Το 2023 ήταν εκλογικό έτος. Οι ψηφοφόροι βρέθηκαν πίσω από τα παραβάν τέσσερις φορές, ψήφισαν σε δύο εθνικές και δύο αυτοδιοικητικές κάλπες. Ηταν και γεμάτο κρίσεις – σαν τα προηγούμενα. Το πολιτικό σκηνικό, παρότι σήμερα μοιάζει παγιωμένο, γνώρισε τους δώδεκα τελευταίους μήνες αρκετές αναταράξεις. Επειδή, λοιπόν, οι επαγγελματίες της πολιτικής είναι οι πρώτοι που κατοικούν μια γλώσσα, όχι μια χώρα, κάποια λήμματα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν πολύ στην κομματική ρητορική, συνοψίζουν πολιτικά τη χρονιά που φεύγει.
αδιαμεσολάβητα
Το μπαζούκας του κασσελακικού κεραυνοβόλου πολέμου ήταν τα επαγγελματικά φροντισμένα «αδιαμεσολάβητα» βίντεο. Μετά την ανάληψη της συριζαϊκής ηγεσίας άρχισαν και τα απροειδοποίητα λουτρά στον λαό προκειμένου ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης να πείσει «τον κόσμο» ότι λογοδοτεί μόνο σ’ αυτόν. Κάπως έτσι η ελληνική εκδοχή της τραμπικής μεταπολιτικής διείσδυσε – όπως είπαν οι τότε άσπονδοι σύντροφοί του – «στην ουσία της πολιτικής». Τρεις μήνες αργότερα, πάντως, έχουν μερικώς διαψευστεί. Γιατί έχει αποδειχθεί ότι ένα φωτογενές new kid on the block δεν φέρνει την άνοιξη των ποσοστών. Ο νέος συριζαίος πρόεδρος ξεπερνάει σε δημοφιλία μόνο τον Νατσιό και τον Στίγκα κι η πτωτική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζεται.
αντιπολίτευση
Στο διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ των δύο βουλευτικών εκλογών ο Κυριάκος Μητσοτάκης έφτασε να υποσχεθεί ότι μια κυβέρνησή του θα είναι αντιπολίτευση του εαυτού της. Στα γκάλοπ τα οποία δημοσιεύονται την τελευταία περίοδο η πλειονότητα των ερωτηθέντων διαπιστώνει πως δεν υπάρχει ισχυρή αντιπολίτευση – κι οι μισοί απ’ όσους το επισημαίνουν δηλώνουν ανήσυχοι γι’ αυτό. Παρ’ όλ’ αυτά, όπως φαίνεται από τις απαντήσεις των δημοσκοπικών δειγμάτων, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ δεν πείθουν σαν εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης. Τη χρονιά που φεύγει καταρρίφθηκε και επίσημα μια βεβαιότητα της μεταπολιτευτικής ιστορίας: ο δικομματισμός.
διάσπαση
Η συριζαϊκή ανάδειξη αρχηγού από τη βάση ξεκίνησε σαν μια βαρετή εσωκομματική υπόθεση. Το φαβορί ήταν αδιαφιλονίκητο κι οι υπόλοιποι έβαλαν υποψηφιότητα για εμφανιστούν με καταγεγραμμένες τις δυνάμεις τους την επόμενη μέρα. Κι ύστερα ήρθε ο Κασσελάκης. Η διαδικασία απέκτησε ενδιαφέρον και το κόμμα πρόεδρο που δεν είχε κλείσει μήνα ως μέλος του. Το σοκ που προκάλεσαν στους παλιούς συριζαίους τους ορθόδοξους η γλώσσα κι η απόπειρα του νέου τους επικεφαλής να κοπιάρει το ανδρεοπαπανδρεϊκό μοντέλο των διαγραφών ήταν τέτοιο ώστε η αξιωματική αντιπολίτευση μέτρησε δύο διασπάσεις μέσα σε σχεδόν δύο εβδομάδες. Η ευκολία με την οποία κατέρρευσε ο ΣΥΡΙΖΑ απλά απέδειξε πόσο φτηνά υλικά χρησιμοποίησε ο «ιδρυτής» του ενώ έχτιζε ένα κόμμα εξουσίας.
