Η γρίπη των πτηνών πέρασε στις αγελάδες και εξαπλώνεται πλέον ταχύτατα στα κοπάδια βοοειδών που βόσκουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού — ενώ οι επιστήμονες ανησυχούν.
Μόλις τέσσερα χρόνια από την έναρξη της πανδημίας του Covid, η άνευ προηγουμένου εξάπλωση ενός νέου στελέχους H5N1, ή της λεγόμενης γρίπης των πτηνών, μεταξύ των αγελάδων γαλακτοπαραγωγής στις ΗΠΑ έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι παραμένουμε ευάλωτοι σε νέες ιογενείς απειλές.
Ο Τζέρεμι Φάραρ, επικεφαλής επιστήμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ο κίνδυνος μετάδοσης στους ανθρώπους από το νέο στέλεχος της γρίπης των πτηνών αποτελεί μια “τεράστια ανησυχία”. Η γρίπη των πτηνών σπάνια μολύνει τον άνθρωπο, αλλά όταν το κάνει, γίνεται συχνά θανατηφόρος.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των ανθρώπων από την γρίπη των πτηνών τα τελευταία 20 χρόνια ανέρχεται στο 52%.
Πόσο λοιπόν πρέπει να ανησυχούμε για αυτόν τον νέο τύπο γρίπης των πτηνών στις αγελάδες; Το Politico συνοψίζει με δημοσίευμά του τις απαντήσεις που δίνουν οι ειδικοί.
Γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες;
Το γεγονός ότι ο ιός πέρασε από τα πτηνά σε θηλαστικά όπως οι αγελάδες υποδηλώνει ότι έχει μεταλλαχθεί, άρα γίνεται πιο πιθανό να μολύνει και τους ανθρώπους.
Η γρίπη των πτηνών θεωρείται πανδημικός κίνδυνος εδώ και δεκαετίες, αλλά μέχρι στιγμής έχει επηρεάσει κυρίως τα πτηνά.
“Τα νέα επιβεβαιώνουν την ικανότητα της γρίπης να μας εκπλήσσει”, δήλωσε στο Politico ο Πολ Ντιγκάρ, καθηγητής ιολογίας και γρίπης στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
“Ιστορικά, θεωρούσαμε τις αγελάδες ως είδος πολύ χαμηλού κινδύνου για νόσηση από την γρίπη Α, το υποσύνολο της γρίπης που προκαλεί ασθένεια και στους ανθρώπους και περιλαμβάνει τον ιό που εξαπλώνεται τώρα στα βοοειδή. Οπότε η συγκεκριμένη εξέλιξη αυξάνει την αξιολόγηση της απειλής κατά ένα βαθμό”, πρόσθεσε.
Πόσο διαδεδομένο είναι το νέο στέλεχος;
Είναι πιθανότατα ευρύτερα διαδεδομένο από ό,τι αναφέροταν έως πρότινος.
“Πιστεύω ότι η εξάπλωση της μόλυνσης θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τον αριθμό των αγροκτημάτων που ανέφεραν κρούσματα μόλυνσης”, δήλωσε ο Τζέιμς Γουντ, επικεφαλής του τμήματος κτηνιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.
Η ανίχνευση RNA του ιού στο γάλα δείχνει ότι η ασθένεια είναι πιο διαδεδομένη από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, εξήγησε. Από την περασμένη Πέμπτη στις ΗΠΑ, περίπου ένα στα πέντε δείγματα γάλακτος που πωλούνται στη λιανική ήταν θετικό στο RΝΑ του ιού.
Είναι ασφαλές για κατανάλωση αυτό το γάλα;
Το ότι έχει ανιχνευθεί RNA του ιού στο γάλα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτό το γάλα δεν είναι ασφαλές για κατανάλωση. Η παστερίωση είναι αποτελεσματική στην εξόντωση του ιού της γρίπης και οι αμερικανικές αρχές ανακοίνωσαν ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα σωματίδια RNA που ανιχνεύονται στο γάλα μπορούν να μολύνουν οποιονδήποτε.
Όλες οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ (USDA, USFDA, CDC) επανέλαβαν ότι “η εμπορική προμήθεια γάλακτος είναι ασφαλής”. Προσέθεσαν επίσης ότι η παστερίωση είναι “πιθανόν” να αδρανοποιεί τον ιό της γρίπης των πτηνών στο γάλα, ενώ αναγνώρισαν ότι “δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα πλήρεις μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της παστερίωσης σε ιούς υψηλής παθογένειας της γρίπης των πτηνών όπως ο H5N1 στο βόειο γάλα”.
