Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι ορισμένες τιμές μπορεί να μην υποχωρήσουν ποτέ. Αυτή η δυσοίωνη εκτίμηση συνδέεται με την κλιματική αλλαγή (περίπτωση π.χ. ελαιολάδου και καφέ), τις διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα (το ζήσαμε στην πανδημία και το ζούμε με τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας), αλλά και με τις κινήσεις αρκετών κυβερνήσεων να απαγορεύσουν τις εξαγωγές τροφίμων για να προστατεύσουν τις προμήθειές τους. Σύμφωνα με την Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, επηρεάζονται 13 βασικές κατηγορίες προϊόντων (οπωροκηπευτικά, σοκολάτα, χοιρινό, δημητριακά, προϊόντα ντομάτας, ζάχαρη, ζυμαρικά, ρύζι κ.ά.) από την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και την κλιματική αλλαγή.
Ας μη γελιόμαστε όμως. Δεν είναι μόνο αυτοί οι λόγοι που οδηγούν την τελευταία διετία σε ανοδικό σπιράλ τις τιμές. Αρκετές εταιρείες -λόγω μεγέθους, μεριδίων και διαπραγματευτικής δύναμης- έχουν εκμεταλλευτεί τις συνθήκες για να διευρύνουν το κέρδους τους, έχει πει ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Paul Donovan.
Αλλά ακόμη κι αν, σε μια υποθετική περίπτωση, σκέφτονταν οι επιχειρήσεις να μειώσουν τα κέρδη τους, «δεν μπορούν να το κάνουν. Ειδικά οι εισηγμένες και οι πολυεθνικές. Έχουν την ανάσα των χρηματαγορών στην πλάτη τους», είχε πει τον περασμένο Ιούλιο ο επιχειρηματίας κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Σημειώνοντας ότι, «όσο και να πιέσουν οι πολιτικοί, υπάρχουν οι κανόνες της αγοράς. Να είμαστε ειλικρινείς, να μην το παίζουμε ότι μπορούμε να βάλουμε πλάτη. Για τις μεγάλες εταιρείες αυτό είναι αδύνατο. Μπορούμε να βάλουμε πλάτη λίγες επιχειρήσεις, μικρές επιχειρήσεις που μπορεί να αποφασίσει ο ιδιοκτήτης να μειώσει τα κέρδη».
Ο επιχειρηματίας Ι. Γιώτης δεν δέχεται ότι υπάρχει πληθωρισμός της απληστίας. Το είχε δηλώσει απαντώντας σε σχετική ερώτηση του -.gr κατά τη διάρκεια της γενικής συνέλευσης του Συνδέσμου στα μέσα του περασμένου Ιουνίου. Ενώ πριν από λίγα εικοσιτετράωρα, στο περιθώριο της εκδήλωσης της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, έβαλε «ταφόπλακα» στο μέτρο που προωθεί το υπουργείο Ανάπτυξης για μειώσεις τιμών τουλάχιστον κατά 5% και τουλάχιστον για διάστημα 6 μηνών.
«Είναι πολύ δύσκολο η βιομηχανία να κάνει μειώσεις 5% και άνω, με το κόστος να παραμένει υψηλό. Ζούμε τη χειρότερη περίοδο στη βιομηχανία», υποστήριξε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων.
Οι δηλώσεις του κ. Γιώτη δεν απηχούν απλά την άποψη του εκπροσώπου μιας ιστορικής βιομηχανίας, αλλά το σύνολο της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων και αποτελούν ένα σαφές μήνυμα προς την ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και έναν έξτρα πονοκέφαλο προς τον κ. Κώστα Σκρέκα. Γιατί εκτός από το επικοινωνιακό σκέλος, που πιθανότατα μπορεί να το κερδίσει -σ.σ. ήδη τουλάχιστον 10 εταιρείες, μεταξύ αυτών και η θεσσαλική Όλυμπος έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να προχωρήσουν σε μειώσεις τιμών-, σε επίπεδο ουσίας ο κ. Σκρέκας καλείται με τα μέτρα που θα εφαρμόσει να πετύχει αποκλιμάκωση -έστω και μικρή- του πληθωρισμού. Τον Αύγουστο ο πληθωρισμός αυξήθηκε 2,7% και στα είδη διατροφής 10,7%.
