Με την ηχηρή απουσία των υπουργών Εξωτερικών της Ουκρανίας, της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής, που διαμαρτύρονται κατά της παρουσίας του ρώσου ομολόγου τους, ξεκίνησαν χθες στα Σκόπια οι διήμερες εργασίες της ετήσιας υπουργικής συνόδου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία είχαν εκφράσει από μέρες τον φόβο πως η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε τη σύνοδο ως βήμα για προπαγάνδα. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ είχε ανταπαντήσει πως ο Σεργκέι Λαβρόφ έπρεπε «να ακούσει και πάλι για ποιον λόγο η Ρωσία είναι καταδικασμένη και απομονωμένη». Οπως αναμενόταν, συνέβησαν και τα δύο. Νωρίτερα, η Ρωσία είχε σύρει τα εξ’ αμάξης στη Βουλγαρία επειδή δεν έδωσε τελικά στο διπλωματικό αεροσκάφος όπου επέβαινε ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών άδεια να διέλθει από τον εναέριο χώρο της.
Η κόντρα με τη Βουλγαρία
Τα Σκόπια είχαν ζητήσει από τη Σόφια και την Αθήνα να επιτρέψουν την επίμαχη υπερπτήση, παρότι η ΕΕ έχει επιβάλει μεταξύ άλλων κυρώσεων και ταξιδιωτική απαγόρευση στον Σεργκέι Λαβρόφ. Η Βουλγαρία είχε ανακοινώσει πως θα χορηγούσε άδεια μερικών ωρών – μόνο όμως για τον Λαβρόφ, όχι σε άλλα πρόσωπα της διπλωματικής αποστολής που περιλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή λίστα κυρώσεων. Σύμφωνα λοιπόν με το Κρεμλίνο, το βουλγαρικό υπουργείο Εξωτερικών δεν έδωσε τελικά την άδεια, επικαλούμενη την παρουσία στο αεροσκάφος της Μαρία Ζαχάροβα, της λαλίστατης εκπροσώπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών.
Το ρωσικό διπλωματικό αεροσκάφος έφτασε τελικά στα Σκόπια τα μεσάνυχτα της Τετάρτης έπειτα από μια «κυκλική πεντάωρη πτήση» μέσω Τουρκίας και Ελλάδας: έλληνας αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι εξαιρέσεις από τις επιβληθείσες κυρώσεις δικαιολογούνται δεδομένου του σκοπού της Συνόδου του ΟΑΣΕ, όπου συζητείται ο πόλεμος στην Ουκρανία, προσθέτοντας ότι η Αθήνα έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα προτού επιτρέψει την επίμαχη υπερπτήση. «Παρά τις ίντριγκες των εχθρών, βρισκόμαστε στα Σκόπια» έγραψε η Ζαχάροβα στο Telegram, μιλώντας για «κακεντρεχή βλακεία των ρωσόφοβων» και «ένα επικίνδυνο προηγούμενο» και απειλώντας με εφαρμογή ανάλογων απαγορεύσεων υπερπτήσεων σε «χιλιάδες αξιωματούχους του ΝΑΤΟ». «Παράλογη» και «βλακώδη» χαρακτήρισε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τη στάση της Σόφιας.
Το παιχνίδι της Ρωσίας
Ο τόνος της υπουργικής συνόδου του ΟΑΣΕ δόθηκε ήδη από την εναρκτήρια ομιλία του υπουργού Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας, Μπουγιάρ Οσμάνι: «Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας αποτελεί ύβρη» προς τις αξίες του Οργανισμού, δήλωσε. Δεν πρέπει να επιτραπεί «το παιχνίδι της Ρωσίας να καταστρέψει οργανώσεις που βασίζονται στην ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία» προσυπέγραψε η γερμανίδα ομόλογός του Αναλένα Μπέρμποκ.
Παίρνοντας τον λόγο, ωστόσο, ο Λαβρόφ πέρασε στην αντεπίθεση επαναλαμβάνοντας τη γνωστή ρωσική προπαγάνδα: κατηγόρησε τη Δύση ότι διεξάγει «υβριδικό πόλεμο» κατά της Ρωσίας και «χρησιμοποιεί ξεδιάντροπα τον ΟΑΣΕ για να προωθήσει τα επιθετικά της σχέδια», ισχυρίστηκε ότι στην Ευρώπη, κυρίως στην Ουκρανία και στις χώρες της Βαλτικής, «υπάρχει ένα κύμα ναζιστικής ιδεολογίας» κ.ο.κ. «Ας είμαστε ειλικρινείς», δήλωσε, ο ΟΑΣΕ «βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Ενα απλό ερώτημα εγείρεται: έχει νόημα να κάνουμε προσπάθειες αναζωογόνησής του;». Ορισμένες αντιπροσωπείες αποχώρησαν την ώρα που μιλούσε από την αίθουσα.
Η απόφαση να προσκληθεί η Ρωσία στη φετινή σύνοδο, μετά την απόφαση της διοργανώτριας Πολωνίας πέρυσι να αποκλείσει τον Λαβρόφ, ήταν εξαρχής αμφιλεγόμενη – όχι μόνο λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και του κινδύνου «νομιμοποίησης» του επιτιθέμενου, αλλά και επειδή με τα συνεχή βέτο της έχει προκαλέσει παράλυση στον Οργανισμό. Την εναλλασσόμενη προεδρία του επρόκειτο κανονικά να αναλάβει το 2024 η Εσθονία. Ρωσία και Λευκορωσία, ωστόσο, μπλόκαραν επί μήνες την απόφαση και τελευταία στιγμή επιτεύχθηκε συμφωνία να αναλάβει την προεδρία η Μάλτα.
Να σημειωθεί πως οι ΗΠΑ εκπροσωπούνται στη σύνοδο από τον πρεσβευτή τους στον ΟΑΣΕ: ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν βρέθηκε μεν προχθές στα Σκόπια προκειμένου να στηρίξει τη σύνοδο και να έχει διμερείς συναντήσεις, αποχώρησε ωστόσο χθες για μια νέα περιοδεία στο Ισραήλ, στη Δυτική Οχθη και στα ΗΑΕ.