Η ανίχνευση ιικού RNA στο γάλα των ΗΠΑ πιθανότατα δεν πρέπει να προκαλεί μεγάλη ανησυχία για την Ευρώπη. Οι εισαγωγές γάλακτος της ΕΕ από τις ΗΠΑ είναι “πολύ κοντά στο μηδέν” και “στατιστικά ασήμαντες”, δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ στο Politico.
Ποιος είναι ο κίνδυνος του νέου στελέχους για τον άνθρωπο;
Μέχρι στιγμής, ο κίνδυνος για τους ανθρώπους είναι περιορισμένος αλλά υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε ακόμη για το συγκεκριμένο στέλεχος καθώς είναι τόσο νέο.
Υπήρξε τουλάχιστον ένα κρούσμα του νέου στελέχους στον άνθρωπο αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι δυνατή η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, ένας βασικός δείκτης για να πούμε ότι υπάρχει απειλή πανδημίας.
Ο κίνδυνος είναι ότι ο ιός μεταλλάσσεται περαιτέρω και τελικά αναπτύσσει την ικανότητα να μολύνει τους ανθρώπους πιο εύκολα. Όσο πιο διαδεδομένος είναι ο ιός στα ζώα, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχει να μεταλλαχτεί ώστε να μολύνει και τους ανθρώπους.
Έχει εντοπιστεί το νέο στέλεχος στην Ευρώπη;
Αυτή τη στιγμή, οι χώρες της ΕΕ παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις.
“Οι μολύνσεις των βοοειδών γαλακτοπαραγωγής στις ΗΠΑ έχει γίνει με ένα στέλεχος H5N1 που δεν έχει ανιχνευθεί στην Ευρώπη. Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση και την πιθανή εξέλιξή της”, δήλωσε στο Politico εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρόσθεσε ότι παρακολουθεί προσεκτικά οποιαδήποτε γενετική εξέλιξη του ιού,αλλά ότι η απειλή για την ανθρώπινη υγεία παραμένει χαμηλή για το ευρύ κοινό.
Ο Ντιγκάρντ εν τω μεταξύ υποστηρίζει ότι θα ήταν φρόνιμο να γίνουν έλεγχοι στα κοπάδια γαλακτοπαραγωγής στο Ηνωμένο Βασίλειο για το νέο στέλεχος, παρόλο που δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία ότι έχει δραπετεύσει από τη Βόρεια Αμερική.
Στην ΕΕ, η EFSA έχει συστήσει αυξημένη επιτήρηση στα θηλαστικά, ειδικά σε εκείνα που βρίσκονται κοντά σε εγκαταστάσεις πουλερικών που έχουν προσβληθεί από τη γρίπη των πτηνών.
Έχουμε εμβόλια κατά της γρίπης των πτηνών;
Υπάρχουν εμβόλια που θα μπορούσαν να έχουν προστατευτική δράση κατά της γρίπης των πτηνών, αλλά είναι ακόμα ασαφές πόσο αποτελεσματικά θα ήταν σε σχέση με ένα συγκεκριμένο στέλεχος και πόσο γρήγορα οι εταιρείες θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγή.
Ένας εκπρόσωπος της GSK είπε στο Popitico ότι η εταιρεία έχει συμβόλαιο με Ευρωπαϊκή Αρχή Επαγρύπνησης και Ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που συνδέονται με την υγεία για την παραγωγή 85 εκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου Adjupanrix, εάν χρειαστεί σε περίπτωση πανδημίας. Το Adjupanrix είναι ένα “πρότυπο” εμβόλιο γρίπης που θα μπορούσε να προσαρμοστεί σε οποιοδήποτε στέλεχος της γρίπης εμφανιστεί ως αιτία μιας πανδημίας.
Ένας εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εν τω μεταξύ, επιβεβαίωσε ότι υπάρχει ένα συμβόλαιο με την GSK και την CSL Seqirus που δεσμεύει τις εταιρείες να παραδώσουν προσαρμοσμένα εμβόλια γρίπης σε περίπτωση πανδημίας.
Ο Άντριου Φένγουικ, εκπρόσωπος της CSL Seqirus, δήλωσε στο Politico ότι το εμβόλιο της εταιρείας για τη ζωονοσογόνο γρίπη πιθανότατα θα προστατεύει από το στέλεχος που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ενέκρινε επίσης το εμβόλιο της πανδημικής γρίπης της AstraZeneca, το οποίο δοκιμάστηκε με τη χρήση ενός στελέχους H5N1.