Στις ΗΠΑ βλέπουν στο TikTok μια νέα διαδικτυακή απειλή – ειδικά μπροστά στην κρίσιμη προεδρική αναμέτρηση του Νοεμβρίου, στη σκιά της κόντρας Μπάιντεν – Τραμπ. Επτά εβδομάδες πριν από τις ευρωκάλπες, στην Ελλάδα μια τέτοια απαγόρευση θα προκαλούσε εγκεφαλικά στα κομματικά επιτελεία: ο προεκλογικός σχεδιασμός έχει γίνει και με βάση το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, που είναι μοναδικό στο να διαφημίζει την αδιαμεσολάβητη, άφιλτρη επικοινωνία, τον «άχαστο» αλγόριθμο και τη διασύνδεση με ένα ακροατήριο στο οποίο τα κόμματα δεν φτάνουν με κανέναν άλλον τρόπο – σε ηλικίες στις οποίες τα βίντεο που παρακολουθούν εκεί είναι η μοναδική πηγή ενημέρωσης μέσα στη μέρα τους.
Η βραβευμένη καμπάνιατου Μαξίμου
Πώς θα ήταν η προεκλογική ζωή χωρίς το TikTok; Για τη ΝΔ και προσωπικά για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο λογαριασμός του οποίου κέρδισε και σχετικό βραβείο, η καμπάνια θα μετρούσε μείον ένα σημαντικό μέσο εκλογικής διείσδυσης, σε μια στιγμή που το χρειάζεται: τέτοια εποχή πέρυσι, μετά τα Τέμπη και την οργή που άρχισε να καταγράφεται στους νεότερους ψηφοφόρους, το TikTok μετατράπηκε στον ιδανικό τρόπο προσέγγισής τους. Με αρκετό αυτοσαρκασμό, σημερινό χιούμορ, μπόλικες δόσεις Πίνατ και αρκετές πρέζες κυβερνητικής προπαγάνδας, η κατάσταση «γύρισε» σε βαθμό που ενδεχομένως ούτε στο Μέγαρο Μαξίμου περίμεναν – και αυτό φάνηκε και στην κάλπη, όπου η ΝΔ ξεπέρασε τον ΣΥΡΙΖΑ στη μικρότερη ηλικιακή ομάδα εκλογέων. Πλέον κάθε φορά που ο Μητσοτάκης θέλει να επικοινωνήσει μια πολιτική πρωτοβουλία ή να διορθώσει την κυβερνητική εικόνα, στο TikTok καταφεύγει – λειτουργώντας ο ίδιος σαν asset λόγω της εικόνας και της γλώσσας που επιλέγει να χρησιμοποιεί εκεί, ακόμα και μια περίοδο που τα πράγματα εμφανώς δεν πηγαίνουν καλά. Το δέλεαρ και τα κέρδη της «ορθής χρήσης» είναι τόσο μεγάλα που στη ΝΔ θα προτιμούσαν σε κάθε περίπτωση να υπάρχει TikTok από το να μην υπάρχει. Κι αυτό έχοντας απόλυτη συναίσθηση και της παγίδας του: η ίδια ευκολία με την οποία η γαλάζια πλευρά μπορεί να κινείται μεταξύ σκρολαρισμάτων, θεωριών συνωμοσίας, συνταγών μαγειρικής και ταξιδιωτικών προτάσεων, προσφέρεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και στους απέναντι. Και πλέον, στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπάρχει ένα πρόσωπο που επιλέγει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις δυνατότητες που του προσφέρει το μέσο.
