Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς πριν από ένα μήνα, η Ρωσία ήταν εμφανώς πιο συηκρατημένη στην άμεση αντίδρασή της στη σύγκρουση, εκδίδοντας προσεκτικές δηλώσεις που καλούσαν σε ψυχραιμία και κατάπαυση του πυρός.
Καθώς η επίθεση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας που κυβερνάται από τη Χαμάς έχει ενταθεί, σημειώνει το CNBC, με περισσότερους από 10.000 Παλαιστίνιους να πιστεύεται ότι έχουν πλέον πεθάνει στον βομβαρδισμένο θύλακα, η Ρωσία εγκαταλείπει όλο και περισσότερο την πιο ουδέτερη στάση της και γίνεται ανοιχτά επικριτική και εχθρική προς το Ισραήλ.
Η αρχικά πιο ήπια αντίδραση της Ρωσίας στο ξέσπασμα της βίας θεωρήθηκε αποτέλεσμα της προσεκτικής αξιολόγησης των αντικρουόμενων συμφερόντων του Κρεμλίνου στη Μέση Ανατολή.
Η Ρωσία ανέκαθεν είχε εποικοδομητικές σχέσεις με το Ισραήλ, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου να έχουν στενή σχέση και να υπόσχονται να εμβαθύνουν τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η Ρωσία έχει έρθει εξαιρετικά κοντά με εχθρό του Ισραήλ, το Ιράν, και έχει γίνει ακόμη πιο εξαρτημένη από την Τεχεράνη μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, βασιζόμενη στη χώρα αυτή (μεταξύ άλλων) για όπλα, κυρίως drones, για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Σε αυτό το πλαίσιο, όταν η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, σκοτώνοντας περίπου 1.400 ανθρώπους και αρπάζοντας πάνω από 240 ομήρους, η Ρωσία βρέθηκε σε δύσκολη θέση, μη θέλοντας ούτε να επικρίνει ανοιχτά τη Χαμάς, ούτε να υπερασπιστεί το Ισραήλ.
Όσο περνούσε ο καιρός, ωστόσο, η Ρωσία γινόταν πιο επικριτική απέναντι στη στρατιωτική δράση του Ισραήλ, ιδίως όταν άρχιζε να “πατάει στα δικά της πόδια” -δηλαδή στα συμφέροντα και τις συμμαχίες της- στην περιοχή, όπως η εξαπόλυση χτυπημάτων στη σύμμαχο της Ρωσίας Συρία, μια χώρα στην οποία η Μόσχα διαθέτει στρατιωτικές βάσεις και της οποίας την ηγεσία έχει στηρίξει.
Η Ρωσία “βρίσκεται τώρα σε μια κατάσταση όπου είναι όλο και πιο δύσκολο να διατηρήσει αυτό το είδος της ισορροπίας”, σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή, συγγραφέα και ακαδημαϊκό Μαρκ Γκαλεότι, ο οποίος σημείωσε επίσης ότι η Ρωσία είχε υπολογίσει ότι οι σχέσεις της με χώρες όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, που είναι επίσης παραγωγός πετρελαίου, ήταν στρατηγικά και οικονομικά πιο πολύτιμες από τους δεσμούς της με το Ισραήλ.
“Αν σκεφτείτε ποιον χρειάζεται πραγματικά η Ρωσία, καταλαβαίνουμε ότι χρειάζεται το Ιράν, τουλάχιστον ως πηγή στρατιωτικού υλικού, αλλά χρειάζεται επίσης τη Σαουδική Αραβία, επειδή οι δύο τους μαζί μπορούν σε μεγάλο βαθμό να κυριαρχήσουν στην τιμολόγηση του πετρελαίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να θυσιάσει το Ισραήλ”, πρόσθεσε ο ίδιος.
Η Ρωσία στρέφεται κατά του Ισραήλ
Η στάση της Ρωσίας έχει αλλάξει σταδιακά αλλά δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς έχει καταστεί σαφές ότι η σύγκρουση επηρεάζει τα στρατιωτικά και γεωπολιτικά της συμφέροντα.
Καθώς το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές σε διάφορες στρατιωτικές βάσεις στη Συρία τον Οκτώβριο ως απάντηση σε μια σειρά επιθέσεων με ρουκέτες που κατευθύνθηκαν προς το Ισραήλ, το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας ανέφερε ότι η επίθεση παραβίασε την “κυριαρχία της Συρίας και το διεθνές δίκαιο”. Αργότερα μέσα στο μήνα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι τα πλήγματα αυτά ήταν “απαράδεκτα”.
Περίπου την ίδια στιγμή με τις δηλώσεις του Λαβρόφ, η Ρωσία στράφηκε ακόμα περισσότερο κατά του Ισραήλ, υποδεχόμενη μια αντιπροσωπεία της Χαμάς στη Μόσχα στα τέλη Οκτωβρίου, για συνομιλίες σχετικά με τους ομήρους που κρατούνται από την ισλαμιστική οργάνωση.
