Της Ελευθερίας Κούρταλη
Το κόστος για την ευρωζώνη του καθολικού δασμού που έχει προτείνει ο Ντόναλντ Τραμπ, μαζί με άλλες πιθανές επιπτώσεις από τις εμπορικές πολιτικές του, μπορεί να “χτυπήσουν” την οικονομία της ευρωζώνης, με το πλήγμα να φτάνει έως και το 0,5% του ΑΕΠ, επισημαίνει η Capital Economics. Η ζημιά θα ήταν μεγαλύτερη αν αυτό πυροδοτούσε έναν διατλαντικό ή εμπορικό πόλεμο ΕΕ-Κίνας.
Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος τι θα κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ σε μια δεύτερη θητεία ως πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά μια προφανής ανησυχία για την Ευρώπη είναι η απειλή υψηλότερων δασμών. Οι ΗΠΑ είναι μακράν η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της ευρωζώνη) και o Τραμπ δήλωσε ότι θα εφαρμόσει καθολικό δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές εάν επανεκλεγεί, καθώς και δασμό 60% στις εισαγωγές από την Κίνα.
Το πόσο θα μειωνόταν ο όγκος των εξαγωγών της ευρωζώνης ως αποτέλεσμα θα εξαρτιόταν από το αν ο δασμός προκαλέσει ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ, τον βαθμό στον οποίο οι εξαγωγείς απορροφήσουν μέρος του δασμολογικού κόστους μέσω χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους, και την ελαστικότητα της ζήτησης για εξαγωγές. Άρα υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα, τονίζει η Capital Economics.
Πάντως, η ανάλυση της ΕΚΤ υποδηλώνει ότι η ελαστικότητα τιμών για τις εξαγωγές της ευρωζώνης μπορεί να είναι περίπου 0,3%-0,4%, που είναι κοντά στις εκτιμήσεις της Capital Economics ότι ένας δασμός 10% θα μείωνε τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ κατά 5%. Με βάση αυτό, και το γεγονός ότι οι εξαγωγές αγαθών της ευρωζώνης προς τις ΗΠΑ φτάνουν επί του παρόντος σε αξία περίπου το 3% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, αυτό υποδηλώνει ότι το άμεσο πλήγμα από τους δασμούς θα είναι κάτι κοντά στο 0,2% του ΑΕΠ.
Αντίκτυπος
Ωστόσο ο αντίκτυπος θα είναι μεγαλύτερος για ορισμένους κλάδους, επισημαίνει ο οίκος. Ειδικότερα, η ελαστικότητα της ζήτησης είναι πιθανώς υψηλότερη για πιο εμπορευματοποιημένα ή “τυποποιημένα” προϊόντα, όπως βασικά χημικά και μέταλλα, παρά για τελικά προϊόντα, όπως οχήματα και μηχανήματα. Τα τελευταία αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο των εξαγωγών της Γερμανίας στις ΗΠΑ.
Φαίνεται πιθανό ότι μία δεύτερη θητεία Τραμπ ή το… “Trump 2.0” θα εισαγάγει επίσης κάποιους νέους φραγμούς στο εμπόριο. Για παράδειγμα, μακροχρόνιες εμπορικές διαμάχες, όπως αυτή των Airbus/Boeing, η φορολόγηση των ψηφιακών υπηρεσιών και το ζήτημα χάλυβα/αλουμινίου, θα μπορούσαν να αναζωπυρωθούν ξανά. Και οι εξαιρέσεις από τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) που επιτρέπουν στην ΕΕ να εξάγει ηλεκτρικά οχήματα στις ΗΠΑ, θα μπορούσαν να καταργηθούν – η βασική εξαίρεση είναι ότι τα ηλεκτρικά οχήματα με leasing ταξινομούνται ως επαγγελματικά οχήματα και επομένως είναι επιλέξιμα για επιδοτήσεις του IRA.
Η Capital Economics πιστεύει επίσης ότι μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ θα ήταν επιζήμια για τη δραστηριότητα στις ίδιες τις ΗΠΑ και αυτό θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην Ευρώπη. Αρκετοί εκτιμούν ότι ο Τραμπ θα επαναλάβει τις φορολογικές περικοπές που ενίσχυσαν την ανάπτυξη μετά το 2016. Αλλά η C.E. πιστεύει ότι είναι απίθανο να γίνουν σημαντικές περικοπές φόρων. Αντίθετα, εκτιμά ότι οι δασμοί του Τραμπ θα μειώσουν το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά έως και 1,5%, θα αυξήσουν τον πληθωρισμό των ΗΠΑ κατά έως και 2,5% και θα ωθήσουν τη Fed να αυξήσει τα επιτόκια. Εάν ισχύσει αυτό, το καθαρό αποτέλεσμα στην ευρωζώνη θα ήταν πιθανώς μια περαιτέρω μείωση της δραστηριότητας.
