Του Κώστα Ράπτη
Τρεις εβδομάδες μετά την επίθεση που εξαπέλυσαν από τη Λωρίδα της Γάζας προς την ισραηλινή επικράτεια η Χαμάς και λοιπές παλαιστινιακές οργανώσεις, η στρατηγική αμηχανία όλων των εμπλεκομένων, των εγγύς και των μακράν, των μεγαλύτερων και των μικρότερων, καθίσταται εμφανής. Γεγονός που απλώς παρατείνει την όλο και βαρύτερη αιματοχυσία.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Βενιαμίν Νετανιάχου, βρέθηκε υποχρεωμένος να απευθύνει διάγγελμα προς τους συμπολίτες του, ώστε να τους διαβεβαιώσει ότι η προ πολλού προαναγγελθείσα χερσαία επιχείρηση των ισραηλινών δυνάμεων στη Λωρίδα της Γάζας θα πραγματοποιηθεί, αλλά στον κατάλληλο χρόνο και με τον κατάλληλο τρόπο, οι λεπτομέρειες της οποίας δεν γίνεται ασφαλώς να δημοσιοποιηθούν.
Παράλληλα, προκάλεσε ρίγη στο διεθνές ακροατήριο με την επιλογή του να χρησιμοποιήσει βιβλική γλώσσα, παραπέμποντας στις προφητείες του Ησαΐα και κάνοντας λόγο για “παιδιά του φωτός” που αντιμάχονται τα “παιδιά του σκότους”.
Διαφωνίες και επιφυλάξεις
Το διάγγελμα προέκυψε από την ανάγκη του Νετανιάχου να διαχειριστεί επικοινωνιακά τη συμμόρφωσή του προς τις αμερικανικές πιέσεις να καθυστερήσει η χερσαία επέμβαση, αλλά και τις διαφωνίες που αποτελεί κοινό μυστικό ότι υπήρχαν ανάμεσα στον ίδιο και την ισραηλινή στρατιωτική ηγεσία.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός φέρεται να ανήκει στους επιφυλακτικούς, έχοντας κατά νου το μεγάλο επιχειρησιακό και πολιτικό κόστος της χερσαίας επιχείρησης, σε μια συγκυρία κατά την οποία ο ίδιος καταγγέλλεται στο εσωτερικό ότι άφησε τη χώρα απαράσκευη απέναντι στον αιφνιδιασμό της Χαμάς, ενώ διαδηλώσεις διοργανώνονται έξω από το γραφείο του από αγωνιούντες συγγενείς των 224 (κατά την τελευταία επίσημη καταμέτρηση) ομήρων που βρίσκονται στη Λωρίδα της Γάζας.
Οι στρατιωτικοί, πάλι, φέρονται να αντιλέγουν ότι, όσο περισσότερο περνά ο καιρός, τόσο πλήττεται το γόητρο του Ισραήλ και αποδυναμώνεται το “αποτρεπτικό μήνυμα” των ενόπλων δυνάμεών του, ενώ βέβαια χάνεται και το όποιο πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.
Αποτελεί ανοιχτό ερώτημα το πόσες απώλειες είναι σε θέση να υποστούν οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις στον λαβύρινθο της Γάζας, την ίδια στιγμή που η Χαμάς στέλνει το μήνυμα, με την εκτόξευση ρουκέτας στο Εϊλάτ της Ερυθράς Θάλασσας, ότι διαθέτει ακόμη επιχειρησιακά “κρυφά χαρτιά”.
Από την άλλη, ο προσανατολισμός σε πολύμηνες επιχειρήσεις πλήττει την ισραηλινή οικονομία, όπως δείχνει η υποβάθμιση του Ισραήλ και από την S&P. Προς το παρόν, η αμηχανία ξεπερνιέται με την έναρξη περιορισμένης διάρκειας “στοχευμένων” χερσαίων επιδρομών, όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε τα ξημερώματα της Πέμπτης, και βέβαια με το συνεχιζόμενο από αέρος σφυροκόπημα της Γάζας.
Με το βλέμμα στο Ιράν
Στην πραγματικότητα, τον μεγαλύτερο ανασταλτικό παράγοντα για το Ισραήλ αποτελεί η πιθανότητα να ανοίξει νέο μέτωπο στον Βορρά από τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία είναι ισχυρότερη της Χαμάς και απειλεί να παρέμβει αν η πίεση προς τη Λωρίδα της Γάζας ξεπεράσει το επίπεδο που αυτή θα κρίνει ανεκτό.
Κάτι τέτοιο, όμως, απειλείται να μετατραπεί ταχύτατα σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση, καθώς η απειλή για το Ισραήλ ενδέχεται να μετατραπεί σε υπαρξιακή, με αποτέλεσμα να εμπλακούν οι ΗΠΑ, όχι μόνον εναντίον της Χεζμπολάχ (προς την οποία επί της ουσίας αποστέλλεται το μήνυμα της παρουσίας αμερικανικών αεροπλανοφόρων στην Ανατολική Μεσόγειο) ή της Συρίας του Άσαντ (προς την οποία το τελευταίο διάστημα το Ισραήλ πολλαπλασίασε τις αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις), αλλά εντέλει εναντίον του Ιράν, πρωταγωνιστή του αυτοαποκαλούμενου “άξονα της αντίστασης”.
