Τα F-35 επέστρεψαν με «θόρυβο» στο τραπέζι της πολιτικής επικαιρότητας, μετά τη στάση του αμερικανού ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, στην Κρήτη στο πλαίσιο της περιοδείας του στην ευρύτερη περιοχή την περασμένη εβδομάδα. Το θέμα που μπαίνει σε αυτή τη φάση είναι η αποστολή και «τυπικά» της απάντησης (LOA) από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα που θα δώσει το έναυσμα για να ξεκινήσουν οι τελικές διαπραγματεύσεις Αθήνας – Ουάσιγκτον για τη δυνητική απόκτησή τους.
Μια απάντηση που σύμφωνα με πληροφορίες αναμένεται μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Πριν από την LOA, θα πρέπει να έχουν προηγηθεί η «τυπική» έγκριση από το αμερικανικό Κογκρέσο και η «τυπική» διαδικασία επιστροφής της απόφασης στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Τυπική» γιατί η απόφαση χαρακτηρίζεται «ειλημμένη» ήδη πριν από τις εθνικές εκλογές στην Ελλάδα, με τον χρόνο αποστολής της LOA να έχει μπει, το προηγούμενο διάστημα, και αυτό, στο διπλωματικό παζάρι ΗΠΑ – Τουρκίας, με αποτέλεσμα να καταγράφονται σημαντικές καθυστερήσεις. «Απολύτως ώριμο για να εγκριθεί από τις ΗΠΑ» χαρακτήρισε το αίτημα της Ελλάδας για την απόκτηση αεροσκαφών F-35 ο Κυριάκος Μητσοτάκης (ΕΡΤ), σημειώνοντας ότι «θα εγκριθεί κατά την άποψή μου σχετικά σύντομα από τις αμερικανικές αρχές, δηλαδή από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ήδη έχει εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη του Κογκρέσου». Αισιοδοξία ως προς τους χρόνους εκφράζουν και αμερικανικές πηγές. Για την Αθήνα το ζήτημα έχει αποσυνδεθεί από τα τουρκικά F-16, με αρμόδιες πηγές να σημειώνουν ότι ποτέ δεν υπήρξε επίσημη σύνδεση των δύο αιτημάτων.
Κάτι που επιχείρησε να ξεκαθαρίσει και ο Μητσοτάκης σημειώνοντας ότι «οι σχέσεις ΗΠΑ και Ελλάδας δεν ετεροπροσδιορίζονται» και ούτε η Αθήνα είναι αυτή που θα βάλει κάποιο φρένο ή έχει δυνατότητα να επηρεάσει την πώληση των F-16 στην Τουρκία, σημειώνοντας ωστόσο ως αυτονόητο ότι «σε μια συμμαχία δεν γίνεται αμυντικό υλικό, αεροσκάφη εν προκειμένω, να χρησιμοποιούνται, παραδείγματος χάρη, για υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά».
12 αντί για 20
Η αγορά του F-35 του stealth (μειωμένης παρατηρησιμότητας) μαχητικού πέμπτης γενιάς και κυρίως των όπλων που θα φέρει χαρακτηρίζεται απόφαση στρατηγικής σημασίας για την άμυνα της χώρας, καθώς θεωρείται ότι δίνει ένα σημαντικό ποιοτικό πλεονέκτημα εξασφαλίζοντας αεροπορική υπεροχή. Στην LOA που αναμένει η Αθήνα θα περιλαμβάνονται το κόστος των μαχητικών, η συντήρηση και υποστήριξή τους και η εκπαίδευση των χειριστών.
Κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης που θα ακολουθήσει την απαντητική επιστολή αναμένεται να καθοριστεί και ο τελικός αριθμός των αεροσκαφών που θα αγοράσει η Ελλάδα και αρχικά ίσως είναι 12 αντί για 20, με αρμόδιες πηγές να σημειώνουν πως τα οικονομικά της χώρας είναι συγκεκριμένα και βάσει αυτών θα ληφθούν οι αποφάσεις. Το κόστος άλλωστε και το γεγονός ότι δεν δινόταν η έγκριση για τα τουρκικά F-16 ήταν οι δύο παράγοντες που έκαναν την Αθήνα να μην πιέζει για την LOA και τη Σουηδία να το εκτιμά. Υπενθυμίζεται ότι τα F-35 ήταν το μόνο εξοπλιστικό στο οποίο ο Νίκος Δένδιας αναφέρθηκε, πέραν εκείνων που είναι ήδη σε εξέλιξη, κατά την ομιλία του στη Βουλή, παρουσιάζοντάς το ως ειλημμένη απόφαση, εξαιρώντας τα επί της ουσίας από τα υπόλοιπα προγράμματα που συζητούνταν το προηγούμενο διάστημα και πλέον μπαίνουν στη ζυγαριά της προτεραιοποίησης και της επαναξιολόγησης, δεδομένων και των οικονομικών δυνατοτήτων της χώρας, που είναι συγκεκριμένες. Στους ανοιχτούς λογαριασμούς της Ελλάδας με τις ΗΠΑ είναι και η ενδεχόμενη απόκτηση ελικοπτέρων Blackhawk για την Αεροπορία Στρατού, με την απάντηση της Ουάσιγκτον να έχει φτάσει στην Αθήνα, ενώ στο τραπέζι φέρονται να παραμένουν υπό συζήτηση και τα καράβια τύπου LCS, για το Πολεμικό Ναυτικό, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν χρήματα για νέες κορβέτες, όπως όλα δείχνουν. Με τις κρίσεις στην ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων να έχουν επίσης τον δικό τους ρόλο στις εξελίξεις.
Πίεση στην Τουρκία
Τα F-35 ωστόσο, παρά τις δηλώσεις, εξακολουθούν να αποτελούν έναν μοχλό πίεσης – όπως επισημαίνουν διπλωμάτες – των ΗΠΑ προς την Τουρκία. Η Αγκυρα έχει σαφώς ανάγκη τα F-16, αλλά κρίσιμο για τις ΗΠΑ προκειμένου να εγκρίνουν το τουρκικό αίτημα είναι το «ναι» της Αγκυρας στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, κάτι που έθεσε ο Μπλίνκεν ξεκάθαρα κατά την επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη, πριν προσγειωθεί στην Κρήτη.
Σημειώνοντας μάλιστα ότι στις 16 Ιανουαρίου ανοίγει η τουρκική Εθνοσυνέλευση. Η διαρροή ότι η Αθήνα θα λάβει απάντηση για τα F-35 το επόμενο διάστημα καταγράφηκε στην Αγκυρα και για τους διπλωμάτες ήταν ένα ακόμα μήνυμα. Με τα τουρκικά ΜΜΕ να σημειώνουν ότι δεν θα ήταν ευχάριστο να εγκριθεί το ελληνικό αίτημα και το τουρκικό να μείνει στον «πάγο». Πολλώ δε μάλλον όταν ο υπουργός Αμυνας της Σουηδίας και ο γενικός διοικητής του στρατού απευθύνουν προειδοποίηση προς τους πολίτες ότι «θα μπορούσε να υπάρξει πόλεμος στη Σουηδία»…