Η άμετρη χρήση στρατιωτικής ισχύος από το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, ανταπαντώντας κατά παρέκβαση του γράμματος του διεθνούς δικαίου και του δικαίου των ενόπλων συγκρούσεων στο χαρακτηριζόμενο τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου, δεν μπορεί πέρα από το αμιγώς ανθρωπιστικό ζήτημα και τον διαφαινόμενο κίνδυνο γενοκτονίας του παλαιστινιακού λαού να δημιουργεί ευρύτερους προβληματισμούς τόσο σε περιφερειακό όσο και σε πλανητικό επίπεδο για τη νέα τάξη πραγμάτων που θα ανακύψει ευθύς με το τέλος της ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης για την εκρίζωση της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ από τη Γάζα.
Στο περιβάλλον αυτό είναι εμφανής η σχοινοβασία του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μεταξύ Ισλάμ και Δύσης. Από τη μια πλευρά συμπαρατάσσεται πολιτικά – ιδεολογικά με τη Χαμάς επενδύοντας στην πολιτική παρακαταθήκη που έχει δημιουργήσει – «προσήλωση [στις] παραδοσιακές αξίες και στο κοινό τους σύνθημα να «επαναφέρουν την ηθική στην πολιτική ζωή» στην τουρκική και στην παλαιστινιακή κοινωνία αντίστοιχα». Από την άλλη πλευρά εξαργυρώνει το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας του, ως του μοναδικού μουσουλμανικού κράτους-μέλους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, συνομιλώντας «με επιλεγμένους παίκτες του αραβικού κόσμου» για την εξομάλυνση των αναφυόμενων περιφερειακών διενέξεων – Συρία, Λιβύη. Η εξέλιξη αυτή συνέχεται με την κοσμοεικόνα που καλλιεργεί ο Ερντογάν για την ανάδυση της Τουρκίας σε μείζονα περιφερειακή δύναμη μέσα από την υιοθέτηση και εφαρμογή του δόγματος της «γαλάζιας πατρίδας» και της πολιτικής του νεοοθωμανισμού. Ο νεοοθωμανισμός προτάσσεται ως μια κοινή κοσμοθεωρία ικανή να προσελκύσει, να συσπειρώσει και να συνενώσει το σύνολο του μουσουλμανικού κόσμου υπό την πολιτική αιγίδα της Τουρκίας ως μια αξιόπιστης περιφερειακής δύναμης, ικανής να αναλάβει τη διαχείριση και επίλυση των μείζονων προβλημάτων του μουσουλμανικού κόσμου σε περιφερειακό και πλανητικό επίπεδο.
Υπό αυτό το πρίσμα είναι δηλωτική η παρουσία του Ρ.Τ. Ερντογάν στη «Μεγάλη Παλαιστινιακή Συνάντηση» στην Κωνσταντινούπολη (28/10/2023), που εκτός του ότι κατονόμασε ως κύριους υπαιτίους για τη σφαγή στη Γάζα τους Δυτικούς και συμπαρατάχθηκε με τη Χαμάς, έκανε λόγο και για την απώλεια των οθωμανικών εδαφών που αφαιρέθηκαν βίαια από το τουρκικό κράτος.
«Πριν από έναν αιώνα, γι’ αυτό το έθνος και αυτή τη χώρα η Γάζα ήταν αυτό που είναι τα Αδανα. Ακριβώς όπως η Αδριανούπολη είναι για τα Σκόπια, οι Σαράντα Εκκλησιές για τη Θεσσαλονίκη, η Μαρντίν για τη Μοσούλη και το Γκαζιαντέπ για το Χαλέπι, η Γάζα ήταν αναπόσπαστο μέρος της επικράτειας της πατρίδας».
Καταληκτικά, η στρατιωτική επέμβαση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας δημιουργεί ένα διττό παράθυρο απειλής και ευκαιρίας για τον Ερντογάν, στον βαθμό που οδηγεί στον διαμοιρασμό της τράπουλας στη γεωπολιτική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής δημιουργώντας τις συνθήκες για μια τέλεια γεωπολιτική καταιγίδα, που είτε θα οδηγήσει σε μια ολοκληρωτική αντιπαράθεση Ισλάμ – Δύσης, είτε σε έναν νέο συσχετισμό δυνάμεων μέσα από τη διαμόρφωση ενός περιφερειακού συστήματος ασφαλείας με την Τουρκία σε ρόλο πρωταγωνιστή.
Ο Διονύσης Τσιριγώτης είναι επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς