Στο κομματικό άλμπουμ του Κυριάκου Μητσοτάκη υπάρχουν αρκετά φωτογραφικά στιγμιότυπα του ίδιου να παρουσιάζει μια νέα κεντροαριστερή μεταγραφή χαμογελαστός με φόντο το γραφείο του στο Μαξίμου. Ο Αλέξης Τσίπρας, από την άλλη, αν και υποδέχτηκε σημαντικό αριθμό πρώην πασόκων στον ΣΥΡΙΖΑ, συνήθως δεν φρόντιζε να απαθανατίζει τη στιγμή. Παρ’ όλα αυτά, κι οι δυο ακολούθησαν ευλαβικά την παραδοσιακότερη πλέον μέθοδο ανοίγματος στο περιλάλητο Κέντρο: τη στρατολόγηση στελεχών του άλλοτε κραταιού Κινήματος. Το ενσταντανέ με την Εύη Χριστοφιλοπούλου καθώς και οι πληροφορίες που θέλουν τον Πύρρο Δήμα να έπεται επαναφέρουν τη στρατηγική στο προσκήνιο λίγο πριν ξεκινήσει η προεκλογική περίοδος των ευρωεκλογών. Και κάνουν πολλούς να αναρωτιούνται μήπως τελικά έχει ταβάνι η διεύρυνση.
Για τον Πρωθυπουργό η απάντηση στην απορία είναι αρνητική. Η συχνότητα με την οποία ανακοινώνει προσχωρήσεις κεντροαριστερών στη ΝΔ και η επιλογή του να δημοσιοποιήσει την τελευταία, την ώρα που η δεξιά πτέρυγα των γαλάζιων βουλευτών έχει βρει στο νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών την ευκαιρία να εκφράσει έμμεσα τη δυσαρέσκειά της για τη στροφή του κόμματος προς το Κέντρο, το επιβεβαιώνουν. Την Τρίτη, μάλιστα, το είπε κι ευθέως. «Η στρατηγική μιας μεγάλης παράταξης στην οποία συνυπάρχουν αρμονικά οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι που πάντα ανήκαν στη ΝΔ με νέους συμπολίτες μας οι οποίοι προσήλθαν σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια του πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού εκ των πραγμάτων πέτυχε» ανέφερε στη συνέντευξή του.
Οι μελετητές των δημοσκοπικών στοιχείων συμφωνούν με την παραπάνω ανάλυση. Τα ποσοστά της ΝΔ και φυσικά το νταμπλ σκορ που έγραψε τον Ιούνιο οφείλονται, λένε, στη διείσδυσή της στο Κέντρο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Prorata, στις βουλευτικές εκλογές του καλοκαιριού το 58% των ψηφοφόρων που αυτοτοποθετούνται στον συγκεκριμένο χώρο ψήφισαν το κυβερνών κόμμα. Σήμερα του έχει μείνει πιστό το 41%, ενώ ένα 26% αυτών θα επέλεγε ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ. Βέβαια, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης φαίνεται να καρπώνονται μόλις 8% από το 17% των κεντρώων που χάνει η ΝΔ.
Μια λοιπόν και η υπό συζήτηση εκλογική κατηγορία υπολογίζεται από τους δημοσκόπους λίγο πάνω ή λίγο κάτω από το 20% του συνόλου του εκλογικού σώματος – είναι, άρα, η λεγόμενη κρίσιμη μάζα –, η νεοδημοκρατική, έστω και μειωμένη, υπεροχή εκεί δικαιώνει τη μητσοτακική απόφαση για μια κεντροδεξιά παράταξη περισσότερο κεντρώα και λιγότερο δεξιά.
Δεν αρκούν οι μεταγραφές
Η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, δείχνει ότι οι μεταγραφές από μόνες τους δεν αρκούν. Κατά τη διάρκεια της κυβερνώσας Αριστεράς πολλοί πρώην πασόκοι τον διάλεξαν για κομματική τους στέγη και ορισμένοι βρέθηκαν με υπουργικό ή υφυπουργικό θώκο, αλλά το κόμμα δεν έπεισε ποτέ για την ειλικρίνεια της πρόθεσής του να γίνει κεντροαριστερό. Η προφανής εξήγηση που δίνεται εσωκομματικά για αυτό θέλει τις κορόνες της Ομπρέλας εναντίον των πασοκογενών να τονίζουν τις αντιφάσεις του ΣΥΡΙΖΑ στην προσπάθειά του να μεγαλώσει και να αποκτήσει την περιπόθητη πολυσυλλεκτικότητα.
Υπάρχει, ωστόσο, και μια ακόμη ερμηνεία της επιτυχίας του Μητσοτάκη να προσεγγίσει τους κεντρώους και της αποτυχίας του ΣΥΡΙΖΑ να βουτήξει σε αυτή την εκλογική δεξαμενή. Ο πρώτος δεν έμεινε μόνο στα πρόσωπα τα οποία υποτίθεται ότι σηματοδοτούν τη μετατόπιση του κόμματός του προς το Κέντρο. Στην προηγούμενη κυβερνητική θητεία χρησιμοποίησε πολλά από τα εργαλεία της σοσιαλδημοκρατίας για να αντιμετωπίσει τις αλλεπάλληλες κρίσεις. Τα οριζόντια μέτρα της πανδημίας, τα passes της ενεργειακής κρίσης, οι αυξήσεις δημόσιων δαπανών και τα επιδόματα στους ευάλωτους είναι τα πιο τρανταχτά παραδείγματα. Και όπου προκύπτει πολιτική ανάγκη συνεχίζει και στη δεύτερη τετραετία να δρα «με τρόπο σχεδόν σοσιαλιστικό».
Ο δεύτερος, πάλι, τη μια στιγμή διαφήμιζε τους νεοφώτιστους αριστερούς προκειμένου να στείλει το μήνυμα του διεμβολισμού της βάσης της Χαριλάου Τρικούπη και την άλλη πηδούσε από τη βάρκα του κεντρώου αφηγήματος σε εκείνη του αριστερού ριζοσπαστισμού. Δεν πήρε ποτέ, για να το πούμε ωμά, νομοθετικές πρωτοβουλίες οι οποίες θα βελτίωναν την απήχησή του στη μεσαία τάξη. Προτίμησε να λειτουργήσει με «ταξική μεροληψία».
Για κάποιους παρατηρητές, το μητσοτακικό σκάουτινγκ, σε αντίθεση με το τσιπρικό, απέδωσε εκλογικούς καρπούς και επειδή ο ένας στόχευε – και στοχεύει – κυρίως σε στελέχη του αποκαλούμενου εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ ενώ ο άλλος προσηλύτισε περισσότερους από εκείνους που ενσάρκωσαν το βαθύ ΠΑΣΟΚ.
Η μέθοδος, λοιπόν, έχει ταβάνι μόνο όταν δεν εφαρμόζεται συνδυαστικά. Μόνο όταν αυτοί που την υιοθετούν εστιάζουν στους εύκολους συμβολισμούς της εικόνας χωρίς να στηρίζουν τις κινήσεις που γράφουν στα μίντια με αλλαγές στο μείγμα της πολιτικής τους.