Στις κρίσεις των κομμάτων έχει σημασία τι λέει αυτός που μένει και τι αφορμή βρίσκει να φύγει αυτός που διαφωνεί. Το βέβαιο είναι πως διεξάγεται μέχρι τελευταία στιγμή ένα μπρα ντε φερ για το ποιος φταίει. Στις μέρες που έχουμε διανύσει για πολλούς στον ΣΥΡΙΖΑ έχει σχεδόν συντελεστεί ενός είδους ρήξη της ηγεσίας με το μπλοκ της αντιπολίτευσης. Είναι χαρακτηριστικό πως τα τελευταία ανακοινωθέντα από μεριάς επίσημων πηγών μιλούν για ορισμένα εκ των στελεχών που έχουν παραπεμφθεί στην Επιτροπή Δεοντολογίας για διαγραφή (Στέφανος Τζουμάκας, Πάνος Σκουρλέτης, Νίκος Φίλης και Δημήτρης Βίτσας) ήδη ως πρόσωπα που δεν «ανήκουν» στο κόμμα. «Η λογική του εμφυλίου στον ΣΥΡΙΖΑ, που καλλιεργείται από ξένα κέντρα και αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις, συντηρείται από δηλώσεις μεμονωμένων στελεχών που κινούνται αντικαταστατικά, έχουν θέσει τον εαυτό τους εκτός ΣΥΡΙΖΑ και ήδη έχουν δρομολογήσει τον σχεδιασμό νέου κόμματος, με νέο καταστατικό και νέο αρχηγό», ήταν μία εκ των τελευταίων κομματικών διαρροών που επισημοποιεί το χάσμα.
Το τετ α τετ
Το πιο σκληρό πόκερ παίχτηκε πάντως χθες το απόγευμα. Της συνεδρίασης του Εκτελεστικού Γραφείου του ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Στέφανο Κασσελάκη και σε απαρτία με συμμετοχή της Εφης Αχτσιόγλου – η Ρένα Δούρου ήταν σε συνεδρίαση στο Στρασβούργο – προηγήθηκε τετ α τετ του νέου προέδρου με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Εδώ ο δεύτερος εκ νέου ζήτησε να μη δρομολογηθούν οι διαγραφές ως προϋπόθεση για να βελτιωθεί το κλίμα στο εσωτερικό του κόμματος και να συζητηθεί με ηρεμία το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ. Ενας ρόλος που ναι μεν επιβεβαιώνει τη διαφορετική αντίληψη που έχει ο Τσακαλώτος για το κόμμα από τη νέα ηγεσία αλλά και τον διαφοροποιεί από τα σκληρά στελέχη της Ομπρέλας. Η συνάντηση στο παρά ένα της βαθύτερης κρίσης διαβάστηκε από πολλούς και ως προσπάθεια εκτόνωσης της κρίσης. Είχε προηγηθεί από τη Δευτέρα τηλεφωνική προσυνεννόηση των Κασσελάκη και Τσακαλώτου να τα πουν και ίσως έτσι ερμηνεύεται και το «ένα κλικ πιο χαμηλά» του δεύτερου σε σχέση με το πολεμικό κλίμα της Ομπρέλας.
Κασσελάκης: «Εχουν ξεπεραστεί κάποια όρια»
Η εισήγηση Στέφανου Κασσελάκη στη συνεδρίαση του ΕΓ πάντως, παρότι επιχειρήθηκε να είναι σε ενωτικό και συνθετικό τόνο, διατηρούσε τις γωνίες της έναντι του μπλοκ της αντιπολίτευσης. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε να γειωθούν με την κοινωνία με αφορμή και τη σημερινή του επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη, με την ευκαιρία της 28ης Οκτωβρίου. Περιέγραψε έναν νέο isyriza («για να δώσουμε φωνή στα μέλη μας, να τα ενεργοποιήσουμε»). Εκανε ένα βήμα πίσω, λέγοντας πως είναι απολύτως λογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Και διατήρησε τη σκληρή γραμμή για τους διαγραφέντες: «Νομίζω όμως ότι εδώ έχουν ξεπεραστεί κάποια όρια. Δεν αναφέρομαι στις διαφορετικές πολιτικές απόψεις, ούτε στην πολιτική κριτική. Κι αυτό δεν μπορεί να το αποδεχθεί κανείς, και σε κανένα κόμμα του κόσμου». Εκανε σύσταση και για την παρουσία στελεχών στα ΜΜΕ. Και οι πηγές λένε πως τις επόμενες ημέρες – κατ’ αρχάς θα έχουμε ίσως και σήμερα Επιτροπή Δεοντολογίας – ο Κασσελάκης θα λάβει πρωτοβουλίες και ενωτικού χαρακτήρα αλλά δεν θα κάνει πίσω σε ακραίες συμπεριφορές που, όπως λένε οι συνεργάτες του, «δυναμιτίζουν» την πολιτική εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ. Πάντα βέβαια σε μια ρήξη υπάρχουν και οι δύο πλευρές και τα βήματα που επιλέγουν. Μια ανάγνωση θέλει ένα σκληρό παρασκήνιο στην Κουμουνδούρου όπου κανείς δεν θέλει να χρεωθεί το χάσμα και την όποια έννοια διάσπασης αλλά και κανείς εκ των σκληρών της Ομπρέλας δεν κάνει πίσω. Για να θέσουμε τα δεδομένα σε ένα πλαίσιο θα πρέπει να φωτίσουμε τα ρεύματα του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα που και σε κίνηση είναι, και έχουν σπάσει οι παλαιότερες γεωγραφίες που ίσχυαν επί Τσίπρα – π.χ. η Κίνηση Μελών δεν υφίσταται πια.
