Οι φήμες κυκλοφορούσαν. Ακόμη κι όσοι τις αναμετέδιδαν, όμως, δεν εμφανίζονταν σίγουροι πως ο Πρωθυπουργός θα προχωρούσε σε έναν ανασχηματισμό τις πρώτες μέρες του νέου έτους. Την Τετάρτη το πρωί οι διαρροές προετοίμασαν το έδαφος για τις αλλαγές στη σύνθεση της κυβέρνησης που παρουσίασε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αργότερα. Αυτός ο μίνι ανασχηματισμός θα μπορούσε να ονομαστεί και «ανασχηματισμός Οικονόμου – Κατσαφάδου», αφού η πραγματική διορθωτική κίνηση ήταν η απομάκρυνση του πρώην πια υπουργού Προστασίας του Πολίτη και του υφυπουργού του από την κυβέρνηση και η ανάθεση του κρίσιμου υπουργείου σε κάποιον με εμπειρία στην Κατεχάκη.
Παρότι δεν γίνεται να μιλήσει κανείς για δομικές παρεμβάσεις, οι μεταβολές του κυβερνητικού σχήματος αποφασίστηκαν προκειμένου να σταλούν τέσσερα μηνύματα τόσο στην κοινή γνώμη όσο και στο εσωτερικό κυβέρνησης και κυβερνώντος κόμματος.
«Μαύρες τρύπες»
Το πρώτο μήνυμα που θέλησε να εκπέμψει ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι πως βλέπει τις «μαύρες τρύπες» στην κυβέρνησή του και φροντίζει να τις κλείνει προτού καταπιούν το πολυδιαφημισμένο διαχειριστικό της πλεονέκτημα. Οι γνώστες των παρασκηνίων επιμένουν ότι η αξιολόγηση των επιδόσεων του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη υπό την προηγούμενη ηγεσία του και η επίδραση που αυτές είχαν στη συνολική κυβερνητική εικόνα προκάλεσαν την επίσπευση της απομάκρυνσης των Γιάννη Οικονόμου και Κώστα Κατσαφάδου, μια και ήταν κοινό μυστικό πως το Μαξίμου τούς αντιμετώπιζε σαν κουτσές πάπιες – σύμφωνα με μια διαδεδομένη σε κυβερνητικούς κύκλους εκτίμηση, το αργότερο στις αρχές της άνοιξης ο Οικονόμου θα έβλεπε την πόρτα της εξόδου επειδή εδώ και έξι μήνες κρινόταν ανεπαρκής.
Ρόλο έπαιξε φυσικά και το 70% της κοινής γνώμης που βαθμολογούσε αρνητικά στα γκάλοπ τις προσπάθειες της κυβέρνησης στην πάταξη της εγκληματικότητας – νούμερο δυσθεώρητα υψηλό για ένα κυβερνών κόμμα το οποίο ιεραρχεί παραδοσιακά ψηλά την ατζέντα «τού νόμου και της τάξης». Ετσι, με στόχο την τόνωση του αισθήματος της ασφάλειας, το χαρτοφυλάκιο ανατέθηκε για πέμπτη φορά στον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Ο γαλάζιος πλέον βουλευτής διετέλεσε υπουργός Δημόσιας Τάξης από το 1999 μέχρι το 2003 στις κυβερνήσεις Σημίτη, από το 2009 μέχρι το 2010 υπουργός Προστασίας του Πολίτη στην κυβέρνηση Παπανδρέου, μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου 2012 στην κυβέρνηση Παπαδήμου και από τον Ιούλιο του 2019 ως και τον Αύγουστο του 2021 στην πρώτη κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Το πολιτικό του βιογραφικό υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την επιστροφή του στην Κατεχάκη. Γιατί περιγράφει έναν άνθρωπο που μπορεί να κάνει τη δουλειά – κριτήριο το οποίο επικαλούνται συχνά στενοί συνεργάτες του Πρωθυπουργού όταν τους ζητείται να εξηγήσουν πώς εκείνος διαλέγει τα μέλη των Υπουργικών του Συμβουλίων. Στις προτεραιότητες του νέου υπουργού συμπεριλαμβάνεται φυσικά και η αντιμετώπιση της οπαδικής βίας, η εφαρμογή δηλαδή των μέτρων που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση. Μετά την απομάκρυνση Οικονόμου – Κατσαφάδου αναμένονται βαθιές αλλαγές και στο επιχειρησιακό σκέλος – στη δομή της ΕΛ.ΑΣ. με τις επικείμενες κρίσεις –, με συνέπεια, μεταξύ άλλων, να κλείσει κι ένας κύκλος στελεχών που συνδέθηκαν με τον άλλοτε γενικό γραμματέα στο Γραφείο Πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη. Την ίδια εικόνα, άλλωστε, αναδεικνύει και η επιστροφή του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη στην Κατεχάκη.
