Δεν είναι καθόλου σαφές εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις εκθέσεις προόδου που παρουσίασε χθες άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) ή για την ολοκληρωτική παράλυσή της. Η Επιτροπή εισηγείται την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία και τη Μολδαβία, καθώς εκτιμά ότι έκαναν ικανοποιητική πρόοδο προσαρμογής στα σχετικά κριτήρια, και ανακήρυξη της Γεωργίας επισήμως σε υποψήφια χώρα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 14-15 Δεκεμβρίου θα λάβει τις τελικές αποφάσεις.
Επομένως, εάν υποθέσουμε ότι η διαδικασία ολοκληρώνεται επιτυχώς, ο αριθμός των κρατών-μελών της ΕΕ μπορεί να φθάσει τα τριάντα επτά (37)! Εάν κάποιος τώρα πιστεύει υπό το φως των όσων συμβαίνουν με την ΕΕ-27 (αδυναμία π.χ. λήψης αποφάσεων σε κρίσιμα γεγονότα, όπως ο πόλεμος στη Γάζα), μια Ενωση των 37 ή έστω των 35 θα μπορέσει να λειτουργήσει υποτυπωδώς αποτελεσματικά, χωρίς να μετεξελιχθεί σε πλήρη Πολιτική Ενωση ομοσπονδιακής λογικής, προφανώς αυταπατάται. Αλλά με την εξαίρεση μικρού αριθμού σημερινών κρατών-μελών η πλειοψηφία είναι σφόδρα αντίθετη στη μεταρρύθμιση της ΕΕ προκειμένου να καταστεί Πολιτική Ενωση. Ως εκ τούτου δύο τινά μπορούν να συμβούν: είτε η διεύρυνση να μην πραγματοποιηθεί πλήρως και θεσμικά στο ορατό μέλλον είτε να πραγματοποιηθεί μεν αλλά η Ενωση να υποβαθμιστεί σε μια εντελώς διακυβερνητική συνεργασία εθνικών κρατών, χωρίς καμιά φιλοδοξία ενιαίας πολιτικής παρουσίας και επιρροής στο παγκόσμιο σύστημα. Εκτός βέβαια εάν κάποιο κατακλυσμιαίο δραματικό γεγονός εξαναγκάσει τα κράτη-μέλη να δεχθούν την Πολιτική Ενωση.
Η Επιτροπή παρουσίασε έκθεση προόδου και για την Τουρκία – τυπικά υποψήφια χώρα για ένταξη σε διαδικασία (παγωμένων) διαπραγματεύσεων. Αλλά εν πολλοίς «μία από τα ίδια». Δεν διαφαίνεται ξεκάθαρη στρατηγική για τη χώρα. Από τη μία αναγνωρίζεται ο στρατηγικός της ρόλος (εταίρος-κλειδί) ενώ από την άλλη επισημαίνεται το γεγονός ότι η Τουρκία έχει αξιακά απομακρυνθεί από την Ευρώπη. (Η δημοκρατική υποχώρηση συνεχίζεται με παραβίαση του κράτους δικαίου, κ.λπ.) Αλλά εντός του Νοεμβρίου αναμένεται η έκθεση που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Ιουνίου έχει ζητήσει από τον Υπατο Εκπρόσωπο με προτάσεις για την ανάπτυξη της σχέσης με την Τουρκία «με στρατηγικό και μακρόπνοο τρόπο».
Η Ελλάδα – η οποία σταθερά από το 2003 στηρίζει την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων – θα πρέπει να θέσει δύο τουλάχιστον θεμελιακές προϋποθέσεις για την ενσωμάτωση των νέων χωρών (Ουκρανίας, Μολδαβίας, Γεωργίας): πρώτον, ότι δεν θα παρακάμψουν την προτεραιότητα των Δυτικοβαλκανικών χωρών που περιμένουν εδώ και δεκαετίες και, δεύτερον και σημαντικότερο, ότι καμία διεύρυνση δεν θα πραγματοποιηθεί εάν δεν προηγηθεί η μεταρρύθμιση της ΕΕ στην κατεύθυνση της Πολιτικής Ενωσης και εάν δεν υπάρξει γενναία αύξηση του προϋπολογισμού της Ενωσης. Το κόστος της διεύρυνσης δεν θα πρέπει να το επωμιστούν οι σημερινές χώρες συνοχής.
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφορεί σε λίγες μέρες το νέο του βιβλίο «Ελλάδα: Ορίζοντας 2030. Οι Προκλήσεις Τουρκίας και Ευρώπης».