«Το σύστημα είναι, εν πολλοίς, αδιοίκητο»: πρόκειται για μία παραδοχή του υπουργού Υγείας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη που μοιράζεται με τους στενούς συνεργάτες του. Και αναφέρεται στα καθημερινά, στα διαχειριστικά θέματα που θα μπορούσαν να επιλύουν οι διοικητές των δημόσιων νοσοκομείων χωρίς… άνωθεν εντολές ή παρεμβάσεις. Τα όσα εκτυλίχθηκαν τους τελευταίους μήνες στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο, στο Ηράκλειο Κρήτης, θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν σε μία «ακτινογραφία» που αποτυπώνει τις παθογένειες στο δαιδαλώδες υγειονομικό σύστημα.
Για την ιστορία, η πρώτη επίσκεψη του υπουργού Υγείας στο Ηράκλειο Κρήτης ήταν στα μέσα του καλοκαιριού και συγκεκριμένα την 21η Ιουλίου. Εκεί οι διά ζώσης συνομιλίες του με γιατρούς τον βοήθησαν να αποκτήσει μια καλή εικόνα. Το νοσοκομείο εξέπεμπε επί μήνες SOS για τις τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό, με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας να αναγνωρίζει τον κομβικό ρόλο του νομαρχιακού νοσοκομείου της πόλης.
Οι λειτουργοί του Ιπποκράτη δεν μάσησαν τα λόγια τους. Ούτε η υποδοχή που επεφύλαξν στον Χρυσοχοΐδη ήταν η θερμότερη. Ομως, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν οδήγησαν αμέσως στα πρώτα συμπεράσματα. Μια σημαντική λεπτομέρεια είναι πως όσα σημαντικά σημείωσε ο ίδιος στο μπλοκάκι του – που συνηθίζει πάντα να κρατά – δεν τα πληροφορήθηκε από τη διοίκηση αλλά κυρίως από το υγειονομικό προσωπικό.
Νο 1 και πλέον ενδεικτικό πρόβλημα η έλλειψη αναισθησιολόγων – όχι όμως το μοναδικό. Το οργανόγραμμα του νοσοκομείου προβλέπει 11 οργανικές θέσεις. Ομως μόνο τέσσερις αναισθησιολόγοι ήταν μάχιμοι. Και αυτό διότι ακόμη ένας αναισθησιολόγος είχε μεταφερθεί στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, παρέχοντας εκεί τις πολύτιμες υπηρεσίες του, ενώ παράλληλα έτρεχαν και αναρρωτικές άδειες. Το τμήμα στο μεταξύ συρρικνώθηκε ακόμη περισσότερο εξαιτίας των παραιτήσεων και των συνταξιοδοτήσεων.
Το πρόβλημα ομολογουμένως δεν είναι τοπικό, αλλά αποτυπώνει την ένδεια όχι μόνο των νοσοκομείων της περιφέρειας αλλά και των μεγάλων αστικών κέντρων. Συνεπώς, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας – τον Χρυσοχοΐδη συνόδευε σε εκείνη την πρώτη επίσκεψή του και η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη – δεν κατελήφθη εξαπίνης. Αντιθέτως, αναγνωρίζει πως το σύστημα είναι στα όρια του, εξαιτίας της εγκατάλειψής του εδώ και πολλά χρόνια.
Τα κενά, εντούτοις, στο Βενιζέλειο δεν προέκυψαν εν μιά νυκτί. Ούτε και οι διογκωμένες αναμονές στη λίστα χειρουργείων. Παρ’ όλ’ αυτά, σε διοικητικό επίπεδο δεν είχαν ληφθεί πρωτοβουλίες. Παρά τις ερωτήσεις της ηγεσίας, η διαπίστωση ήταν πως απουσίαζε ένα σχέδιο αλλά και η διάθεση λήψης πρωτοβουλιών.
Ελήφθησαν οι αποφάσεις. Στο μεσοδιάστημα των δύο επισκέψεων Χρυσοχοΐδη στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο, ελήφθησαν πυροσβεστικές αποφάσεις. Στο Ηράκλειο, δραστηριοποιούνται συνολικά 14 αναισθησιολόγοι στον ιδιωτικό τομέα. Οι πρώτες επαφές μαζί τους έγιναν από την οδό Αριστοτέλους. Χρειάστηκαν διαπραγματεύσεις με τον ιδιωτικό τομέα ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή. Τελικά, ορίστηκε πως από την 1η Νοέμβρη θα συνδράμουν το ΕΣΥ, ώστε καθημερινά να λειτουργούν τέσσερα χειρουργικά τραπέζια. Μία σημαντική λεπτομέρεια είναι πως παράλληλα τρέχουν προκηρύξεις για μόνιμο προσωπικό, όμως βγαίνουν άγονες.
