“Δεν είναι αντιπολεμική” είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο ανεξάρτητος ερευνητικός οργανισμός Levada Centre, με έδρα τη Ρωσία, σχετικά με την άποψη της κοινής γνώμης σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η ρωσική κοινή γνώμη είχε αρκετές διακυμάνσεις, αλλά γενικά παρέμεινε σταθερή, δήλωσε ο διευθυντής του Levada Centre στο Euronews.
Σύμφωνα με το think tank (το οποίο έχει χαρακτηριστεί “ξένος πράκτορας” από τις ρωσικές αρχές), έως και τα τρία τέταρτα του πληθυσμού είτε υποστηρίζουν γενικά τις ενέργειες του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, είτε τις υποστηρίζουν με επιφυλάξεις.
Στην ερώτηση “Υποστηρίζετε προσωπικά τις ενέργειες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία”, το 43% απάντησε “σίγουρα ναι” και το 33% απάντησε “μάλλον ναι”.
Ο Ντένις Βολκόφ, διευθυντής του Levada Centre, δήλωσε ότι οι “Z-πατριώτες” (σ.σ. θερμοί υποστηρικτές της εισβολής) αποτελούν περίπου το 25% του ρωσικού πληθυσμού και υποστηρίζουν τη συνέχιση της στρατιωτικής δράσης. Περίπου το 10% από αυτούς είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τη χρήση πυρηνικών όπλων.
Οι υπόλοιποι είναι εκείνοι που δεν υποστηρίζουν τον πόλεμο στην Ουκρανία, ωστόσο, αυτοί οι Ρώσοι πολίτες βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου η ανατροφή τους και οι κοινωνικές παραδόσεις τους δεν τους επιτρέπουν να μιλήσουν εναντίον του.
“Η κατάσταση είναι σημαντική. Είναι μια κατάσταση σύγκρουσης, επειδή υπάρχουν οι “δικοί μας” και υπάρχουν οι “ξένοι”. Είμαστε υπέρ των δικών μας και κατά των ξένων. Είναι πολύ απλό”, εξήγησε ο Ντένις Βολκόφ.
“Η υποστήριξη προς τα ρωσικά στρατεύματα αυξάνεται πλέον στο σύνολο της κοινωνίας, δήλωσε η Δρ. Άννα Ματβέεβα, ερευνήτρια στο King’s College London.
“Και δεν είναι περίεργο που συμβαίνει αυτό, επειδή ακόμη και εκείνοι που αρχικά ήταν αντίθετοι σκέφτονται τώρα: “Πλέον μπήκαμε στη μάχη, και καθώς η ουκρανική αντεπίθεση συνεχίζεται, δεν μπορούμε να χάσουμε τώρα. Αυτά είναι τα παιδιά μας, τα αγόρια μας, οι σύζυγοί μας. Ακόμα και αν ο λόγος που πολεμούν είναι λάθος, εξακολουθούν να είναι δικά μας παιδιά, πολίτες μας. Δεν μπορούμε λοιπόν να μην τους υποστηρίξουμε”.
Οικονομία
Τον Μάρτιο του 2022 η Ρωσία βρέθηκε πραγματικά σε οικονομικό πανικό, λόγω των φόβων για τις καταστροφικές συνέπειες από τις δυτικές κυρώσεις. Όμως η ρωσική ηγεσία κατάφερε να σταθεροποιήσει την κατάσταση.
Οι επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων, όπως η αποχώρηση γνωστών ξένων εμπορικών brands και εταιρειών επηρέασαν κυρίως τις μεγάλες πόλεις, αλλά όχι ολόκληρη τη χώρα.
“Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι έχουν δαπανηθεί τεράστιοι πόροι για να υποστηριχθεί η πεποίθηση ότι, σε γενικές γραμμές, η κατάσταση είναι σταθερή. Και για πολλούς, μπορεί ακόμη και να έχει σταματήσει να χειροτερεύει”, δήλωσε ο Βολκόφ.
Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, υπήρξαν πληρωμές για όσους συμμετείχαν στις μάχες, τις οικογένειές τους, καθώς και για συνταξιούχους, οικογένειες με παιδιά. Ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε.
Και αν την περασμένη άνοιξη η συσπείρωση γύρω από την κυβέρνηση, ενάντια στη Δύση, έπαιξε σημαντικό ρόλο, τότε μέχρι το τέλος του έτους αυτή η στήριξη διατηρήθηκε μόνο από οικονομικούς παράγοντες”, εξήγησε ο διευθυντής του Levada Center.
Η κατάσταση στο μέτωπο
Οι μεμονωμένες υποχωρήσεις και οι ήττες του ρωσικού στρατού δεν επηρέασαν σοβαρά το κλίμα, πρόσθεσε ο Βολκόφ, αλλά οι μόνιμες αποτυχίες “συσσωρεύονται” στο πλαίσιο των αρνητικών πληροφοριών.
Οι πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των σκοτωμένων Ρώσων στρατιωτών δεν είναι διαθέσιμες στο κοινό, αλλά με την πάροδο του χρόνου ο ίδιος αυτός παράγοντας θα μπορούσε να έχει μεγάλο αντίκτυπο.
Επιστράτευση
Η “μερική επιστράτευση” που ανακοινώθηκε από το Κρεμλίνο το φθινόπωρο του 2022 θα μπορούσε, θεωρητικά, να ήταν ο παράγοντας που θα άλλαζε δραματικά την άποψη της κοινής γνώμης στη Ρωσία.