θυμός
Τους πρώτους μήνες του 2023 ήταν κοινό μυστικό στην πολιτική αγορά ότι ο Πρωθυπουργός σχεδίαζε να προκηρύξει εκλογές πριν από το Πάσχα. Τα Τέμπη άλλαξαν τα πλάνα, όμως. Ο θυμός της κοινής γνώμης αποτυπωνόταν και στη δημοσκοπική πρόθεση ψήφου. Σ’ αυτή την κρίση η ΝΔ έχασε περισσότερες μονάδες απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη – τόσες ώστε κάποιοι να εκτιμούν πως δεν θα πετύχαινε την αυτοδυναμία, η οποία δεν ήταν καθόλου δεδομένη τον Μάρτιο. Η αξιωματική αντιπολίτευση, πάλι, πόνταρε στην αγανάκτηση – ιδίως τη νεανική –, ελπίζοντας σε μια επανάληψη του αντισυστημικού ρεύματος που παρέσυρε τη χώρα το 2015. Τελικά, οι πλατείες με τα μαύρα μπαλόνια δεν επηρέασαν το εκλογικό αποτέλεσμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν σάρωσε τη νεανική ψήφο. Αντιθέτως, η ΝΔ ήρθε πρώτη με 31,5% στους 17-24 ετών.
μεταρρυθμίσεις
Η δεύτερη θητεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Σύντομα, ωστόσο, άρχισαν οι παροικούντες το πολιτικό σύστημα να αναρωτιούνται κατά πόσο μπορεί να αποφύγει την κατάρα της δεύτερης τετραετίας – της εποχής, δηλαδή, όπου οι κυβερνήσεις είθισται να συναντούν μεγαλύτερη κοινωνική αμφισβήτηση ή περισσότερα κοινοβουλευτικά εμπόδια. Η αντίδρασή της στις φυσικές καταστροφές στραπατσάρισε το ήδη τσαλακωμένο διαχειριστικό της πλεονέκτημα, ενώ τα φαινόμενα υπουργικής αλαζονείας ενόχλησαν όσους ψήφισαν ΝΔ χωρίς να νιώθουν κομματική ταύτιση μαζί της. Ο αντίκτυπος των προγραμματικών δηλώσεων, που αναγνώστηκαν τον Ιούλιο ως μια to do list πολυδύναμου εκσυγχρονισμού, έσβησε γρήγορα. Για να τον επαναδημιουργήσουν εδώ κι έναν μήνα Μαξίμου και Υπουργικό Συμβούλιο διαλαλούν την «επιθετική» μεταρρυθμιστική τους ατζέντα, η οποία στοχεύει στην ανάκτηση της εκσυγχρονιστικής βαθμίδας. Βέβαια, αν κάτι έχει μάθει η χώρα με τον δύσκολο τρόπο τη δεκαετία των Μνημονίων, αυτό είναι πως οι μεταρρυθμίσεις δεν αρκεί να ψηφίζονται, πρέπει και να υλοποιούνται.
νταμπλ-σκορ
Από το 2020 οι πολιτικοί αναλυτές ενέταξαν στο λεξιλόγιό τους τον όρο «σύστημα του ενάμιση κόμματος». Με αυτόν θέλησαν να περιγράψουν το κομματικό σύστημα που δημιούργησε η ψαλίδα των περίπου 10 μονάδων μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Το νταμπλ-σκορ στη διπλή εθνική αναμέτρηση ήταν αναπάντεχο ακόμη και για τους γαλάζιους – για την ακρίβεια, ούτε εκείνοι φαντάζονταν πως το κόμμα τους θα φλέρταρε με την αυτοδυναμία από την κάλπη της απλής αναλογικής. Οι μετέπειτα εξηγήσεις γι’ αυτό το μοναδικό στα χρονικά της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας φαινόμενο ποικίλλουν. Οι πιο ψύχραιμοι, πάντως, αναγνώρισαν ότι το μεγαλύτερο ατού της ΝΔ ήταν οι αντίπαλοί της. Η συνεχής υπενθύμιση των αδυναμιών τους, η σύγκριση μαζί τους, έβαψαν τον χάρτη μπλε.