Οι μισθολογικές ανισότητες της χώρας με τον ιδιωτικό τομέα ή με δομές του εξωτερικού αποτυπώνουν γιατί οι γιατροί απορρίπτουν το ΕΣΥ. Για παράδειγμα, στην Κύπρο προσφέρονται πενταετή συμβόλαια σε αναισθησιολόγους με ετήσιες απολαβές ύψους 80.000 ευρώ.
Εν τω μεταξύ, στο Βενιζέλειο ήδη από τις αρχές Σεπτεμβρίου οι λειτουργικές εκπτώσεις είχαν χτυπήσει κόκκινο. Μετά την αναστολή των τακτικών χειρουργείων ακολουθεί ή προειδοποίηση περί αναστολής των τακτικών πρωινών και απογευματινών χειρουργείων. Στις 16 Οκτωβρίου, κατά τη δεύτερη επίσκεψή του στο Ηράκλειο Κρήτης, ο Χρυσοχοΐδης ζητεί συγγνώμη από τους πολίτες. Είχε προηγηθεί πολύωρη συζήτηση με το ιατρικό προσωπικό του ίδιου νοσοκομείου. Σε αυτή ειπώθηκαν πολλά, εν απουσία της διοίκησης, ύστερα από αίτημα του υπουργού. Η εικόνα είχε πλέον αποκρυσταλλωθεί. Στις δηλώσεις που ακολούθησαν ο Χρυσοχοΐδης είπε με νόημα: «Δουλεύουμε για να αναβαθμίσουμε το ΕΣΥ σε ολόκληρη τη χώρα μας. Κανένας πολίτης τη στιγμή της ανάγκης δεν θα είναι μόνος του. Κανένα στέλεχος, γιατρός, νοσηλευτής που κάνει τη δουλειά του δεν θα εμποδίζεται από νοοτροπίες του χθες». Οι τελευταίες τρεις λέξεις φαίνεται να αποτελούν σημείο – κλειδί. Ο ίδιος κατά την πρώτη τηλεδιάσκεψη με τους διοικητές όλων των νοσηλευτικών ιδρυμάτων της χώρας, που συγκάλεσε αμέσως με την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης τον περασμένο Ιούνιο, τους είχε ζητήσει να είναι σε επαγρύπνηση, αντιμετωπίζοντας τα έκτακτα περιστατικά και τα προβλήματα τεχνικής φύσης που υπονομεύουν τις υπηρεσίες που λαμβάνουν οι πολίτες.
Νέο σύστημα αξιολόγησης. Εκτοτε, δρομολογείται – η ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου βρίσκεται στην τελική ευθεία – μια ενιαία προκήρυξη για τις διοικήσεις όλων των νοσοκομείων με νέο σύστημα αξιολόγησης. Η κυβέρνηση ευαγγελίζεται πως η αλλαγή μοντέλου διοίκησης δεν θα υπακούει σε παλαιοκομματικές νοοτροπίες. Πάντως και όπως συνηθίζει να σχολιάζει στους στενούς του συνεργάτες, ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, εκτός από τα απαραίτητα, η διοίκηση των νοσοκομείων είναι σε απόλυτη συνάρτηση και με τον «βαθμό συνείδησης» του διοικητή.
Κάπως έτσι εξηγείται και η τρίτη κατά σειρά απομάκρυνση διοικητών σε διάστημα λιγότερο των δύο μηνών. Στα μέσα Οκτωβρίου ανακοινώθηκε το ξήλωμα της διοίκησης του Βενιζέλειου Νοσοκομείου. Στην πράξη αποτέλεσε μια προδιαγεγραμμένη εξέλιξη. Είχε προηγηθεί παύση του διοικητή του αντικαρκινικού νοσοκομείου Μεταξά ύστερα από καταγγελίες για δυσλειτουργίες στο πρόγραμμα χημειοθεραπειών του νοσοκομείου, καθώς και η παύση του διοικητή και της αναπληρώτριας διοικήτριας του νοσοκομείου Αγία Ολγα για τα σοβαρά κτιριακά προβλήματα της ψυχιατρικής κλινικής του νοσοκομείου.