Επίσκεψη στην Αθήνα που θα θυμίζει κάτι από τα παλιά, πριν μπούμε στον φαύλο κύκλο της ακραίας έντασης που ξεκίνησε το 2020 και έφτασε μέχρι τις αρχές του 2023, ετοιμάζει ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η άφιξή του στις 7 Δεκεμβρίου γίνεται δέκα μήνες μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία, ένα γεγονός που ταυτίστηκε με την καταλλαγή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το καλό κλίμα μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας που είχε αρχίσει να προετοιμάζεται πριν από το τραγικό ξέσπασμα του Εγκέλαδου ταυτίστηκε με την άμεση επίδειξη της αλληλεγγύης της ελληνικής κοινωνίας προς την τουρκική και τη διπλωματία των σεισμών. Με την Τουρκία να ανταποκρίνεται με τη σειρά της σε βοήθεια κατά την περίοδο των πυρκαγιών στην Ελλάδα.
Ο Ερντογάν θα φτάσει στην Αθήνα στις 11πμ στις 7 Δεκεμβρίου και θα αναχωρήσει στις 6μμ. Μία επίσκεψη – εξπρές που δεν αφήνει χρονικό περιθώριο για μετάβαση Ερντογάν στη Θράκη, αφού δεν θα υπάρχει διανυκτέρευση. Κάτι που όπως τόνιζαν αρμόδιες πηγές – μέχρι στιγμής – δεν τέθηκε από την τουρκική πλευρά ως ενδεχόμενο. Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας θα ξεκινήσει με τις διμερείς των υπουργών, ενώ Μητσοτάκης και Ερντογάν θα έχουν συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου, με τη συμμετοχή Γεραπετρίτη και Φιντάν, και των διπλωματικών συμβούλων τους, Μπούρα και Κιλίτς και θα ακολουθήσουν δηλώσεις. Κατόπιν θα συνεδριάσει η ολομέλεια του ΑΣΣ, σε γεύμα εργασίας, υπό τον πρωθυπουργό και τον τούρκο πρόεδρο. Ολα αυτά εντός επτά ωρών, σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής πληροφορίες.
Προετοιμασία
στις Βρυξέλλες
Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», θα έχουν κατ’ ιδίαν συνάντηση στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της συνόδου των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ, την Τρίτη, για να κλειδώσουν τις λεπτομέρειες, ενώ αυτοί θα είναι που στην Αθήνα θα κάνουν και τις ανακοινώσεις στο πλαίσιο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας.
Με την ατζέντα να παραμένει υπό διαμόρφωση, Αθήνα και Αγκυρα θέλουν να έχουν στα χέρια τους όσο το δυνατόν περισσότερα παραδοτέα μέχρι τις 7 Δεκεμβρίου, προκειμένου να δοθεί ένα ισχυρό μήνυμα που θα δείχνει ότι η νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις έχει αρχίσει να γράφεται, πάνω στη θετική ατζέντα και όχι στην ένταση. Ο τούρκος πρόεδρος θέλει να στείλει σαφές μήνυμα ότι φτάνει στην Αθήνα κομίζοντας «κλάδο ελαίας» και όχι ξίφη πολέμου. Αναφέροντας μάλιστα σε σχετική δήλωσή του ότι δεν υπάρχουν προβλήματα που οι δύο πλευρές δεν μπορούν να λύσουν με διάλογο.
Και σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, τα μνημόνια συνεργασίας και οι συμφωνίες που θα μπορούσαν να υπογραφούν αφορούν την οικονομία, τη γεωργία, την εκπαίδευση, την ενέργεια, την υγεία, τις μεταφορές, το περιβάλλον, τη διαχείριση των μεγάλων καταστροφών αλλά και τον αθλητισμό. Στόχος είναι τόσο οι νέες συμφωνίες όσο και η επικαιροποίηση και επανενεργοποίηση παλαιότερων. Ερωτηματικό παραμένει αν θα μπορέσει να υπάρξει κάτι ανακοινώσιμο όσον αφορά τη μετανάστευση. Στο τραπέζι των συζητήσεων Αθήνας και Αγκυρας για το Μεταναστευτικό έχει μπει το ζήτημα της μόνιμης εγκατάστασης έλληνα αξιωματικού του Λιμενικού στην Τουρκία και τούρκου αξιωματικού του Λιμενικού στην Ελλάδα, με στόχο την καλύτερη ενημέρωση και συνεννόηση για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών, χωρίς ωστόσο να έχει παρθεί κάποια απόφαση μέχρι στιγμής. Να σημειωθεί ότι στα θετικά που καταγράφονται μέχρι τώρα είναι και το ότι οι μεταναστευτικές ροές στα σύνορα του Εβρου έχουν σχεδόν μηδενιστεί, με τις αστυνομικές Αρχές Ελλάδας και Τουρκίας να συνεργάζονται σε αυτή τη φάση υποδειγματικά.
