«Οι αγρότες μας έχουν το δικαίωμα να ακουστούν» είπε χθες το πρωί, μιλώντας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν – για να τονίσει, παράλληλα, ότι αυτό που προέχει είναι ο διάλογος και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και να τους διαβεβαιώσει πως σε όλη τη διαδικασία είναι αυτοί που θα βρίσκονται «στη θέση του οδηγού». Το έκανε δε τη στιγμή που χιλιάδες αγρότες, με τα τρακτέρ και τα ζώα τους, «πολιορκούν» τη Ρώμη και το Μιλάνο στην Ιταλία, έχουν κλείσει κεντρικές οδικές αρτηρίες σε διάφορες περιοχές της Ισπανίας και συνεχίζουν να διαμαρτύρονται με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο σε μια σειρά χωρών. Κάνοντας, έτσι, τη φωνή τους να ακουστεί πολύ πιο δυνατά από ό,τι πιθανώς θα περίμενε κανείς, καθώς μόλις το 2% του πληθυσμού των «27» απασχολείται στον κλάδο (κάπου 9 εκατομμύρια), συνεισφέροντας κατά περίπου 1,4% στο συνολικό ΑΕΠ της ΕΕ.
Οι κινητοποιήσεις είναι και ο λόγος, άλλωστε, που η Κομισιόν – φυσικά με τη σύμφωνη γνώμη των κυβερνήσεων των κρατών-μελών ή τουλάχιστον των περισσότερων εξ αυτών – αποφάσισε να βάλει νερό στο κρασί της. Με άλλα λόγια, να αποσύρει από τον σχεδιασμό της δύο μέτρα τα οποία φάνηκε να αποτελούν «κόκκινο πανί» για τους αγρότες όλο το προηγούμενο διάστημα: αφενός, τον δραστικό (κατά το ήμισυ, με βάση την αρχική πρόταση) περιορισμό της χρήσης φυτοφαρμάκων-παρασιτοκτόνων και, αφετέρου, την αποφασιστική συμμετοχή του αγροτικού και κτηνοτροφικού τομέα στην προσπάθεια για μείωση των εκπομπών των αποκαλούμενων «αερίων του θερμοκηπίου» (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, οξείδια του αζώτου κ.λπ.) κατά 90% ως το 2040, έτσι ώστε το 2050 η ΕΕ να έχει καταστεί κλιματικά ουδέτερη.
Ποια μέτρα «παίρνει πίσω» η ΕΕ
Συγκεκριμένα, στον αναθεωρημένο «οδικό χάρτη» που παρουσιάστηκε χθες το απόγευμα – ο οποίος, πάντως, μπορεί να υποστεί επιπλέον αλλαγές – έχει αποσυρθεί η πρόβλεψη για μείωση κατά 30% της «ρύπανσης» που προέρχεται από την αγροτική παραγωγή ως το 2040 (πλην του διοξειδίου του άνθρακα), σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2015. Με βάση, άλλωστε, την τάση που επικρατεί, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά «επώδυνο» για χιλιάδες αγρότες και πρωτογενείς επιχειρήσεις του κλάδου. Κι αυτό διότι, όπως δείχνουν τα στοιχεία, την εικοσαετία 2000-’20 οι εκπομπές των συγκεκριμένων αερίων είχαν μειωθεί μόλις κατά 7% (αν και οι ΗΠΑ τις είχαν αυξήσει κατά 12%), ενώ το 2023 η συμβολή της γεωργίας στις συνολικές εκπομπές ανερχόταν σε πάνω από 14%, ποσοστό υψηλότερο σε σύγκριση με τον μέσο όρο των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ. Επίσης, έχει αφαιρεθεί η φράση που αφορά τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα, κάτι που επίσης περιλαμβάνεται στα αιτήματα των κινητοποιήσεων.
Θετικές οι πρώτες αντιδράσεις
Οι χθεσινές εξελίξεις προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις. Η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα στην Ευρωβουλή, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, χαιρέτισε τη νέα πρόταση. Είχε, εξάλλου, πρωταγωνιστήσει στην εκστρατεία για να αναθεωρηθεί, υπό τον φόβο και της Ακροδεξιάς – που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί πολιτικά τις αγροτικές κινητοποιήσεις –, ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου. «Γνωρίζαμε πάντα ότι οι αγρότες είναι πολίτες και δεν θέλουν τις αριστερές-πράσινες πολιτικές να τους υπαγορεύουν τα πάντα» δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΕΛΚ. Θετική ήταν και η αντίδραση του αγροτικού λόμπι στην ΕΕ, Copa and Corega, ενώ η μετοχή της Bayer – της μεγαλύτερης εταιρείας παρασκευής φυτοφαρμάκων – ενισχύθηκε σημαντικά.
Αντιθέτως, την απογοήτευσή τους εξέφρασαν τόσο η πολιτική ομάδα των Πρασίνων όσο και κάποιες οργανώσεις, όπως η Greenpeace, εκπρόσωπος της οποίας έκανε το παρακάτω σχόλιο για τη νέα πρόταση της Κομισιόν: «Εχει τόση λογική όση και η προσπάθεια αποτροπής του καρκίνου χωρίς σχέδιο για να κοπεί το κάπνισμα».