Οι νεοπροεδρικοί
Κατ’ αρχάς οι νεοπροεδρικοί τηρούν στάση αναμονής. Μια μερίδα εισηγείται πάντως στον Στέφανο Κασσελάκη πως το μομέντουμ τον ευνοεί για να λάβει περαιτέρω πρωτοβουλίες αλλά και για να επιστρέψει το κόμμα σε θέση δομικής αντιπολίτευσης απέναντι στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Επικαλούνται και τη μέτρηση της GPO όπου το 77,7% θεωρεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την ανάληψη της ηγεσίας από τον Κασσελάκη κινείται στη σωστή και μάλλον στη σωστή κατεύθυνση. Ενώ στο ερώτημα αν στελέχη όπως οι Σκουρλέτης, Φίλης και Τζουμάκας συμβάλλουν στην ενότητα με τη στάση τους, το 76,2% απαντά όχι ή μάλλον όχι. Σε ένα περιβάλλον κρίσης αξίζει να πούμε πως και οι νεοπροεδρικοί, όπως όλοι, ζυμώνονται και συσκέπτονται. Και ενίοτε συντονίζουν τις βολές τους κατά του μπλοκ της μειοψηφίας με τις κινήσεις της ηγεσίας. Οι τοποθετήσεις του διευθυντή της ΚΟ Γιώργου Τσίπρα που έχει μιλήσει για τετελεσμένο διαζύγιο ή έχει κάνει αναφορά πως όσοι έχουν αποφασίσει να φύγουν, το παρατείνουν για να δημιουργήσουν τη μεγίστη φθορά και ζημιά στον Κασσελάκη και τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Το ίδιο και το κείμενο των 11 νεολαίων του ΣΥΡΙΖΑ που στηρίζει τον Κασσελάκη σε αντίθεση με την ανακοίνωση της Νεολαίας που είχε διαφωνήσει με τις διαγραφές στελεχών. Πάντως τα στελέχη γύρω από τον Κασσελάκη ενδύονται έναν νέου τύπου κομματικό πατριωτισμό και επαναλαμβάνουν τη ρητορική για υπονόμευση του προέδρου. Είναι ενδεικτικό πως σε σύσκεψη στελεχών και μελών της επιρροής του Νίκου Παππά – πάλαι Κίνηση Μελών – αποφασίστηκε η επιτάχυνση της διεύρυνσης και του μετασχηματισμού του κόμματος πλάι στη νέα ηγεσία.
Μεταξύ ρήξης και… αναμονής
Το μπλοκ των διαφωνούντων τώρα δεν είναι ενιαίο. Για παράδειγμα, τα στελέχη που έχουν παραπεμφθεί προς διαγραφή όπως οι Φίλης, Σκουρλέτης διατηρούν υψηλούς τόνους. Η δε Ομπρέλα επίσης συνεδριάζει συνέχεια και ανά τη χώρα (εδώ σημειώστε τον κομβικό ρόλο του Πάνου Λάμπρου) και έχει διακινήσει ένα αντιηγετικό κείμενο προς μέλη και στελέχη για υπογραφές. Για πολλούς η ομολογία του Δημήτρη Βίτσα για νέο σχηματισμό και μάλιστα με φόντο τις ευρωεκλογές είναι η πυξίδα των κινήσεων με επόμενο ραντεβού υψηλής θερμοκρασίας τη σύνοδο της ΚΕ στις 11 και 12 Νοέμβρη όπου αναμένονται να ανοίξουν πολλά χαρτιά. Η ηγεσία έχει προεξοφλήσει τη ρήξη παρά τις κινήσεις που θα κάνει σε μια κατεύθυνση σύνθεσης όπως έδειξε το χθεσινό ΕΓ του κόμματος.