Ο δρόμος προς την ηγεσία
Για τον Στέφανο Κασσελάκη, το TikTok ανήκει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επικοινωνιακής στρατηγικής που έχει εμφανώς στόχο τα νεότερα, αλλά και τα πιο απολιτίκ στρώματα – αξιοποιώντας κάθε πλευρά του, προσεγγίζοντας κάθε ψηφοφόρο που μπορεί να ταυτιστεί είτε με την προετοιμασία ενός φαντάρου για τον στρατό είτε με τις κάλτσες – αστακό είτε με την καμπάνια του για την LGTB κοινότητα. Το TikTok για τον Κασσελάκη δεν είναι απλό παράθυρο στον κόσμο των νεότερων Ελλήνων, είναι η κυρίως πόρτα: με αυτό κατάφερε να ανελιχθεί στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ από το πουθενά, προσπερνώντας την κομματική επετηρίδα. Χωρίς αυτό θα έπρεπε να ξαναχτίσει το σπίτι από την αρχή, να αλλάξει δομικά το brand του, ώστε να κερδίζει τους ίδιους ψηφοφόρους με άλλον τρόπο. Πολύ πιθανό να χρειαζόταν να εφεύρει ένα άλλο social medium – και με μαθηματική βεβαιότητα θα προσπαθούσε να προσεγγίσει εκείνους που θα διαμαρτύρονταν για τη απαγόρευση. Γιατί ό,τι κι αν λέμε, θα ήταν πολλοί: το TikTok, μεταξύ όλων των άλλων, προσφέρει και διασκέδαση λίγων δευτερολέπτων, έχοντας συμβάλει στη μείωση του χρονικού εύρους προσοχής και στη γρήγορη βαρεμάρα. Για τον Κασσελάκη, σ’ αυτή τη φάση, η ξαφνική απαγόρευση θα ήταν καταστροφική, όμως η εκμετάλλευση του κοινού στερητικού συνδρόμου θα άνοιγε νέους ορίζοντες στην πολιτική επικοινωνία και στη δημόσια συζήτηση. Και σ’ αυτό το πεδίο ο Κασσελάκης θα έβρισκε πεδίο δράσης, ισορροπώντας ανάμεσα σ’ αυτούς που θα κατηγορούσαν την κυβέρνηση πως μόλις τώρα (προεκλογικά) θυμήθηκε να ενδιαφερθεί για τα προσωπικά δεδομένα και στους άλλους και σε εκείνους που θα διατείνονταν πως στο TikTok λέγονται (ψεκασμένες) αλήθειες που το «σύστημα» δεν θέλει να γίνουν γνωστές.
Πέρα από το δικομματικό πεδίο
Η προεκλογική ζωή χωρίς TikTok θα ήταν μάλλον ανακουφιστική για το ΠΑΣΟΚ – που επισήμως δεν θα χρειαζόταν πια να εφευρίσκει τρόπους παρέμβασης εκεί, με τρόπο που δεν είναι πάντα απολύτως ταιριαστός στο προφίλ του Νίκου Ανδρουλάκη. Υπό αυτή την έννοια, στη Χαριλάου Τρικούπη καθόλου δεν θα ενοχλούνταν να περιορίζονται στο πεδίο της «πραγματικής πολιτικής». Στο ΚΚΕ δεν θα ανασήκωναν ούτε φρύδι: το luben, ο δίαυλος του Δημήτρη Κουτσούμπα σε νέους εκτός κομματικού μηχανισμού, έχει λογαριασμούς σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – και ο Περισσός μάλλον θα γλίτωνε την αδιαμεσολάβητη κριτική αυτών των ψηφοφόρων σε μια σειρά θεμάτων που το ΚΚΕ δεν υποστήριξε. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου είναι πιο δυνατή στο twitter, με φόρα από το 2015. Το χειρότερο πλήγμα θα δέχονταν οι μικρότεροι σχηματισμοί, όπως η Νέα Αριστερά και οι Δημοκράτες, που ξόδεψαν πραγματικό χρόνο, φαιά ουσία και πόρους για να «μάθουν» να μιλούν τη γλώσσα του TikTok – αλλά μερικές φορές τα στοιχήματα μπαίνουν για να χάνονται. Και μαζί τους, οι «ψεκασμένοι», που δεν θα είχαν πια τρόπο να εξηγήσουν την πραγματική σύσταση της αφρικανικής σκόνης που σκέπασε την Αττική με περισσότερους από αυτούς που μπορούν να προσεγγίσουν στις διαδικτυακές κοινότητες του facebook.
Τελικά, πώς θα ήταν η προεκλογική ζωή χωρίς το TikTok; Για τους πρωταγωνιστές πιο δύσκολη. Για τους πολίτες που ενδιαφέρονται, μάλλον πιο σοβαρή, πιο «κανονική». Για τους άλλους, ακόμα πιο αδιάφορη – με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην επιλογή μεταξύ κάλπης και παραλίας.