Η τουριστική βίζα
Στα όσα επιδιώκει η Αθήνα είναι και διευκόλυνση τουριστικής βίζας, κάτι για το οποίο ωστόσο η Ελλάδα χρειάζεται την έγκριση της ΕΕ, δεδομένου ότι είναι κράτος – μέλος της Σένγκεν, όπως έχει επισημάνει επανειλημμένα ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρης Καιρίδης.
Η λίστα των υπουργών που θα λάβουν μέρος στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, παραμένει υπό διαμόρφωση, ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», ιδιαίτερο είναι το ενδιαφέρον για συναντήσεις και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των δύο πλευρών, ακόμα και από υπουργούς που δεν θα έχουν κάποια συμφωνία για υπογραφή. Οσον αφορά αυτούς που θα λάβουν σίγουρα μέρος, αρμόδιες πηγές σημειώνουν μέχρι τώρα τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών Γεραπετρίτη και Φιντάν, τους υφυπουργούς Παπαδοπούλου, Φραγκογιάννη και Ακτσαπάρ, αλλά και τους υπουργούς Αμυνας Δένδια και Γκιουλέρ. Επίσης θα λάβουν μέρος οι υπουργοί με αρμοδιότητες στους τομείς της Μετανάστευσης, του Πολιτισμού και του Τουρισμού, της Οικονομίας και της Εκπαίδευσης.
Ανώτατες διπλωματικές πηγές, πάντως, σχολίαζαν στα «ΝΕΑ» ότι σε αυτή τη φάση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας δεν υπάρχει ένταση. Υπάρχει ηρεμία και διαφαίνεται μια διάθεση συνεργασίας και διαλόγου. Οπως υπογράμμιζαν, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο θα κρατήσει, ωστόσο η ελληνική πλευρά έχει στόχο να προσπαθήσει για τη διατήρησή της και όχι για την υπονόμευση του καλού κλίματος. Με βασική επιδίωξη οι διαφωνίες να μην παράγουν διμερείς κρίσεις.
Ακόμα και αν αρκετοί έσπευσαν να προβλέψουν εκτροχιασμό των σχέσεων Αθήνας – Αγκυρας και επιστροφή στην ένταση με αιχμή τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς, τις διαφορετικές θέσεις των δύο πλευρών, αλλά και τη διάθεση Ερντογάν να καταγγέλλει τη Δύση ως υπεύθυνη, μέχρι στιγμής διαψεύδονται. Ενδεικτική η εκτίμηση της υφυπουργού Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου ότι η κρίση στη Μέση Ανατολή μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της καταλλαγής ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, αφού κανείς δεν θέλει να ωθεί προς το χειρότερο ένα ήδη ρευστό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, και για την Αγκυρα φαίνεται να προκρίνεται η κοινή αντιμετώπιση των προκλήσεων των δύο χωρών ως συμφερότερη από μια διαρκή ένταση που δεν οδηγεί πουθενά.
Ο διαρκής στόχος
Ο Γεραπετρίτης έχει επίσης αναφερθεί επανειλημμένα στη διατήρηση του καλού κλίματος, τονίζοντας ότι το μηδέν σε υπερπτήσεις και παραβιάσεις που κυριαρχεί μετά τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία δεν είναι δεδομένο και αμελητέο, αντίθετα αποτελεί έναν διαρκή στόχο. Καθώς μέσα από αυτή την ηρεμία είναι δυνατό να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη και να προχωρήσει ο διάλογος με ορίζοντα λύσεων.
Λύσεις που, όπως επισημαίνουν έλληνες και τούρκοι διπλωμάτες, δεν μπορεί να έρθουν από τη μία μέρα στην άλλη, αφού χρειάζονται χρόνο και χώρο, υπομονή και επιμονή. Για την ελληνική διπλωματία είναι σαφές ότι η Τουρκία δεν έχει αποστεί από τις πάγιες θέσεις της, όπως και η Αθήνα δεν έχει εγκαταλείψει τις δικές της και διατηρεί με έμφαση τις κόκκινες γραμμές της. Σε αυτό το πλαίσιο κανείς δεν μπορεί να προδικάσει ότι οι συμβιβασμοί θα είναι εφικτοί ή εύκολοι, ωστόσο η θετική ατμόσφαιρα και η απουσία έντασης αποτελούν σημαντικό κέρδος που αυξάνει τις δυνατότητες για θετικές εξελίξεις. Με την Αθήνα να επιμένει στο ένα βήμα τη φορά, χωρίς αυταπάτες και υπογραμμίζοντας ότι δεν συζητά ζητήματα που άπτονται θεμάτων εθνικής κυριαρχίας. Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν αναμένεται να δώσει τις επόμενες κατευθύνσεις και για τον πολιτικό διάλογο, με τους διπλωμάτες να δίνουν πάντως ιδιαίτερο βάρος για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και στις διμερείς σχέσεις και τη συνεργασία των δύο πλευρών, που μπορεί να ενισχύσουν σημαντικά τους δεσμούς.