Παρ’ όλα αυτά, για την Ομπρέλα επίσης τα πράγματα δεν είναι δεδομένα. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος διατηρεί μια στάση αναμονής, παρά τη σκληρή κριτική του στον Κασσελάκη και την αγωνία του αν ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι χώρος όπου θα συνεχίσει να παλεύει η ανανεωτική, ριζοσπαστική Αριστερά. Για πολλούς ψάχνει περισσότερο έναν κοινό βηματισμό με την ομάδα της Εφης Αχτσιόγλου παρά με τους φυσικούς συμμάχους του της Ομπρέλας, παρότι επίσης έχει διαφωνήσει με τις διαγραφές αλλά και με κάθε σενάριο «μομφής για καθαίρεση» του προέδρου. Με αυτό το δεδομένο, με δυνητική αποχώρηση της Ομπρέλας δεν συγκροτείται νέα ΚΟ από όσους βουλευτές πιθανόν φύγουν αφού αυτό θα προϋπέθετε και αποχώρηση άλλων στελεχών άλλων ρευμάτων που προς το παρόν δεν προκύπτει.
Συστάσεις για ψυχραιµία
Για πολλούς το κρίσιμο στην όλη περιδίνηση είναι το πώς θα τοποθετηθούν δύο μεγάλες ομάδες στελεχών και βέβαια οι νέες πρωτοβουλίες Κασσελάκη που βήμα βήμα ξεδιπλώνει το σχέδιό του. Η μία ομάδα, των 6 συν 6, συνεδρίασε άτυπα μόλις την Τετάρτη. Με μαζική συμμετοχή, με εισήγηση της Εφης Αχτσιόγλου, με τοποθετήσεις των Ηλιόπουλου, Χαρίτση, Τζανακόπουλου έγινε σαφές πως δεν υπάρχει πρόθεση αποχώρησης παρά επίσης την κριτική που γίνεται στην ηγεσία – εδώ στέκονται πολλοί σε όσα είπε ο Κασσελάκης στον ΣΕΒ που τα θεωρούν αιτία πολέμου και ξένα με τις αναλύσεις της Αριστεράς. Η στρατηγική τής βήμα βήμα αξιολόγησης της ηγεσίας φαίνεται να κυριαρχεί από μεριάς ομάδας Αχτσιόγλου που πάντως διατηρεί διαύλους με όλα τα ρεύματα αλλά και κρατά μια πολιτική αυτοτέλεια. Χθες πάντως σε καλό κλίμα ήταν η παρουσία της στο ΕΓ του κόμματος, παρόντος του Κασσελάκη που είχαν και θερμό χαιρετισμό.
Μακριά από τις µάχες
Η άλλη ομάδα είναι εκείνη των «ουδετερόφιλων» που έχουν τις αντιρρήσεις τους με όσα συμβαίνουν αλλά και κρατούν μια συνθετική στάση όπως ο Διονύσης Τεμπονέρας που μαζί με άλλα στελέχη (Βουτυράκου, Λαμπρίδης, Τσιόκας κ.ά.) κατέθεσαν ένα ενωτικό και σε αριστερή και μετωπική τροχιά κείμενο συμβολής για «να χτίσουμε ΜΑΖΙ ένα Δίκτυο Εναλλακτικής Κοινωνικής Αριστεράς». Εχει ενδιαφέρον πως σε αυτό αναφέρουν πως «η προεδρική εκλογή του Σεπτεμβρίου, παρά τις αδυναμίες της διαδικασίας και τη διεξαγωγή της πριν από το συνέδριο, είναι μια ευκαιρία για μια νέα αρχή για τον δημοκρατικό και προοδευτικό χώρο» και κάνουν λόγο για αναγκαία οργανωτική ανασυγκρότηση. Αλλα στελέχη την ίδια στιγμή που κινούνται ενωτικά είναι ο Σωκράτης Φάμελλος που επιμένει σε μια θεσμική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση και ξορκίζει την εσωστρέφεια, αλλά και η Ολγα Γεροβασίλη που ζητά να πέσουν οι τόνοι, παρότι έχει ταχθεί με το ηγετικό δικαίωμα των καταστατικών ποινών και του σεβασμού των αποφάσεων του συνεδρίου.