Το νομοσχέδιο για την ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ είχε διαφημιστεί ως μια εμβληματική μεταρρυθμιστική τομή πριν καν παρουσιαστεί και δοθεί σε δημόσια διαβούλευση. Για την ακρίβεια, υπολογιζόταν σαν ένα από τα όπλα με τα οποία το κυβερνών κόμμα θα διατηρούσε την κυριαρχία του στον χώρο του Κέντρου, μια και οι ψηφοφόροι του τελευταίου δεν έκρυψαν ποτέ πως συμφωνούν με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Οι αντιδράσεις φοιτητών, καθηγητών και εργαζόμενων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αναμένονταν. Το ίδιο και το ανάθεμα των αντιπολιτευόμενων κομμάτων. Τέτοιου είδους αντίθετες φωνές είχαν αξιολογηθεί ως πλεονέκτημα και όχι σαν απειλή, αφού υποτίθεται πως θα επιβεβαίωναν το αφήγημα του πολυδύναμου εκσυγχρονισμού που θίγει τους εκπροσώπους του αναχρονισμού. Ωστόσο, το κύμα των καταλήψεων και τα προβλήματα που αυτό προκαλεί στην εξεταστική του χειμερινού εξαμήνου μπορεί τελικά να δημιουργήσουν δεύτερες σκέψεις για την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης τόσο στο ακροατήριο των κεντρώων όσο και στην παραδοσιακή γαλάζια βάση. Μπορεί γιατί θέτουν εν αμφιβόλω την ειλικρίνεια της διακηρυγμένης από την πρώτη τετραετία πρόθεσής της να φέρει την τάξη στα πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Πέρα απ’ τις φοιτητικές κινητοποιήσεις, οι οποίες όλα δείχνουν πως θα αυξηθούν όσο πλησιάζει η ώρα της ψήφισης, η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη και με διαφωνούντες πανεπιστημιακούς. Μέσα στην εβδομάδα 500 απ’ αυτούς έδωσαν στη δημοσιότητα κείμενο στο οποίο αναφέρουν ότι ως δημόσιοι λειτουργοί θα προσφύγουν σε όλα τα επίπεδα, και ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, αν περάσει από τη Βουλή το νομοθέτημα «το οποίο έρχεται σε εξόφθαλμη αντίθεση» με ρητές διατάξεις του Συντάγματος. Είχε προηγηθεί στις αρχές του μήνα μια άλλη διαμαρτυρία δεκάδων καθηγητών όλων των βαθμίδων εναντίον των τηλεξετάσεων, επειδή δεν θεωρούν ότι η διαδικασία είναι αδιάβλητη, καθώς και μια κόντρα με τους πρυτάνεις για την κατάσταση στα ΑΕΙ.
Χωρίς ευρεία συναίνεση
Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τον μέχρι τώρα απολογισμό της κυβέρνησης, τα πράγματα στο εν λόγω μέτωπο εξελίσσονται θετικά. Οχι μόνο γιατί η πλειονότητα της κοινής γνώμης – το 60% σε δημοσκόπηση της Interview που δημοσιεύθηκε την Τρίτη – ζητά να σταματήσουν οι καταλήψεις αλλά κι επειδή όταν φτάσει στο Κοινοβούλιο το νομοσχέδιο εκτιμάται ότι θα προσφέρει μια ευκαιρία να εμφανιστεί ενωμένη η διαιρεμένη σήμερα λόγω του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών ΚΟ της συμπολίτευσης. Το κυβερνητικό σχέδιο θέλει την κοινοβουλευτική συζήτηση και την ψηφοφορία σύντομα, το τριήμερο 28-29 Φεβρουαρίου και 1η Μαρτίου.
Πλέον, βέβαια, κανείς δεν ελπίζει πως θα γίνει νόμος του κράτους με μεγάλη πλειοψηφία. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κατέστησε σχεδόν σαφές στη δευτεριάτικη εκδήλωση του Ινστιτούτου για τη Σοσιαλδημοκρατία In Social πως το κόμμα του θα το καταψηφίσει επειδή απέχει απ’ το σκανδιναβικό μοντέλο – το οποίο οι κεντροαριστεροί θεωρούν ενδεδειγμένο εξαιτίας του κοινού πλαισίου λειτουργίας μη κερδοσκοπικών και δημόσιων πανεπιστημίων που έχει καθιερώσει. Αυτή η νομοθετική πρωτοβουλία για την ανώτατη εκπαίδευση, λοιπόν, δεν πρόκειται να οδηγήσει στην πολιτική συναίνεση ακόμη κι ανάμεσα σε δυνάμεις που θεωρητικά βρίσκονται στην ίδια πλευρά της ιστορίας.
Το ιδανικό σενάριο
Το ιδανικό για τους κυβερνώντες σενάριο είναι να διεξαχθούν τηλεξετάσεις στο 80% με 90% των Σχολών που παραμένουν κλειστές. Γιατί τότε φρονούν ότι θα δικαιωθεί η επιλογή τους να μη συγκρουστούν ευθέως με καταληψίες και διαμαρτυρόμενους αλλά να παρακάμψουν το πρόβλημα για να διατηρήσουν άθικτο το εκσυγχρονιστικό προφίλ που φιλοτεχνούν. Βέβαια, η ευκολία με την οποία παραλίγο να χαλάσει το bypass από μερικούς υπαλλήλους του ΕΚΠΑ, οι οποίοι έριξαν τον σέρβερ, ίσως δείχνει τα όρια της κυβερνητικής τακτικής.
Στην περίπτωση που κινδυνεύσει να χαθεί η εξεταστική για αρκετούς φοιτητές, πάντως, η επίδειξη πυγμής μοιάζει μονόδρομος προκειμένου να μην απογοητευτούν οι ψηφοφόροι της ΝΔ από την κυβερνητική αδράνεια. Ωστόσο, η ένταση στα πανεπιστημιακά προαύλια και κτίρια κρύβει πάντα ρίσκο, όπως έχει δείξει η μεταπολιτευτική εμπειρία.
Συµβολική διάσταση
Σύμφωνα με μια ανάλυση, για τη συγκεκριμένη κυβέρνηση ελλοχεύει ένας ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος στο ανοιχτό μέτωπο της Ανώτατης Εκπαίδευσης: να φανεί ασυνεπής με τη δέσμευσή της να επιβάλλει τον νόμο και την τάξη στους χώρους των ΑΕΙ. Το πρώτο νομοσχέδιο που έφερε προς ψήφιση το 2019 περιλάμβανε την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Αυτή, όπως περιγραφόταν στο άρθρο 64, είχε λάβει από τους ίδιους τους νεοδημοκράτες μεγάλη συμβολική διάσταση. Αντίστοιχο βάρος είχαν ρίξει ρητορικά και στη θεσμοθέτηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας τον Φεβρουάριο του 2021.
Κι όμως, μέχρι σήμερα δεν έχουν κατορθώσει να εξηγήσουν πειστικά για ποιο λόγο οι βαριοπούλες δεν εξαφανίστηκαν ή γιατί οι μειοψηφίες συνεχίζουν να παίρνουν τις αποφάσεις στα αμφιθέατρα. Είναι Φεβρουάριος του 2024 κι εκείνοι που έδωσαν την υπόσχεση της αναμέτρησης με τις «δυνάμεις της ακινησίας» απλά δηλώνουν ότι ελπίζουν να πέσει «το τελευταίο άπαρτο κάστρο της άκρας Αριστεράς» – χωρίς προς το παρόν να έχουν βρει τρόπο για να το εκπορθήσουν.