Του Κώστα Ράπτη
Η επίσκεψη που πραγματοποιεί από την Πέμπτη ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ στην Κίνα είναι η πρώτη μετά το 2004, όταν της Λαϊκής Δημοκρατίας ηγούνταν ακόμη ο Χου Ζιντάο. Και είναι βεβαίως μία από τις ελάχιστες επισκέψεις που έχει πραγματοποιήσει εκτός συνόρων ο ισχυρός άνδρας της Δαμασκού, μετά το 2011, οπότε η χώρα του βυθίστηκε στον εμφύλιο πόλεμο (ή μάλλον σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων, με την εμπλοκή πολλών χωρών).
Μάλιστα ο Άσαντ, που μέχρι τώρα περιόριζε τις λιγοστές και σύντομες “εξόδους” του σε προορισμούς όπως η Μόσχα, η Τεχεράνη ή (μετά την επανεισδοχή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο) ο Περσικός Κόλπος, αποτολμά αυτή τη φορά μια μακρινή και πολυήμερη εξόρμηση, όπου, εκτός από την ιδιαίτερη συνάντησή του με τον Σι Τζινπινγκ στο Πεκίνο την Παρασκευή θα έχει την ευκαιρία να παραστεί, μαζί με άλλους ηγέτες, στην έναρξη των Ασιατικών Αγώνων στη Χανγκζού το Σάββατο και να μεταβεί και σε άλλες κινεζικές πόλεις πραγματοποιώντας σειρά επαφών με Κινέζους αξιωματούχους.
Το τι μπορεί να επιδιώκει ο Άσαντ από αυτή την επίσκεψη είναι προφανές: Η εικόνα πολιτικής νομιμοποίησης και άρσης της διεθνούς απομόνωσης που του προσφέρει η κινεζική φιλοξενία (και μάλιστα σε ένα περιβάλλον πολυμερούς σύναξης) είναι καθαυτή πολύτιμη. Επιπλέον, οι οικονομικές ανάγκες της καθημαγμένης χώρας του είναι τεράστιες, όπως και οι προσδοκίες για συμμετοχή της Κίνας στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση. Άλλωστε η συγκυρία είναι εξαιρετικά λεπτή, διότι εδώ και εβδομάδες οι διαδηλώσεις με αφορμή το κόστος ζωής που έχουν ξεσπάσει στη Σουέιντα της νότιας Συρίας (εστία του πάντοτε “ανήσυχου” Δρουζικού στοιχείου) τείνουν να πυροδοτήσουν μια γενικότερη αμφισβήτηση της εξουσίας του Άσαντ.
Ωστόσο, οι επενδύσεις, ύψους δύο δισ. δολαρίων, που έχει υποσχεθεί η Κίνα ήδη από το 2017 δεν έχουν υλοποιηθεί, ενώ και η παρούσα συγκυρία αναταραχής στην αγορά δεν προδιαθέτει τις κινεζικές επιχειρήσεις για παράτολμες κινήσεις.
Περισσότερο ενδιαφέρον είναι το ερώτημα τι είναι αυτό που η κινεζική πλευρά επιδιώκει στρώνοντας το χαλί στον Άσαντ. Πολιτικά, η χώρα του Σι Τζινπινγκ στάθηκε στο πλευρό του καθεστώτος της Δαμασκού, καταψηφίζοντας οκτώ φορές στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (μαζί με τη Ρωσία) σχετικά καταδικαστικά ψηφίσματα που είχαν προτείνει δυτικές και αραβικές χώρες. Αλλά βέβαια, ποτέ η Κίνα δεν είχε φθάσει στον βαθμό εμπλοκής που είχαν λ.χ. η Ρωσία και το Ιράν, χώρες οι οποίες και στρατιωτικά εγγυήθηκαν την πολιτική επιβίωση του Άσαντ.
Στο οικονομικό επίπεδο, η Κίνα θα ήθελε προφανώς να επανέλθει στις επενδύσεις, συνολικού ύψους τριών δισ. δολαρίων, που είχαν αναλάβει το 2008 και 2009 οι ενεργειακοί κολοσσοί Sinopec, Sinochem και CNPC, για να υποχρεωθούν να τις εγκαταλείψουν μεταξύ 2011 και 2014. Και σε ένα περισσότερο μακροσκοπικό επίπεδο, η ανατολική Μεσόγειος αποτελεί πάντοτε την φυσική κατάληξη των (αγαπημένων του Σι) “νέων δρόμων του μεταξιού”.
Αλλά το ενδιαφέρον των Κινέζων για την Συρία είναι κατεξοχήν πολιτικό.
Μετά τη μεγάλη διπλωματική έκπληξη του περασμένου Μαρτίου, δηλ. την επανασυμφιλίωση Ιράν και Σαουδικής Αραβίας με κινεζική μεσολάβηση, το Πεκίνο καθιστά σαφές ότι στην Μέση Ανατολή δεν περιορίζεται στον ρόλο αποκλειστικά οικονομικού παίκτη. Αποτελεί ένα ερώτημα λοιπόν κατά πόσον η κινεζική διπλωματία έχει κατά νου και νέες πρωτοβουλίες που να εμπλέκουν τη Δαμασκό.
Αλλά παραδόξως το κυριότερο “προσόν” του Άσαντ είναι ακριβώς το ότι αυτός αποτελεί έως τώρα έναν “παρία” της διεθνούς τάξης πραγμάτων. Καθώς η τρίτη πενταετία του Σι Τζινπινγκ στο πηδάλιο της Κίνας δείχνει κατεξοχήν αφιερωμένη στην αμφισβήτηση της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας, ενώ ταυτόχρονα προχωρά η “ευρασιατική ολοκλήρωση” με τη σύμπραξη Ρωσίας και Ιράν, όπως και η διεύρυνση της ομάδας BRICS (ιδίως στον μεσανατολικό χώρο), το μήνυμα που εκπέμπει η υποδοχή του Άσαντ είναι ότι μονομερείς κυρώσεις που έχει αποφασίσει η Δύση δεν πρόκειται να παρεμποδίσουν τα τρίτα μέρη να συναλλάσσονται με όποιον επιθυμούν.
Εξ ού και ο Σύρος πρόεδρος έρχεται να προστεθεί στην ακολουθία που διαμορφώνει λ.χ. η προηγούμενη υποδοχή του Αλεξάντρ Λουκασένκο της Λευκορωσίας ή η διαπίστευση Κινέζου πρεσβευτή στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν.