Τους δύο στόχους της Αθήνας να διασφαλίζει «ποιοτικό αποτρεπτικό πλεονέκτημα» έναντι της Τουρκίας αλλά χωρίς να τορπιλίζεται το καλό κλίμα των τελευταίων μηνών περιέγραψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον απόηχο των εξελίξεων με τα ελληνικά F-35 και τα τουρκικά F-16.
Επιμένοντας στην «αυτοτέλεια» και στο «στρατηγικό βάθος» των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, ο Πρωθυπουργός έδωσε διευκρινίσεις τόσο για τη διαπραγμάτευση Αθήνας – Ουάσιγκτον που θα οριστικοποιήσει στους επόμενους μήνες τη συμφωνία πώλησης των F-35, «σε πρώτη φάση» 20 αεροσκαφών, όσο και για τα προσεχή βήματα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης με ορίζοντα την επίσημη συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αγκυρα τον Μάιο.
Γίνονται κινήσεις για πιθανή συνάντηση, νωρίτερα, του Μητσοτάκη με τον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο (για δεύτερη φορά σε δύο χρόνια) – ενδεχόμενο που δεν απέκλεισε ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης μιλώντας για διαδικασία σε εξέλιξη (ΑΝΤ1). Οι πληροφορίες λένε ότι ο Πρωθυπουργός θα είναι επί αμερικανικού εδάφους για εορτασμούς της 25ης Μαρτίου.
«Δεν θα αγοράσουμε 40 F-35 μονομιάς» ανακοίνωσε ο ίδιος (ΣΚΑΪ 100,3), μιλώντας για ακριβή προμήθεια αλλά για εξασφαλισμένο δημοσιονομικό χώρο για μία μοίρα και για «δρομολόγηση παραλαβών» από τα τέλη αυτής της δεκαετίας. Αυτό σημαίνει ότι η στρατιωτική βάση της Ανδραβίδας, που αναμένεται να αποτελέσει τη «φωλιά» των αεροσκαφών, προετοιμάζεται για 20 μαχητικά. Η αρχική πρόταση μιλούσε για δυνατότητα προμήθειας έως και 40 F-35 (για 20 με option για άλλα τόσα).
Ο Μητσοτάκης υπογράμμισε επιπλέον ότι το ενδιαφέρον δεν αφορά μόνο τα αεροσκάφη αλλά και τα όπλα. «Χρειαζόμαστε κυρίως διαρκή υποστήριξη ώστε τα οπλικά συστήματα να μην απαξιώνονται» είπε, σκιαγραφώντας ως ανασταλτικό παράγοντα το ακριβό κόστος των F-35: «Είναι πια ένα αεροπλάνο του οποίου το κόστος από τη μία αυξάνεται λόγω της συνολικής αύξησης των υλικών, από την άλλη μειώνεται επειδή παράγονται περισσότερα».
Ταυτόχρονα το βλέμμα είναι στραμμένο στις ΗΠΑ με δεδομένες πιέσεις να «λαμβάνονται υπόψη οι ελληνικές ανησυχίες» στην εξασφάλιση ότι οποιοσδήποτε εξοπλισμός, εν προκειμένω τα τουρκικά F-16, δεν θα χρησιμοποιηθούν κατά νατοϊκών συμμάχων. Το ζήτημα αφορά, με τα λεγόμενα του Μητσοτάκη, τις σχέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης με το Κογκρέσο και τη Γερουσία ενώ με νόημα επισήμανε ότι οι σχέσεις της Ελλάδας με το Κογκρέσο είναι «πολύ-πολύ στενές». Στην ίδια κατεύθυνση, παρέπεμψε στο αμερικανικό «μπλόκο» προς την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35 λόγω των ρωσικών S-400. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες αν κρίνουν ότι πρέπει να διακόψουν μια αμυντική προμήθεια, έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν» είπε.
Τα ελληνοτουρκικά
Στα ελληνοτουρκικά η Αθήνα θέλει συνέχεια στην πορεία εξομάλυνσης. «Μπορώ να διακρίνω» είπε ο Μητσοτάκης «κάποιες ρητορικές εξάρσεις από τη συμπεριφορά στο πεδίο» και προσδιόρισε για τον Μάιο το ραντεβού του με τον Ερντογάν. Θα προηγηθούν άλλες συναντήσεις στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας και του πολιτικού διαλόγου. Σήμερα και αύριο θα βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη, με επικεφαλής τον υφυπουργό Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη, περισσότεροι από 100 επιχειρηματίες για το φόρουμ ενίσχυσης της οικονομικής συνεργασίας, ενώ τον Μάρτιο αναμένεται συνάντηση της υφυπουργού Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και του τούρκου ομολόγου της Μπουράκ Ακτσαπάρ.
Σε ό,τι αφορά την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, για την ελληνική πλευρά η διατήρηση ήρεμων νερών είναι κυρίαρχο ζητούμενο για οποιοδήποτε βήμα διαλόγου. «Εχουμε δύο προϋποθέσεις: η μία είναι η διαφύλαξη του καλού κλίματος, η δεύτερη είναι ο βασικός σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο, το οποίο θέτει το πλαίσιο για την επίλυση τέτοιων διαφορών» είπε ο Μητσοτάκης.
Στο μεταξύ οι ΗΠΑ κινούνται με «καρότο και μαστίγιο» προς την Αγκυρα, αφότου έληξε το σκληρό παζάρι για τη Σουηδία και τα F-16. Σε ένα μομέντουμ καθόλου τυχαίο με τις εξελίξεις, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτώρια Νούλαντ βρέθηκε στην Τουρκία και, μιλώντας στο CNNTurk, αναφέρθηκε στην αποβολή της χώρας από τα F-35 λόγω των ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων.
Η Νούλαντ μίλησε για ενδεχόμενο η Ουάσιγκτον να επιστρέψει στις συνομιλίες με την Αγκυρα εφόσον επιλυθεί το θέμα των S-400. Και χρέωσε στην Τουρκία αλλαγή ρότας. «Οι κυρώσεις CAATSA σχετίζονταν με την απόφαση της κυβέρνησς σας να αγοράσει συστήματα αεράμυνας από τη Ρωσία. Ημασταν στη διαδικασία διαπραγμάτευσης για την πώληση των Patriot και ενώ οι διαπραγματεύσεις αυτές συνεχίζονταν, η Τουρκία πήρε άλλη πορεία» είπε.