Κάτι τέτοιο ασφαλώς κινδυνεύει να βάλει φωτιά σε όλο τον Περσικό Κόλπο − εξού και υπό τύπον προειδοποίησης σιιτικές οργανώσεις του Ιράκ και της Συρίας εξαπολύουν όλο και συχνότερα πλήγματα με drones εναντίον αμερικανικών βάσεων στην περιοχή. Κατά δε τη “Washington Post”, οι πιέσεις των ΗΠΑ στο Ισραήλ να καθυστερήσει τη χερσαία επέμβαση οφείλονται στην ανάγκη να θωρακισθεί η αμερικανική παρουσία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, λ.χ. με την ανάπτυξη αντιαεροπορικών συστημάτων THAAD, και να εκπονηθούν σχέδια απομάκρυνσης χιλιάδων Αμερικανών πολιτών.
Ωστόσο, η αιφνιδιαστική επίσκεψη του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Χουσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, στη Νέα Υόρκη από το βράδυ της Τετάρτης για συνομιλίες στην έδρα του ΟΗΕ αποτελεί (με δεδομένη τη σπανιότητα των επισκέψεων Ιρανών αξιωματούχων στη μη φιλική αμερικανική επικράτεια) ελπιδοφόρο σημάδι ότι μια περισσότερο περίπλοκη διαπραγμάτευση εκτυλίσσεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
“Παράλληλη απώλεια” οι σχέσεις του Ισραήλ με ΟΗΕ και Τουρκία
Στη Λωρίδα της Γάζας μεγάλες περιοχές είναι ήδη ισοπεδωμένες, τα νοσοκομεία αδυνατούν να λειτουργήσουν, η υδροδότηση και η ηλεκτροδότηση έχει διακοπεί, ενώ οι Παλαιστίνιοι που έχουν χάσει τη ζωή τους από τις επιδρομές της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας (ακόμα και σε περιοχές που τους υποδεικνύονται ως ασφαλείς) ξεπερνούν τους 6.500, κατά τις τοπικές αρχές. Στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, πάλι, που δεν ελέγχεται από τη Χαμάς, αλλά γνωρίζει συγκρούσεις, οι νεκροί Παλαιστίνιοι ξεπέρασαν τους εκατό.
Το εφιαλτικό μέγεθος της ανθρωπιστικής καταστροφής (και οι ρητές αναφορές Ισραηλινών ιθυνόντων ότι προσβλέπουν σε εθνοκάθαρση και οιονεί προσάρτηση του βόρειου τμήματος της Λωρίδας της Γάζας) περιπλέκει το “αφήγημα” και υποχρεώνει βασικούς παίκτες να αναπροσαρμοστούν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, επέλεξε τον εύκολο δρόμο τού να αμφισβητήσει την ακρίβεια του απολογισμού που δημοσιοποιεί η παλαιστινιακή πλευρά, ενώ οι “27” της Ε.Ε. κατά τη σύνοδο κορυφής τους αποδείχθηκαν και πάλι ασυνάρτητοι, μην μπορώντας να συμφωνήσουν, κυρίως λόγω γερμανικών αντιδράσεων, στο αίτημα της ανθρωπιστικής εκεχειρίας. Την ίδια ώρα, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το δίδυμο Ρωσίας-Κίνας και οι ΗΠΑ έχουν απορροφηθεί από το παιχνίδι τού να υποβάλλουν βέτο οι μεν στα σχέδια ψηφισμάτων των δε.
Όχι πια μεσολαβητής
Αλλά οι κυριότερες παρενέργειες αφορούν τις σχέσεις του Ισραήλ με τον ΟΗΕ και την Τουρκία. Μετά τις δηλώσεις του Αντόνιο Γκουτέρες ότι η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου δεν προέκυψε εν κενώ, αλλά προϋποθέτει μια 56 ετών ιστορία “ασφυκτικής κατοχής” των παλαιστινιακών εδαφών, το εβραϊκό κράτος ξεκίνησε ρητορικό πόλεμο, ζητώντας την παραίτηση του Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών και αρνούμενο να παράσχει βίζα σε στέλεχος του Οργανισμού.
Ο δε πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, με ομιλία στην κοινοβουλευτική του ομάδα την Τετάρτη, όπου χαρακτήρισε τη Χαμάς “εθνικοαπελευθερωτική και όχι τρομοκρατική” οργάνωση, κατέστησε σαφές ότι εγκαταλείπει (υπό το βάρος των εικόνων από τη Γάζα, αλλά και των δικών του πολιτικών υπολογισμών) τη μετριοπαθή στάση που τηρούσε μετά τις 7 Οκτωβρίου, αλλά και τη φιλοδοξία που έχει εκδηλώσει (και προφανώς δεν βρήκε χώρο από ισραηλινής πλευράς) να λειτουργήσει μεσολαβητικά. Η πρόσφατη τουρκο-ισραηλινή επαναπροσέγγιση, που οδήγησε στη συνάντηση Ερντογάν-Νετανιάχου τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, προφανώς αναιρείται, όπως και η προσπάθεια της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα να εμφανισθεί περισσότερο ενσωματωμένη στη δυτική “συναίνεση”.