Του Κώστα Ράπτη
Οι διπλωματικές διεργασίες για τον πόλεμο στη Γάζα εξελίσσονται σε θέατρο του παραλόγου – στο επίκεντρο του οποίου βρίσκονται οι αμερικανο-ισραηλινές τριβές.
Μετά από πεντέμισι μήνες συγκρούσεων και ενώ η ανθρωπιστική καταστροφή έχει αποκτήσει εφιαλτικές διαστάσεις, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μπόρεσε επιτέλους να καταλήξει, μετά από άλλες τρεις αποτυχημένες προσπάθειες, σε ένα ψήφισμα με το οποίο καλεί σε εκεχειρία. Η απεμπλοκή κατέστη δυνατή χάρη στην αποχή των ΗΠΑ – με τα υπόλοιπα 14 μέλη (συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας) να υπερψηφίζουν το σχέδιο ψηφίσματος, το οποίο πρότεινε ομάδα μη μονίμων μελών υπό την Αλγερία.
Είχε προηγηθεί η απόπειρα των ΗΠΑ να περάσουν δικό τους σχέδιο ψηφίσματος, το οποίο, καίτοι συγκέντρωσε 11 θετικές ψήφους, προσέκρουσε στο βέτο Κίνας και Ρωσίας. Μάλιστα, ο Ρώσος αντιπρόσωπος στο Συμβούλιο Βασίλι Νεμπένζια υποστήριξε ότι θα έπρεπε να ντρέπονται για την ψήφο τους όσες χώρες ενέκριναν το αμερικανικό ψήφισμα, μολονότι κατ’ ιδίαν εκφράζονται πολύ διαφορετικά.
Η εκπρόσωπος των ΗΠΑ Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ κατηγόρησε από την πλευρά της τη Ρωσία και την Κίνα ότι προτίμησαν να δουν μια αμερικανική πρωτοβουλία να αποτυγχάνει, παρά το Συμβούλιο να επιτυγχάνει.
Αλλά η πραγματικότητα είναι περισσότερο περίπλοκη. Διότι το αμερικανικό σχέδιο ψηφίσματος δεν καλούσε σε κατάπαυση του πυρός, παρά μνημόνευε την “αναγκαιότητά” της, ενώ ταυτοχρόνως σε άκρως πολιτικοποιημένη γλώσσα υιοθετούσε τα επιχειρήματα του Ισραήλ, σε μία άσκηση διπλωματικής διγλωσσίας με στόχο την αμερικανική και διεθνή κοινή γνώμη (εκ του ασφαλούς, εφόσον προεξοφλούσε τη ρωσο-κινεζική αντίδραση). Εξ ου και η πρωτοβουλία πέρασε στα μη μόνιμα μέλη.
Το κείμενο που εγκρίθηκε “απαιτεί άμεση κατάπαυση του πυρός κατά τον μήνα του Ραμαζανιού”, ήτοι για τις επόμενες δύο εβδομάδες, που θα πρέπει να οδηγήσει σε “διαρκή κατάπαυση του πυρός”, καθώς και “άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων”. Το να μην εφαρμοστεί αυτή η απόφαση θα ήταν “ασυγχώρητο”, έκρινε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες μετά την έκβαση της ψηφοφορίας αυτής, που σημαδεύθηκε, πράγμα σπάνιο για τα ήθη του Συμβουλίου, από χειροκροτήματα.
Το ότι η αμερικανική αντιπροσωπεία επέλεξε, σε αντίθεση με ό,τι έπραττε τις προηγούμενες φορές, να μην προβάλει βέτο, οφείλεται στη σχεδόν ταπεινωτική μεταχείριση την οποία επεφύλαξε η κυβέρνηση του Βενιαμίν Νετανιάχου στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, κατά τη νέα μεσανατολική περιοδεία του τελευταίου την προηγούμενη εβδομάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ημέρα ακριβώς της άφιξης του Μπλίνκεν στο Ισραήλ, ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών Μεζαλέλ Σμότριτς ανακοίνωσε τη μεγαλύτερη στα χρονικά έγκριση κατασκευής οικιών Ισραηλινών εποίκων στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη. Και βέβαια, ο ίδιος ο Νετανιάχου ξεκαθάρισε στον φιλοξενούμενό του ότι δεν πρόκειται να ακυρώσει, όπως τον ξορκίζει η αμερικανική πλευρά, τα σχέδια για τη μεγάλη επίθεση στη Ράφα, όπου έχει συγκεντρωθεί ο κύριος όγκος των εκτοπισμένων αμάχων της Λωρίδας της Γάζας.