Εντωμεταξύ, προσθέτει ο οίκος, σε αντίθεση με ορισμένες οικονομίες, η ευρωζώνη δεν θα επωφεληθεί πολύ από την εκτροπή του εμπορίου λόγω ενός εμπορικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Μελέτες για τον αντίκτυπο των δασμών του 2018-2019 μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας διαπιστώνουν ότι χώρες όπως το Βιετνάμ, η Ταϊλάνδη, η Κορέα και το Μεξικό επωφελήθηκαν. Αυτές οι χώρες κατασκευάζουν υποκατάστατα για τα προϊόντα στα οποία το εμπόριο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας μειώθηκε.
Συνολικά, αφού ληφθούν υπόψη αυτές τις ευρύτερες εμπορικές τριβές και η ασθενέστερη ανάπτυξη των ΗΠΑ, οι προγραμματισμένοι δασμοί του Τραμπ θα μείωναν το ΑΕΠ της ευρωζώνης έως και μισή ποσοστιαία μονάδα σε ένα ή δύο χρόνια, εκτιμά η Capital Economics. Αυτό είναι ένα σημαντικό πλήγμα για μια οικονομία στην οποία η τάση ανάπτυξης είναι πιθανώς μικρότερη από 1%.
Επιπλέον, είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς πιο σοβαρά αρνητικά σενάρια. Συγκεκριμένα, ο προστατευτισμός των ΗΠΑ θα μπορούσε να προκαλέσει έναν μεγάλο διατλαντικό εμπορικό πόλεμο ή να ωθήσει την Ευρώπη σε έναν επιζήμιο εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Ωστόσο, προς το παρόν αυτά τα πιο επιζήμια σενάρια φαίνονται λιγότερο πιθανά.
Πρώτον, η Capital Economics πιστεύει ότι οι Ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής θα έκαναν μεγάλη προσπάθεια να αποφύγουν έναν μεγάλο διατλαντικό εμπορικό πόλεμο. Η απάντηση της ΕΕ στους δασμούς του Τραμπ για τον χάλυβα και το αλουμίνιο – που συμπεριελάμβανε την “εξισορρόπηση” των δασμών σε πολιτικά ευαίσθητα είδη όπως το ουίσκι και οι μοτοσυκλέτες – ήταν προσεκτική και εντός των κανόνων του ΠΟΕ. Η απάντηση της Ευρώπης σε δασμούς 10% των ΗΠΑ πιθανότατα θα ήταν επίσης αρκετά προσεκτική.
Ομοίως, υπάρχει μόνον μικρός κίνδυνος να εξαναγκάσουν οι ΗΠΑ την ΕΕ να επιβάλει μεγάλα εμπορικά εμπόδια στην Κίνα. Η ΕΕ κινείται προσεκτικά σε ό,τι αφορά το εμπόριό της με την Κίνα, επειδή η Κίνα αποτελεί βασική πηγή ενδιάμεσων προϊόντων για τους ευρωπαίους κατασκευαστές και σημαντική αγορά για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Θα χρειαζόταν πιθανώς ένα πολύ πιο ακραίο σενάριο –όπως η κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν– για να οδηγήσει την ΕΕ σε μια μεγάλη εμπορική σύγκρουση με την Κίνα.
Τέλος, όπως επισημαίνει η Capital Economics, αξίζει να σημειωθεί ότι οι προτεινόμενες δασμολογικές πολιτικές του Τραμπ μπορεί να είναι το τελειωτικό χτύπημα για το διεθνές εμπορικό σύστημα. Ο ΠΟΕ έχει “απενεργοποιηθεί” εδώ και αρκετό καιρό, κυρίως επειδή οι ΗΠΑ δεν έχουν διορίσει δικαστές στο εφετείο του. Μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολο να αναβιώσει ο ΠΟΕ μετά από έναν καθολικό δασμό 10% από τις ΗΠΑ. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί σημαντικό μακροπρόθεσμο πρόβλημα για την Ευρώπη, δεδομένου ότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εμπόριο, αλλά οι συνέπειες θα ήταν απρόβλεπτες και θα εξελιχθούν αργά.
Το αποτέλεσμα πάντως είναι ότι ένας δασμός 10% συν άλλες πιθανές εμπορικές τριβές θα ήταν σημαντικό πρόβλημα για την ευρωζώνη. Και θα υπήρχαν σημαντικοί περαιτέρω κίνδυνοι και αβεβαιότητες εάν η Ευρώπη παρασυρθεί σε έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο ή έναν εμπορικό πόλεμο ΕΕ-Κίνας, καταλήγει η Capital Economics.