Του Κώστα Ράπτη
Χρειάστηκε να ανατρέξουν πολλές δεκαετίες πίσω για να βρουν κοινά σημεία αναφοράς στους αγώνες για την εκδίωξη των Ιαπώνων από την κορεατική χερσόνησο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως η “μακρά φιλία” την οποία επικαλέστηκαν οι Βλαντίμιρ Πούτιν και Κιμ Γιονγκ Ουν κατά τη συνάντησή στους στη ρωσική Άπω Ανατολή δεν αφορά παρά τη σοβιετική περίοδο (και μάλιστα όχι σε όλη τη διάρκειά της). Κατά τη μετασοβιετική εποχή, η Ρωσία ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, αδιάφορη απέναντι στη Βόρειο Κορέα, όταν δεν συμμετείχε στη θέσπιση κυρώσεων εναντίον της μαζί με τα υπόλοιπα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, υπερασπιζόμενη και αυτή το “ολιγοπώλιο” των πυρηνικών δυνάμεων.
Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι η καλοκαιρινή επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού στην Πιονγιανγκ (που άνοιξε τον δρόμο και για τη σημερινή συνάντηση κορυφής) ήταν η πρώτη κυβερνητικού αξιωματούχου της Ρωσίας μετά το 1991. Όσο και αν περιβάλλεται με τη ρητορική “πατροπαράδοτων δεσμών”, η αμοιβαία προσέγγιση αποτελεί μια πρόσφατη και διόλου αυτονόητη εξέλιξη.
Οι Δυτικοί αναλυτές κάνουν λόγο για σύμπραξη δύο “παριών” της διεθνούς σκηνής, προκειμένου η Ρωσία να εξασφαλίσει, με αντάλλαγμα την μεταφορά νεώτερης εξοπλιστικής τεχνογνωσίας, βορειοκορεατικό οπλισμό (σοβιετικών προτύπων) για την πολεμική της προσπάθεια στην Ουκρανία.
Είναι βεβαίως αλήθεια ότι το ανθηρό ρωσικό στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα δεν θα ήθελε να υπονομεύσει τις υποχρεώσεις του προς τους αποδέκτες των εξαγωγών του, χάριν του πολέμου φθοράς στην Ουκρανία, για τον οποίο αρκούν λιγότερο εξελιγμένα όπλα. Όμως η επικέντρωση αποκλειστικά σε αυτή τη διάσταση δεν εξηγεί γιατί η ρωσική πλευρά προτίμησε αντί της απλής αγοράς των αναγκαίων όπλων με ρευστό μιαν ευρύτερη συνεργασία με την Πιονγκγιανγκ. Και σίγουρα δεν συλλαμβάνει όλο το βάθος των τωρινών κινήσεων.
Η Ρωσία αποτελεί, παρά το ισχνό δημογραφικό της αποτύπωμα στην περιοχή, (και) μία χώρα της Άπω Ανατολής – και αυτό χρειάζεται να το επιβεβαιώνει πιο εμφατικά όσο το κέντρο βάρους των διεθνών εξελίξεων μεταφέρεται ανατολικότερα. Εξ ου και η επίσκεψη Κιμ, συνέπεσε, διόλου τυχαία, με την διεξαγωγή του Οικονομικού Φόρουμ του Βλαδιβοστόκ, στο οποίο η Ρωσία προβάλλει ως οικονομικός και πολιτικός πόλος έλξης για τις ασιατικές χώρες.
Πόσω μάλλον που το ΝΑΤΟ, με το οποίο η Ρωσία βρίσκεται επί της ουσίας σε πολεμική σύγκρουση, θέτει στην εμβέλειά του και την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, ανοίγοντας λ.χ. γραφείο στην, στρατιωτικοποιούμενη πλέον, Ιαπωνία. Δεν είναι μόνο η Κίνα που προφανώς στοχοποιείται και ανησυχεί από αυτή την προώθηση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. (Ας μην λησμονείται, σε αυτά τα συμφραζόμενα ότι Ρωσία και Ιαπωνία δεν έχουν υπογράψει συνθήκη ειρήνης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς εξακολουθεί να τις χωρίζει το ζήτημα των Κουρίλων Νήσων).
Αποδέκτες
Σε μία συγκυρία κατά την οποία η G8 δεν υπάρχει πλέον και η G20 καρκινοβατεί, η Ρωσία δεν δεσμεύεται από μία λογική συναίνεσης μεγάλων δυνάμεων, αλλά μπορεί να ανακαλύπτει στον απομονωμένο και “ανεξέλεγκτο” Κιμ έναν ενδιαφέροντα εταίρο, ενισχύοντας επιπλέον την “αντιμπεριαλιστική” και “αντιαποικιακή” ρητορική στην οποία προσφεύγει από πέρσι το φθινόπωρο.
Όμως το μήνυμα της ρωσο-βορειοκορεατικής συνεργασίας δεν περιορίζεται στην προφανή αντιδυτική του αιχμή, παρά έχει και έναν αποδέκτη πολύ πιο κοντινό. Η χαλάρωση της απομόνωσης της Πιονγκγιανγκ βοηθά στον περιορισμό της έως τώρα εξάρτησής της από την Κίνα, που αποτελούσε μέχρι τώρα το αποκλειστικό της εξωτερικό στήριγμα. Με διαφορετικούς όρους ισχύει ωστόσο το ίδιο και για την Ρωσία: ο πολυπολικός κόσμος που οραματίζεται δεν χωρά σε ένα διπολικό σχήμα ΗΠΑ-Κίνας με την ίδια σε ρόλο ελάσσονος εταίρου του Πεκίνου.
Δεν αποτελεί ασφαλώς σύμπτωση το ότι μόλις ανακοινώθηκε η σύναψη συμφωνίας ανάμεσα στη Ρωσία και τη χούντα της Μιανμάρ για τη συνεργασία στις μεθόδους διοργάνωσης εκλογών. Πρόκειται για άλλο ένα απομονωμένο από τη Δύση καθεστώς που μοναδικό του στήριγμα είχε την Κίνα. Λαμβάνοντας υπόψη και τις παραδοσιακά καλές (και κάθε άλλο παρά τραυματισμένες από την εισβολή στην Ουκρανία) σχέσεις της Ρωσίας με την Ινδία, αντιλαμβάνεται κανείς την περίπλοκη γεωμετρία ισοτίμων παικτών που χαρακτηρίζει την ευρασιατική ολοκλήρωση.