Η συνέχεια, μετά τις αποφάσεις του ΟΗΕ υπήρξε κωμικοτραγική, με τις ΗΠΑ να επιδίδονται σε επικοινωνιακό αγώνα να πείσουν ότι το ψήφισμα έχει “μη δεσμευτικό” χαρακτήρα (επειδή δεν εγγράφεται υπό το άρθρο 7 του Καταστατικού των Ηνωμένων Εθνών που προβλέπει βίαιη επιβολή των αποφάσεων), μολονότι μετά την έγκρισή του το έχει σαφώς καταστήσει τμήμα του διεθνούς δικαίου, την ίδια ώρα που η “εγκατάλειψη της συνεπούς αμερικανικής στάσης” καταγγέλλεται από την κυβέρνηση Νετανιάχου.
Μάλιστα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ακύρωσε την προγραμματισμένη μετάβαση δύο συμβούλων του στην Ουάσιγκτον για διαβουλεύσεις, ωστόσο ο υπουργός Άμυνας Γιόαβ Γκαλάντ που ήδη βρίσκεται στην αμερικανική πρωτεύουσα συνεχίζει κανονικά τις επαφές του.
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στις διμερείς σχέσεις είναι και το ότι ο Ντόναλντ Τραμπ υπέστειλε την ακραιφνώς φιλο-ισραηλινή γραμμή του, καλώντας το εβραϊκό κράτος “να τελειώνει”, διότι κινδυνεύει να χάσει “πολλή υποστήριξη”, ενώ την αποχώρησή του από τον ισραηλινό κυβερνητικό συνασπισμό ανακοίνωσε ο ηγέτης του κόμματος “Νέα Ελπίδα” και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου Γκίντεον Σάαρ.
Η στάση του Ισραήλ αντιστρατεύεται τις επιδιώξεις της Ουάσιγκτον σε δύο επίπεδα: στο πιο άμεσο, δημιουργεί ολοένα και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια στο αμερικανικό εκλογικό σώμα, η οποία κινδυνεύει να αποδειχθεί μοιραία για τον Τζο Μπάιντεν στις κάλπες του Νοεμβρίου. Στο βαθύτερο επίπεδο, κινδυνεύει να ακυρώσει τον στρατηγικό σχεδιασμό για μία εξομάλυνση της όλης περιοχής (για την οποία, ωστόσο, η Σαουδική Αραβία θέτει ως προϋπόθεση τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους), ώστε να δρομολογηθούν οι εναλλακτικές προς τον κινέζικο “δρόμο του μεταξιού” συμπράξεις Ισραήλ, αραβικών μοναρχιών και Ινδίας που θα “πλαγιοκοπούν” την ευρασιατική ολοκλήρωση.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου, πάλι, σε άμεσο επίπεδο ενδιαφέρεται για μία συμφωνία που θα την απαλλάσσει από τον πονοκέφαλο των Ισραηλινών ομήρων χωρίς να τη δεσμεύει σε οριστική ή μακροχρόνια κατάπαυση του πυρός έναντι της Χαμάς. Κυρίως, όμως, ενδιαφέρεται, να ενταφιάσει κάθε συζήτηση για μία “λύση δύο κρατών” στο παλαιστινιακό ζήτημα. Θεωρεί δε, ότι θα επικρατήσει στο μπρα ντε φερ με τη Ουάσιγκτον, αν αντέξει μέχρι τις αμερικανικές εκλογές και την αλλαγή που θα σηματοδοτήσει η αναμενόμενη επικράτηση του Τραμπ.