Η γαλλική συνταγή
Ο υπουργός ζητά από βιομηχανία και σούπερ μάρκετ -σ.σ. με τους εκπροσώπους των λιανεμπόρων έχει ανοιχτή επικοινωνία- να βάλουν πλάτη. Την ίδια στιγμή, δείχνει τα δόντια του σε προμηθευτές και βιομηχάνους απειλώντας τους με βαριά πρόστιμα και προτρέποντας εμμέσως τα σούπερ μάρκετ να υιοθετήσουν το μοντέλο που εφαρμόζει η Carrefour στη Γαλλία. Η Carrefour έχει τοποθετήσει ειδική σήμανση σε σειρά προϊόντων, φωτογραφίζοντάς τα για αθέμιτη αύξηση τιμών και shrinkflation.
«Το υπουργείο θα συμφωνούσε σε μια ανάλογη ιδιωτική πρωτοβουλία στην Ελλάδα», είπε ο Κώστας Σκρέκας την περασμένη Τετάρτη κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου, όπου παρουσίασε τα μέτρα της κυβέρνησης κατά της ακρίβειας. Αν και έσπευσε να συμπληρώσει: «Πιστεύουμε ότι κερδισμένος είναι ο πελάτης, όχι αυτός που δεν αγοράζει ένα προϊόν που αύξησε την τιμή του, αλλά αυτός που θα αγοράσει ένα προϊόν που θα γνωρίζει ότι μειώθηκε η τιμή του. Πάμε ένα βήμα πιο πέρα από μια ιδιωτική πρωτοβουλία που εφάρμοσε το μέτρο του στιγματισμού. Εμείς θέλουμε ο καταναλωτής να βλέπει ποιος προμηθευτής μειώνει τις τιμές».
Τα μέτρα κατά της ακρίβειας θα εφαρμοστούν αφού πρώτα η τροπολογία ψηφιστεί από τη Βουλή και βγουν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις. Αυτό δεν πρέπει να αναμένεται πριν το τέλος Σεπτεμβρίου. Δηλαδή τρεις μήνες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης και αρκετές εβδομάδες από τις πρώτες δηλώσεις του υπουργού για το τι σκέφτεται να πράξει η κυβέρνηση σε αυτό το μέτωπο. Δηλαδή έχασε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.
Βέβαια, η ακρίβεια και ο υψηλός πληθωρισμός δεν αποτελούν μόνο ελληνικό φαινόμενο. Στη Γαλλία ο υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ, που προ τριμήνου είχε ανακοινώσει πως είχε κάνει συμφωνία με 75 παραγωγούς τροφίμων και διανομείς για να παγώσουν ή να μειώσουν τις τιμές τους, δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στο France2 Television ότι οι κολοσσοί τροφίμων, όπως οι Nestlé, Unilever και PepsiCo, δεν κάνουν αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Federation du Commerce et de la Distribution (FDC) -πρόκειται για το λόμπι των αλυσίδων σούπερ μάρκετ- ανέφερε ότι μόνο 25 από τις 75 μεγάλους ομίλους έχουν συμφωνήσει μέχρι στιγμής να μειώσουν τις τιμές και μόνο σε περιορισμένο αριθμό προϊόντων. Ο Τιερί Κοτιγιάρ, πρόεδρος της Les Mousquetaires, δήλωσε την περασμένη Τετάρτη σε βουλευτές με τους οποίους συναντήθηκε: «Θα μπορούσαμε πιθανώς να ζητήσουμε από τους μεγάλους ομίλους (καταναλωτικών αγαθών) να μειώσουν τις τιμές κατά 2% έως 5%», μετέδωσε το Reuters.