«Τι τρώνε οι αστροναύτες στο Διάστημα;» είναι μία από τις πιο κοινές ερωτήσεις που δέχεται το πλήρωμα των διαστημικών αποστολών. Τα τελευταία χρόνια η διατροφή τους είναι παρόμοια με αυτή που συναντούμε στη Γη αφού έχει υποστεί σημαντικές βελτιώσεις και περιλαμβάνει περισσότερα από 100 διαφορετικά είδη -τα οποία ανανεώνονται κάθε δύο μήνες- ανάμεσά τους φρούτα και λαχανικά, επιδόρπια και καρυκεύματα όπως κέτσαπ και μουστάρδα. Καθημερινά καταναλώνουν τρία γεύματα και έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν σνακ όλη την ημέρα αφού πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα λάβουν απαραίτητη τροφή για να διατηρήσουν το βάρος τους. Το 2014 η Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία (ASI) δημιούργησε τον ISSpresso, μια καφετιέρα ειδικά σχεδιασμένη για το Διάστημα και τις συνθήκες χαμηλής βαρύτητας. Η πρώτη που απόλαυσε έναν καφέ εσπρέσο δε θα μπορούσε να μην είναι η Ιταλίδα αστροναύτης Σαμάνθα Κριστοφορέτι. Το 2019 ψήθηκαν τα πρώτα μπισκότα στο διάστημα στο φούρνο του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Παράλληλα, καλλιεργούνται λαχανικά ώστε να έχουν πρόσβαση σε φρέσκα προϊόντα, ερευνητικές ομάδες στη Γη αναπτύσσουν φυτά και όσπρια σε σεληνιακό έδαφος, ενώ επιχειρείται και η εκτροφή ψαριών σε συνθήκες όμοιες με αυτές της Σελήνης, με την ελπίδα οι μελλοντικές ανθρώπινες αποικίες στο Διάστημα θα έχουν πρόσβαση σε φρέσκια τροφή.
Εδώ και περίπου τρία χρόνια η NASA έχει εισαγάγει στο μενού των αστροναυτών σαλάτα που καλλιεργείται σε ειδικούς θαλάμους ελέγχου στις οποίες αναπαράγονται οι ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας και η σωστή ποσότητα νερού και φωτός απαραίτητες για την ανάπτυξη της.
Εντούτοις έχει προκύψει ένα σημαντικό ζήτημα: Στον σταθμό εντοπίζονται πολλά παθογόνα βακτήρια και μύκητες, εκ των οποίων αρκετοί επιθετικοί όπως το βακτήριο E. Coli και η σαλμονέλα, που αν μεταφερθούν στο μαρούλι και στη συνέχεια αυτό καταναλωθεί από το πλήρωμα οι συνέπειες στην υγεία τους θα είναι σοβαρές.
Ο κίνδυνος να εμφανίσουν συμπτώματα οι αστροναύτες θα μπορούσε να… εκτροχιάσει την αποστολή, αρκεί να αναλογιστεί κανείς τα δισεκατομμύρια που επενδύονται ετησίως στη διαστημική εξερεύνηση.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Scientific Report η καλλιέργεια λαχανικών είναι ζωτικής σημασίας αλλά «τα τροφιμογενή παθογόνα, όπως η σαλμονέλα, που μεταφέρονται από τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά αποτελούν σημαντική αιτία ασθενειών για τον άνθρωπο».
Παρότι, δεν έχει ακόμα αναφερθεί τέτοια περίπτωση, τα παθογόνα αυτά εντοπίζονται στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και «το μαρούλι που καλλιεργείται στο Διάστημα έχει αποικιστεί από ένα ποικίλο μικροβίωμα, συμπεριλαμβανομένων βακτηριακών στελεχών».
Βέβαια, οι ερευνητές ακόμα δεν έχουν καταλήξει σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ πράσινων φυλλωδών λαχανικών και ανθρώπινων βακτηριακών παθογόνων σε συνθήκες μικροβαρύτητας.
Αναλυτικότερα, καλλιέργησαν μαρούλι σε συνθήκες που μιμούνται το περιβάλλον στο εσωτερικό του διαστημικού σταθμού και διαπίστωσαν πως τα δείγματα που υποβλήθηκαν σε προσομοίωση μικροβαρύτητας ήταν στην πραγματικότητα πιο επιρρεπή στη μόλυνση με ανθρώπινα παθογόνα, ιδίως με σαλμονέλα.
Τα στόματα, οι μικροσκοπικοί πόροι στα φύλλα και τους μίσχους που χρησιμοποιούν τα φυτά για να αναπνέουν, συνήθως κλείνουν για να θωρακίσουν το φυτό όταν αντιλαμβάνεται έναν στρεσογόνο παράγοντα ή ένα ξένο σώμα κοντά του. Κατά τη διάρκεια της προσομοίωσης μικροβαρύτητας, τα στόματα του μαρουλιού άνοιξαν και παρέμειναν έτσι χωρίς να κλείσουν όπως θα ήταν η αυτόματη απάντηση στο στρες που προκλήθηκε από την παρουσία βακτηρίων.
Η ομάδα χαρακτήρισε «απροσδόκητο» το γεγονός ότι παρέμειναν ανοιχτά όταν προστέθηκαν βακτήρια και πλέον εξετάζουν εναλλακτικές ώστε να λυθεί το ζήτημα.
Περίπου επτά αστροναύτες ζουν και εργάζονται ταυτόχρονα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, σε ένα χώρο μεγάλο όσο ένα σπίτι με έξι υπνοδωμάτια. Παρότι δεν περιορίζονται σημαντικά, η διασπορά μικροβίων θα μπορούσε να προκαλέσει πραγματικό χάος.
Αυτό που ερευνούν τώρα οι επιστήμονες είναι η σωστή στρατηγική ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος για τους ενοίκους του σταθμού, αλλά και τις μελλοντικές αποικίες.
Τη στιγμή, δε, που σύμφωνα με τον ΟΗΕ ο πληθυσμός της Γης αναμένεται να φτάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια έως το 2050 και τα 10,4 δισεκατομμύρια έως το 2100, η ζήτηση για ασφαλή τρόφιμα στο διάστημα γίνεται ολοένα πιο επιτακτική.
--.GR