Του Κώστα Ράπτη
Δίαυλοι επικοινωνίας υπάρχουν, όμως γλώσσα επικοινωνίας δεν υπάρχει. Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, απηύθυνε την Πέμπτη, άλλη μία τηλεφωνική έκκληση στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να μην προχωρήσει στην προαναγγελθείσα στρατιωτική επιχείρηση στη Ράφα, στα σύνορα τη Λωρίδας της Γάζας με την Αίγυπτο, τουλάχιστον όχι χωρίς “αξιόπιστο και εφαρμόσιμο σχέδιο για την ασφάλεια και την υποστήριξη των αμάχων”, ήτοι των μισών και πλέον από τα 2,3 εκατ. κατοίκων του παλαιστινιακού θύλακα, που συνωστίζονται υπό άθλιες συνθήκες στο νοτιότερο πέμπτο της επιφάνειάς του, μέχρι πρότινος προτεινόμενο από την ίδια την ισραηλινή πλευρά ως “ασφαλές καταφύγιο”.
Την ίδια ώρα, πλησίον της Ράφα, στη Χαν Γιούνις, πραγματοποιούνταν, σύμφωνα με ανακοίνωση του ισραηλινού στρατού, “στοχευμένη επιχείρηση” στο νοσοκομείο Νάσερ, κέντρο υποδοχής χιλιάδων εσωτερικά εκτοπισμένων, σε επιβεβαίωση της μόνιμης ροπής του Ισραήλ στη στοχοποίηση των νοσηλευτικών ιδρυμάτων, τα οποία παρουσιάζει ως εστίες μαχητών της Χαμάς και ενδεχομένως τόπους κράτησης κάποιων εκ των Ισραηλινών ομήρων που απήχθησαν την 7η Οκτωβρίου.
Σε δεύτερη μοίρα οι όμηροι
Κατά τη διάρκεια της συζήτησής τους, ο Τζο Μπάιντεν ζήτησε επίσης από τον Νετανιάχου να “εργαστεί ακούραστα” για τους ομήρους, για να εγγυηθεί την απελευθέρωση όλων τους “το συντομότερο δυνατόν” – παραίνεση αν μη τι άλλο παράδοξη, όταν προέρχεται από αρχηγό ξένης χώρας, σαν να μην ήταν η τύχη 130 συμπατριωτών του πρώτη προτεραιότητα για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό.
Όμως ο κυβερνητικός συνασπισμός Νετανιάχου εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για τη συνοχή και την επιβίωσή του παρά για την απελευθέρωση των ομήρων, οι συγγενείς των οποίων έχουν συγκροτήσει ένα κίνημα ισχυρό, που δίνει φωνή σε κάθε λογής δυσαρεστημένους της ισραηλινής κοινωνίας. Για τους ακροδεξιούς εταίρους του Ισραηλινού πρωθυπουργού η σύναψη συμφωνίας συνιστά “έγκλημα καθοσιώσεως”, καθώς το δικό τους όραμα είναι η εθνοκάθαρση της Λωρίδας της Γάζας (και σε επόμενο χρόνο της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη), ώστε να αποκρουσθεί οριστικά κάθε προοπτική “δύο κρατών”, που θα ακρωτηρίαζε το “Μεγάλο Ισραήλ”.
Πάντως, οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη (κατά προτίμηση πριν από την έναρξη του Ραμαζανιού στις 10 Μαρτίου) μακράς ανθρωπιστικής εκεχειρίας που θα επέτρεπε νέες ανταλλαγές ομήρων της Χαμάς με Παλαιστινίους φυλακισμένους στο Ισραήλ συνεχίζονταν και χθες, με τη μεσολάβηση του Κατάρ, της Αιγύπτου και των ΗΠΑ για τελευταία ημέρα, με βάση όσα έχουν ανακοινωθεί.
