Η απόφαση του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη να αποσυρθεί το έργο «Ενοχή γειτονιάς» της ομογενούς εικαστικού Γεωργίας Λαλέ από το Γενικό Προξενείο της χώρας μας στη Νέα Υόρκη προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, την αντίδραση της καλλιτεχνικής κοινότητας, αλλά και της ανοιχτής κοινωνίας που θεωρεί απαράβατο όρο δημιουργίας την ελευθερία της έκφρασης. Το έργο της κατέληξε «πέτρα του σκανδάλου» για τους υπερδεξιούς θιασώτες επειδή απεικόνιζε την ελληνική σημαία με ροζ χρώματα με σκοπό να ευαισθητοποιήσει για το φαινόμενο της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας και των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα.
Μάλιστα, όπως ανέφερε η καλλιτέχνις, πρόκειται για ένα υφασμάτινο «κολάζ» που δημιουργήθηκε από σεντόνια, δωρεά ελληνίδων θυμάτων βίας και γυναικοκτονίας και οικείων προσώπων τους. «Αυτές οι γυναίκες έχουν φαινομενικά λίγα κοινά πράγματα, αλλά όλες έχουν ξαπλώσει σε αυτά τα σεντόνια απελπισμένες και φοβισμένες» εξήγησε στον λογαριασμό του Instagram η Λαλέ, η οποία μετά την απόσυρσή του εξέφρασε τη λύπη της για την παρερμηνεία του καλλιτεχνικού μηνύματός της.
Η πρώτη αντίδραση στον νεότερο πολιτισμικό πόλεμο καταγράφεται σε σχόλιο του Αντώνη Διαματάρη, πρώην υφυπουργού Εξωτερικών για θέματα Απόδημου Ελληνισμού και εκδότη του «Εθνικού Κήρυκα». Στην εφημερίδα του, λοιπόν, εκτός άλλων, επικαλέστηκε «διαμαρτυρίες από αναγνώστες μας για μια έκθεση… στο Προξενείο που προσβάλλει (sic) την ελληνική σημαία». Και συνέχισε: «Μεταξύ των άλλων είναι βαμμένη ροζ. Καλή και χρυσή η τέχνη, αλλά με ορισμένα εθνικά σύμβολα δεν παίζεις. Πώς να το κάνουμε. Ή τουλάχιστον δεν παίζεις στο κτίριο του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας με το θέμα της σημαίας μας. Απορώ πώς του ξέφυγε αυτό του γενικού προξένου».
Το υποτιθέμενο «σκάνδαλο» διαφήμισε για δικούς του λόγους προχθές στη Βουλή ο πρόεδρος του κόμματος ΝΙΚΗ, Δημήτρης Νατσιός, ο οποίος χαιρέτισε την απόσυρση του έργου, κάνοντας λόγο περί ενός «κουρελουργήματος που διακωμωδούσε την ελληνική σημαία».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανος Κασσελάκης, σχολίασε πως «η τέχνη επιτρέπεται να «παίζει» ακόμη και με τα χρώματα των εθνικών συμβόλων, όταν θέλει να μεταφέρει ένα μήνυμα. Αντίθετα, η εξωτερική πολιτική της χώρας μας δεν επιτρέπεται να παίζει με τα εθνικά θέματα «υποκλινόμενη» – κυριολεκτικά και μεταφορικά – διότι αυτό είναι που προσβάλλει στην πράξη τα εθνικά μας χρώματα».
Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος και υπεύθυνος Κοινοβουλευτικού Τομέα Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Μάντζος, σε παρέμβασή του στη Βουλή έκανε λόγο για μια απαράδεκτη απόφαση που θα πρέπει να αναθεωρηθεί, καταγγέλλοντας πως πάσχει νομικά, κοινωνικά και πολιτικά, καθώς, όπως υποστήριξε, η κυβέρνηση δείχνει να ενεργεί ως «παραγγελιοδόχος της άκρας Δεξιάς».
Στη Βουλή σχολίασε το ζήτημα και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ανατρέχοντας και σε άλλα έργα τέχνης που είχαν χρησιμοποιήσει εθνικά σύμβολα. Για «ακροδεξιά διολίσθηση» έκανε λόγο η Νέα Αριστερά σε ανακοίνωσή της, σχολιάζοντας ότι «η κυβέρνηση υποκύπτει διαρκώς στις πιέσεις των ακροδεξιών» και ζητώντας να ανακληθεί η απόφαση για την απόσυρση του έργου.
Διαφωνίες κυβερνητικών
Χθες, όμως, αντίθετη άποψη για την εντολή Γεραπετρίτη εξέφρασαν κορυφαίοι υπουργοί και βουλευτές της κυβέρνησης. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, δήλωσε ότι η «τέχνη δεν λογοκρίνεται». Στο ίδιο μήκος κύματος ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Δημήτρης Καιρίδης, ανέφερε στα «Παραπολιτικά FM» ότι «θα πρέπει να κατανοούμε την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης και να μην τα συγχέουμε» προσθέτοντας ότι «οι καλλιτέχνες έχουν μια ελευθερία και καλώς την έχουνε».
Αντιρρήσεις εκφράστηκαν και στην (κεκλεισμένων των θυρών) συνεδρίαση της Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής από την Ντόρα Μπακογιάννη που τάχθηκε κατά της απόσυρσης και υπέρ της ελευθερίας της τέχνης. «Η τέχνη δεν λογοκρίνεται» φέρεται να ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ξεκάθαρη θέση πήρε και ο πρώην υφυπουργός Πολιτικής, Νικόλας Γιατρομανωλάκης. Σε ανάρτησή του στα social media σημείωσε: «Οι κοινωνίες δεν απειλούνται από τέτοια έργα τέχνης. Τουναντίον απειλούνται όταν περιορίζεται (εξ αμελείας, αφελείας, ή εκ προθέσεως) η ελευθερία έκφρασης και λόγου».
Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο Γ. Γεραπετρίτης απάντησε πως κανένα πρόβλημα απολύτως δεν θα υπήρχε εάν το έργο είχε εκτεθεί σε οποιοδήποτε γκαλερί ιδιωτική, «εδώ όμως είναι προξενείο, είναι το στενό ελληνικό κράτος και ανάμεσα στην αποστολή των διπλωματικών αρχών είναι να αναδεικνύουν τα σύμβολα».