Σε μερικά από τα πιο επικριτικά σχόλια μέχρι στιγμής, ο Λαβρόφ δήλωσε στις 28 Οκτωβρίου ότι ο βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ ήταν ενάντια στο διεθνές δίκαιο και κινδύνευε να δημιουργήσει μια καταστροφή “για πολλές δεκαετίες, αν όχι αιώνες”. Οι δηλώσεις αυτές επαναλήφθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον πρέσβη της Ρωσίας στον ΟΗΕ Βασίλι Νεμπένζια, ο οποίος δήλωσε στις 2 Νοεμβρίου ότι το Ισραήλ, ως “κράτος κατοχής”, δεν έχει το δικαίωμα αυτοάμυνας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Ο Πούτιν έλαβε επίσης θέση, λέγοντας σε ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους και αξιωματούχους ασφαλείας ότι εκφράζει τη λύπη του για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμα, ο Πούτιν δήλωσε στις 30 Οκτωβρίου ότι “δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τα τρομερά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη Γάζα τώρα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες αθώοι άνθρωποι σκοτώνονται αδιακρίτως, χωρίς να έχουν πουθενά να διαφύγουν ή να κρυφτούν από τους βομβαρδισμούς”.
“Όταν βλέπεις αιματοβαμμένα παιδιά, νεκρά παιδιά, τον πόνο των γυναικών και των ηλικιωμένων, όταν βλέπεις γιατρούς να σκοτώνονται, φυσικά, σε κάνει να σφίγγεις τις γροθιές σου καθώς τα δάκρυα τρέχουν στα μάτια σου. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το θέσω”, πρόσθεσε. Ο Πούτιν προσπάθησε επίσης να συνδέσει τη σύγκρουση στη Γάζα με τη Δύση, λέγοντας ότι αυτή θα επωφεληθεί από την περαιτέρω αστάθεια στη Μέση Ανατολή.
“Η στάση της Ρωσίας απέναντι στο Ισραήλ έχει ήδη γίνει αισθητά πιο επικριτική”, δήλωσε η Τατιάνα Στανόβαγια, συνεργάτρια του Carnegie Russia Eurasia Center και ιδρύτρια της εταιρείας αναλύσεων R.Politik.
Παρά το ότι ο Πούτιν έχει αποφύγει να επιτεθεί δημοσίως ευθέως στο Ισραήλ, είπε η Στανόβαγια, ο Ρώσος πρόεδρος “βλέπει τη χώρα ως μέρος μιας αμερικανικής πολιτικής που αποσκοπεί στην αποσταθεροποίηση και το χάος”.
“Η Μόσχα βλέπει όλο και περισσότερο το Τελ Αβίβ να ευθυγραμμίζεται με τη σφαίρα επιρροής της Ουάσινγκτον – μια εκτίμηση που περιθωριοποιεί τη σημασία του Ισραήλ για το Κρεμλίνο, συνδέοντάς το με τον ευρύτερο γεωπολιτικό ανταγωνισμό της Ρωσίας με τις ΗΠΑ. Επομένως, θα υπάρχει λιγότερο κίνητρο για το Κρεμλίνο να διατηρήσει και να επενδύσει σε μια ισορροπημένη πολιτική έναντι του Τελ Αβίβ, όπως έκανε στο παρελθόν”, σημείωσε.
Οι σχέσεις με το Ισραήλ είχαν επιδεινωθεί πριν από την τρέχουσα σύγκρουση, για να είμαστε δίκαιοι, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία να φέρνει το υποστηριζόμενο από τη Δύση Ισραήλ σε δύσκολη θέση.
Το Ισραήλ πιέστηκε να καταδικάσει την εισβολή και να επιβάλει κυρώσεις, μαζί με τις δυτικές χώρες, στη Ρωσία. Αντιστάθηκε, αρνούμενο να επιβάλει κυρώσεις και δίνοντας στην Ουκρανία ανθρωπιστική και όχι στρατιωτική βοήθεια, σε αντίθεση με άλλους συμμάχους. Παρόλα αυτά, η διφορούμενη στάση του φάνηκε να ενοχλεί τόσο τη Ρωσία όσο και τη Δύση.
Ο Γκαλεότι σημείωσε ότι η Ρωσία πιθανότατα υπολογίζει ότι, σε κάθε περίπτωση, η σχέση της με το Ισραήλ θα μπορούσε να αλλάξει εάν υπάρξει αλλαγή ηγεσίας, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου να γίνεται όλο και πιο αντιδημοφιλής.
“Νομίζω ότι υπάρχει επίσης ο υπολογισμός ότι στην πραγματικότητα οι ημέρες του Νετανιάχου στην εξουσία μπορεί κάλλιστα να είναι μετρημένες και μια νέα κυβέρνηση ενδέχεται να είναι πολύ πιο επιφυλακτική απέναντι στη Ρωσία”, δήλωσε ο ίδιος και πρόσθεσε: “Η Ρωσία θα ήθελε πολύ να τα έχει όλα, αλλά στην κρίσιμη στιγμή, αν πρέπει να διαλέξει πλευρά, θα κοιτάει περισσότερο προς το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία”.