Αλλά, πέρα από τους άμεσους υπολογισμούς των πολιτικών πρωταγωνιστών, το αδιέξοδο είναι βαθύτερο. Διότι η Χαμάς δεν μπορεί να στερηθεί το διαπραγματευτικό “χαρτί” των ομήρων χωρίς να εξασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει επανάληψη, προφανώς ακόμα σφοδρότερη, των εχθροπραξιών την επόμενη μέρα. Αλλά η ισραηλινή πλευρά δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την προοπτική αυτή η επόμενη μέρα να βρει τη Χαμάς να διατηρεί ρόλο.
Εξού και ο Νετανιάχου, μετά τη συνδιάλεξή του με τον ένοικο του Λευκού Οίκου, θεώρησε κατάλληλη τη στιγμή για να χαρακτηρίσει “τεράστια ανταμοιβή στην τρομοκρατία” κάθε προοπτική διεθνούς αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους ενώ έχει προηγηθεί η “σφαγή της 7ης Οκτωβρίου”.
Η αντίδραση αυτή δεν ήταν απλώς παραλαβή της σκυτάλης από τους ακροδεξιούς υπουργούς Σμότριτς και Μπεν Γκβιρ, που είχαν πρώτοι τοποθετηθεί με παραπλήσιους όρους. Ήταν και αντίδραση σε δημοσίευμα της “Washington Post” που ανέφερε ότι πίσω από τις προσπάθειες επίτευξης εκεχειρίας η αμερικανική ηγεσία προσανατολίζεται, σε συνεργασία με φιλικά αραβικά καθεστώτα, σε ένα σχέδιο μονιμότερης επίλυσης του Μεσανατολικού, που θα περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους.
Η προώθηση προς τη Ράφα (και πιθανότατα η ταυτόχρονη κλιμάκωση των συγκρούσεων στο “βόρειο μέτωπο” με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου) είναι, συνεπώς, η συνταγή απεμπλοκής του Ισραήλ από… την απειλή της ειρήνευσης.
Οι προειδοποιήσεις
Όμως αυτό που η Ουάσινγκτον επιχειρεί να αποτρέψει με απλές παραινέσεις κινδυνεύει να προκαλέσει ευρύτερη περιφερειακή κλιμάκωση, με άμεση εμπλοκή και της ίδιας.
Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται, πέρα βέβαια από τον εφιάλτη της προδιαγραφόμενης ολοκλήρωσης της ανθρωπιστικής καταστροφής, το ερώτημα της επαπειλούμενης αποσταθεροποίησης της Αιγύπτου των 100 εκατομμυρίων κατοίκων.
Ήδη ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Φίλιπο Γκράντι, δήλωσε, στο περιθώριο της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, ότι μια μαζική έξοδος Παλαιστινίων προσφύγων από τη Λωρίδα της Γάζας στη χερσόνησο του Σινά “θα είναι καταστροφή για τους Παλαιστίνιους, καταστροφή για την Αίγυπτο και καταστροφή για το μέλλον της ειρήνης”.
Διόλου τυχαία, το Κάιρο προειδοποιεί ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα αποχωρήσει από τις Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ του 1979, που έχουν απαλλάξει για 45 χρόνια το Ισραήλ από κάθε μέριμνα για το “νότιο μέτωπό” του. Ο δε Ιορδανός μονάρχης Αμπντουλάχ, πρώτος Άραβας ηγέτης που συναντήθηκε με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν μετά την 7η Οκτωβρίου, εκμαίευσε από τον ένοικο του Λευκού Οίκου τη δήλωση ότι αντιτίθεται σε κάθε εξαναγκαστική μετακίνηση των Παλαιστινίων από τη Γάζα.
Την ίδια ώρα, πάντως, γίνεται γνωστό ότι η Αίγυπτος κατασκευάζει όχι μακριά από τη Ράφα περίφρακτο προσφυγικό καταυλισμό δυναμικότητας 100.000 ανθρώπων.