“Στην πραγματικότητα, σε εθνική κλίμακα, δεν έχουν επιστρατευθεί τόσο πολλοί άνθρωποι. Αλλά το κοινωνικό αποτέλεσμα, η απήχηση ήταν τεράστια”, εξήγησε η Δρ. Ματβέεβα.
“Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αρχές στη συνέχεια συνειδητοποίησαν ότι η επιστράτευση – εκτός και αν υπάρχει ακραία ανάγκη – δεν πρέπει να πραγματοποιείται, επειδή οδηγεί σε αύξηση των κοινωνικών εντάσεων”, πρόσθεσε.
Προπαγάνδα
Αναμφίβολα, η προπαγάνδα του Κρεμλίνου ήταν και παραμένει σημαντικός παράγοντας. Η ρωσική ηγεσία προσπαθεί με κάθε τρόπο να στρέψει προς όφελός της ακόμη και τους δικούς της λανθασμένους υπολογισμούς.
Ο λόγος γίνεται για το μαζικό κίνημα “βοήθεια στο μέτωπο” στη σημερινή Ρωσία – όπου οι πολίτες συγκεντρώνουν και στέλνουν ό,τι χρειάζονται οι Ρώσοι στρατιώτες στην Ουκρανία, από παπούτσια και τρόφιμα μέχρι drones και ασυρμάτους – δηλαδή, στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι πολίτες αναπληρώνουν τις ελλείψεις εφοδιασμού που προκύπτουν από τις αποφάσεις της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας.
Αντιπολεμικό συναίσθημα
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο αριθμός των Ρώσων που αντιτίθενται κάθετα στον πόλεμο ανέρχεται στο 20% ή και λίγο λιγότερο. Σε ενάμιση χρόνο, τα ποσοστά αυτά έχουν παραμείνει σχεδόν αμετάβλητα.
Οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις ήταν ιδιαίτερα ορατές σε μεγάλες ρωσικές πόλεις τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2022, αλλά γρήγορα εξασθένησαν. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους, με φόντο τη “μερική επιστράτευση”, ήρθε ένα δεύτερο κύμα διαδηλώσεων. Αλλά ήταν ήδη μικρότερες και λιγότερο οργανωμένες.
Σύμφωνα με την Δρ. Ματβέεβα, οι ειρηνιστές Ρώσοι αποτρέπονται από το να διαδηλώσουν όχι τόσο επειδή φοβούνται τις συνέπειες, αλλά επειδή πολλοί πιστεύουν ότι οι διαδηλώσεις είναι άσκοπες.
“Ζουν σε μια κοινωνία όπου οι διαδηλώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ χειροπιαστές συνέπειες, μέχρι και ποινικές. Και επιπλέον, απώλεια της εργασίας, πρόστιμα κλπ. Επομένως, υπάρχει τόσο ο φόβος όσο και το αίσθημα ότι δεν μπορεί κανείς να αλλάξει τίποτα με τις διαδηλώσεις, δηλαδή εκθέτει τον εαυτό του και στη συνέχεια θέτει τους αγαπημένους του σε μεγάλο κίνδυνο και δεν μπορεί να πετύχει τίποτα ούτως ή άλλως”, πρόσθεσε.
Παράλληλα, το Κρεμλίνο λαμβάνει υπόψη του το κοινό αίσθημα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η “μερική επιστράτευση” έδειξε στη ρωσική ηγεσία μια “κόκκινη γραμμή” που δεν πρέπει να ξεπεραστεί.
Μια τραυματική παράμετρος
Παρ’ όλα αυτά, για πολλούς από αυτούς που επιδοκιμάζουν τον πόλεμο ή τουλάχιστον δεν αντιτίθενται σε αυτόν, η εισβολή στην Ουκρανία ήταν μια σοβαρή ηθική δοκιμασία.
“Οι άνθρωποι άρχισαν στρέφονται στα καθημερινά τους προβλήματα. Αυτός ήταν ένας από τους μηχανισμούς προσαρμογής σε αυτό που συνέβαινε”, πρόσθεσε.
Και οι άνθρωποι μας έλεγαν: “Κοιτάξτε, είναι αδύνατο, τα περιθώρια για άγχος έχουν εξαντληθεί, πρέπει με κάποιο τρόπο να απομακρυνθούμε από αυτό, γιατί έτσι και αλλιώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα”, σημείωσε ο Βολκόφ.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί Ρώσοι δεν παρακολουθούν τις εξελίξεις του πολέμου στην Ουκρανία, είτε σκόπιμα είτε όχι.
“Τα γεγονότα στην Ουκρανία δεν είναι στο επίκεντρο των θεμάτων που απασχολούν και ανησυχούν τους περισσότερους Ρώσους. Υπάρχει ίσως το ένα τέταρτο, το ένα τρίτο του πληθυσμού που παρακολουθεί στενά τα γεγονότα”.
“Αλλά σε γενικές γραμμές, άλλα πράγματα – καριέρα, παιδιά, υγεία, ψυχαγωγία – επισκιάζουν αυτή την “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”, (σ.σ. όπως αποκαλεί το Κρεμλίνο την εισβολή στην Ουκρανία)”, κατέληξε η Δρ Ματβέεβα.
Σημειώνεται ότι η έρευνα του Levada Center πραγματοποιήθηκε πριν την αποτυχημένη ανταρσία της Wagner στη Ρωσία.