Η αναγκαία διόρθωση
Το δεύτερο σήμα συνοψίζεται στη φράση «όταν το rotation αποτυγχάνει, το διορθώνουμε». Προεκλογικά η εναλλαγή των προσώπων στις υπουργικές καρέκλες είχε επικοινωνηθεί ως απαραίτητη. Το rotation, έλεγαν από το περιβάλλον του Κυριάκου Μητσοτάκη, υπηρετεί την «ανάγκη της ανανέωσης και της ανάληψης καινούργιων καθηκόντων», ενώ ως απώτερος στόχος του παρουσιαζόταν η επιθυμία να προκύψει ένα υπουργικό σχήμα ικανό να παράγει έργο αντί ενός ισορροπιών ή γεωγραφικής εκπροσώπησης. Ετσι, στην πρώτη κυβέρνηση της δεύτερης τετραετίας μόνο δύο υπουργοί διατήρησαν τη θέση που είχαν μεταξύ 2019 και 2023. Βέβαια, ήδη από το περσινό καλοκαίρι φάνηκε ότι το rotation δεν είναι πανάκεια. Μπορεί να δοθεί ένα υπουργείο στο λάθος άτομο, όπως συνέβη στην περίπτωση εκείνου της Προστασίας του Πολίτη.
Διώχνοντας υπουργό και υφυπουργό από εκεί, ο Πρωθυπουργός δηλώνει έμμεσα πως όταν η μέθοδός του δεν πετυχαίνει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα κάπου, δεν έχει πρόβλημα να αναθεωρήσει μια επιλογή που έκανε στα πλαίσιά της – επαληθεύοντας τον ίδιο του τον εαυτό, που δήλωσε στην τελευταία ΔΕΘ «αμετακίνητοι υπουργοί δεν υπάρχουν, αμετακίνητες πολιτικές υπάρχουν». Με τις μικρής κλίμακας ανακατατάξεις που έγιναν, πάντως, διατηρούνται και οι εσωκομματικές ισορροπίες της ΝΔ. Οσοι από την ΚΟ της συμπολίτευσης πρόσμεναν έναν ανασχηματισμό ελπίζοντας να υπουργοποιηθούν, συνεχίζουν να περιμένουν πως μετά τις ευρωεκλογές ο Πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε αλλαγές στη δομή του κυβερνητικού σχήματος.
Η καινούργια λίστα
Ενας ανασχηματισμός, έστω και μίνι, στην αρχή μιας νέας χρονιάς σηματοδοτεί εύγλωττα μια επανεκκίνηση. Κι η παρούσα κυβέρνηση, η οποία παρά το 41% ξεκίνησε άσχημα τη δεύτερη θητεία της, είχε ανάγκη από ένα restart. Σύμφωνα, άλλωστε, με όσα επί λέξει ανέφεραν πρωθυπουργικοί συνεργάτες, οι διορθωτικές κινήσεις έγιναν στις 3 Ιανουαρίου ώστε «να έχουμε ένα πιο δυναμικό ξεκίνημα τη νέα χρονιά σε κρίσιμους τομείς». Το τρίτο μήνυμα, λοιπόν, είναι αυτό το οποίο κάθε πρωθυπουργός φιλοδοξεί να μεταφέρει, μια καινούργια λίστα των υπουργών του.
Η χρονική στιγμή
Το τέταρτο έχει να κάνει με τον χρόνο. Οι συνομιλητές του Κυριάκου Μητσοτάκη το επαναλαμβάνουν σχεδόν μονότονα. Εκείνος δεν θέλει να παίρνει αποφάσεις εν θερμώ, ούτε κατά τη διάρκεια μιας κρίσης. Προτιμά να κρίνει την αποτελεσματικότητα και τη συμπεριφορά των υπουργών του από την ασφάλεια που είθισται να προσφέρει η χρονική απόσταση. Γι΄ αυτό η διορθωτική κίνηση στο Προστασίας του Πολίτη έγινε τώρα, ενώ τα προβλήματα είχαν φανεί από τη δολοφονία του Μιχάλη Κατσουρή. Ταυτόχρονα, η χρονική στιγμή επιλέχθηκε κι επειδή απέχει από την επόμενη εκλογική αναμέτρηση, τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Πέντε μήνες είναι αρκετοί για να αφομοιωθούν οι αλλαγές στην κυβέρνηση κι εκείνη να μπει στην προεκλογική περίοδο χωρίς αρρυθμίες που ίσως αποτελέσουν κίνδυνο για τα ποσοστά της ΝΔ στην κάλπη.