Ιστορικά κοντά στον αραβικό κόσμο, η Ισπανία προσπαθεί να ωθήσει σε μια πιο ευνοϊκή γραμμή για την παλαιστινιακή υπόθεση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια προσέγγιση που θα υποστηρίξει ο πρωθυπουργός της Πέδρο Σάντσεθ σήμερα στη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Μέση Ανατολή.
Έχοντας επανεκλεγεί από το Κοινοβούλιο για μια νέα τετραετή θητεία, ο Σοσιαλιστής Σάντσεθ συναντάται απο κοινού με τον Βέλγο ομόλογό του Αλεξάντερ ντε Κρο με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου στο Ισραήλ, και με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς στη Δυτική Όχθη.
Η επίσκεψη αυτή θα συνεχιστεί αύριο, Παρασκευή, στην Αίγυπτο όπου ο Σάντσεθ, που ασκεί την εναλλασσόμενη προεδρία της ΕΕ, και ο ντε Κρο, που θα τον διαδεχθεί στην προεδρία την 1η Ιανουαρίου, θα συναντηθούν με τον πρόεδρο Αμπντέλ Φάταχ αλ Σίσι και τον γενικό γραμματέα του Αραβικού Συνδέσμου Άχμεντ Αμπού Γέιτ.
Ευκαιρία για τον Ισπανό πρωθυπουργό –η χώρα του οποίου είχε διοργανώσει το 1991 την ειρηνευτική διάσκεψη η οποία άνοιξε τον δρόμο για τις συμφωνίες του Όσλο– να ανανεώσει την έκκλησή του για μια βιώσιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και τη διεξαγωγή μιας συνόδου κορυφής για την ειρήνη, η οποία θα καταλήξει σε μια πολιτική επίλυση της σύγκρουσης ανάμεσα στο Ισραήλ και στους Παλαιστινίους στη βάση των δύο κρατών.
Αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους
Κατά τη γενική πολιτική ομιλία του την περασμένη Τετάρτη, ο Σάντσεθ –που κυβερνά σε συνασπισμό με το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς Sumar– υποσχέθηκε πως η “πρώτη δέσμευση” της νέας κυβέρνησής του στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής θα είναι να “εργαστεί στην Ευρώπη και στην Ισπανία για την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους”.
Τάχθηκε την ίδια στιγμή “στο πλευρό του Ισραήλ” απέναντι στην “τρομοκρατική επίθεση” που διαπράχθηκε από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, καλώντας παράλληλα το εβραϊκό κράτος να θέσει τέλος “στην τυφλή δολοφονία Παλαιστινίων”.
Σύμφωνα με τον Ισάιας Μπαρενιάδα, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης, ο Σάντσεθ ελπίζει πως η θέση του θα έχει “ένα παιδευτικό αποτέλεσμα” στην υπόλοιπη ΕΕ σε μια στιγμή που οι δυτικές χώρες αποτελούν αντικείμενο επικρίσεων στον αραβικό κόσμο που εκτιμά πως είναι πολύ ευνοϊκές απέναντι στο Ισραήλ.
Το 2014, υπό συντηρητική κυβέρνηση, το ισπανικό Κοινοβούλιο είχε εγκρίνει ψήφισμα καλώντας στην αναγννώριση παλαιστινιακού κράτους, με την υποστήριξη του συνόλου των πολιτικών σχηματισμών. Η μη δεσμευτική αυτή ψήφος, ωστόσο, δεν ακολουθήθηκε από αποτέλεσμα.
Στην Ευρώπη πολλές μικρές χώρες έκαναν το βήμα, όπως η Σουηδία, η Ουγγαρία, η Μάλτα ή η Ρουμανία. Όμως κανένα από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη της ΕΕ δεν το έχει κάνει, κάτι που μπορεί να κάνει την Ισπανία πρωτοπόρο.
Για τον Πέδρο Σάντσεθ, που έχει συμπεριλάβει στη νέα κυβέρνησή του μια υπουργό με Παλαιστίνιο πατέρα, υπάρχει σήμερα “μια ευκαιρία”, αλλά και “πολλή πίεση” προκειμένου να προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση, κυρίως εκ μέρους του αριστερού συμμάχου του και της κοινής γνώμης, εξηγεί ο Ισάιας Μπαρενιάδα.
Αναγνωρίζοντας πως η σημερινή σύγκρουση είναι “ένα πολύ διχαστικό θέμα στην Ευρώπη”, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, πρώην υπουργός του Πέδρο Σάντσεθ, εκτίμησε τη Δευτέρα στην εφημερίδα El País πως η Ισπανία περιλαμβάνεται μεταξύ των χωρών που έχουν “μια πιο ξεκάθαρη συμπάθεια για τον αραβικό κόσμο”.
Μίνι διπλωματική κρίση
Γεωγραφικά κοντά στο Μαγκρέμπ, η Ισπανία στράφηκε προς τις αραβικές χώρες στη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο (1939-1975) προκειμένου να παρακάμψει την απομόνωσή της στη Δύση — μια λεγόμενη διπλωματία “υποκατάστασης” που καλλιεργήθηκε επί μακρόν από τη Μαδρίτη, υπενθυμίζει ο Χουάν Τοβάρ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μπούργος.
Μόλις το 1986 εξάλλου, η χώρα εγκαθίδρυσε επίσημες σχέσεις με το Ισραήλ — συνέπεια των εντάσεων που προκλήθηκαν από την αντίθεση του εβραϊκού κράτους στην είσοδο στον ΟΗΕ της Ισπανίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω της εγγύτητάς της με τη ναζιστική Γερμανία, υπενθυμίζει ο Μπαρενιάδα.
Στη συνέχεια η Μαδρίτη έφθασε μέχρι να παίξει ρόλο μεσολαβητή, φιλοξενώντας το 1991 μια ειρηνευτική διάσκεψη, στην οποία συμμετείχε για πρώτη φορά το σύνολο των αραβικών μερών που βρίσκονταν σε απ’ ευθείας σύγκρουση με το Ισραήλ: Παλαιστίνιους, Σύρους, Ιορδανούς και Λιβανέζους.
Δύο χρόνια έπειτα από αυτή τη διάσκεψη, οι συμφωνίες του Όσλο, μέσω των οποίων το Ισραήλ και η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ, PLO) αναγνωρίστηκαν αμοιβαία, υπογράφτηκαν στην Ουάσινγκτον.
Όμως συνολικά η Ισπανία εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς παράγοντες φιλοαραβική. Στα τέλη Οκτωβρίου ξέσπασε μάλιστα μια μίνι διπλωματική κρίση με την πρεσβεία του Ισραήλ έπειτα από αμφιλεγόμενες δηλώσεις μιας υπουργού της ριζοσπαστικής αριστεράς που έκανε λόγο για “προσχεδιασμένη γενοκτονία” στη Γάζα.
Υπό το φως των διαφωνιών στο εσωτερικό της ΕΕ, “είναι δύσκολο να φανταστούμε πως η Ισπανία θα μπορέσει να αναπροσανατολίσει την ευρωπαϊκή θέση”, αλλά “μπορεί να συμβάλει στο να δείξει ότι υπάρχουν στο εσωτερικό της ΕΕ διαφορετικές ευαισθησίες”, εκτιμά ο Μπαρενιάδα.