Του Κώστα Ράπτη
Η σημερινή συνάντηση του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στο Βερολίνο, αρχικά διμερής και κατόπιν διευρυμένη με την προσθήκη του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, σε σύνθεση “Τριγώνου Βαϊμάρης”, εμφανίζεται ως μία προσπάθεια να γεφυρωθούν οι ενδο-ευρωπαϊκές αποκλίσεις ως προς το πρακτέο στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Οι πιθανότητες να ευοδωθεί επί της ουσίας (δηλ. πέρα από όσα υψιπετή ειπωθούν δημοσίως) η προσπάθεια αυτή, κρίνονται περιορισμένες. Άλλωστε μόλις τα τελευταία 14ωρα τόσο ο Σολτς όσο και ο Μακρόν σκλήρυναν τις αντίστοιχες θέσεις του.
Την Τετάρτη ο Γερμανός καγκελάριος διαμήνυσε ότι όσο αυτός παραμένει στη θέση του δεν υπάρχει περίπτωση να αποσταλούν γερμανικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς Taurus στην Ουκρανία, ούτε ευθέως, όπως ζητά η Χριστιανοδημοκρατία με αλλεπάλληλα ψηφίσματά της που απορρίπτονται στη Μπούντεσταγκ, ούτε μέσω τριγωνικής συναλλαγής με τη Βρετανία, όπως πρότεινε η Πράσινη υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ. Ο Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος υποστηρίζει (και κατά τα δημοσιεύματα πιστεύει ότι αυτό θα του δώσει πόντους στο εσωτερικό της Γερμανίας) ότι δεν πρέπει η χώρα του να αναλάβει το ρίσκο εμπλοκής στρατιωτικού προσωπικού της, σαν αυτό που θεωρείται απαραίτητο για την λειτουργία των Taurus, στις πολεμικές συγκρούσεις, ούτε και να συμμετέχει, όπως έχει σαφώς υπαινιχθεί ότι πράττει η Γαλλία και η Βρετανία, καθ’ οιονδήποτε στόχο στην επιλογή στόχων εντός της ρωσικής επικράτειας.
Αν όμως ο Σολτς εμφανίζεται αποφασισμένος να χαράξει “κόκκινη γραμμή”, ο Μακρόν πάλι δηλώνει ότι δεν διαθέτει καμία. Αυτό ήταν το μήνυμα της τηλεοπτικής του εμφάνισης το βράδυ της Πέμπτης, στη συνέχεια του θορύβου που ο ίδιος προκάλεσε ανοίγοντας τη συζήτηση για την πιθανότητα αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η τοποθέτηση Μακρόν εμφανίζεται όλο και πιο αντιφατική. Ο Γάλλος πρόεδρος δηλώνει ταυτοχρόνως ότι η χώρα του δεν σκοπεύει να πάρει ποτέ την πρωτοβουλία να περάσει στην επίθεση και ότι θα κάνει τα πάντα για να μην κερδίσει η Ρωσία. Ότι δεν βρίσκεται σε μία κατάσταση όπου να πρέπει να στείλει στρατεύματα και ταυτοχρόνως ότι δεν το αποκλείει. Ότι κατέβαλε προσπάθειες για την σταθεροποίηση της κατάστασης, λ.χ. Συμφωνίες του Μινσκ, και ταυτοχρόνως ότι δεν έχει περιορισμούς στην προσπάθειά της να ενδυναμώσει την Ουκρανία.
Προφανώς όλα αυτά αποτελούν μια προσπάθεια να καλλιεργήσει “στρατηγική αμφισημία” ως προς τις προθέσεις του. Όμως η αμφισημία αυτή αποδίδει μόνο αν ο αντίπαλος πιστεύει ότι έχεις τον τρόπο να υποστηρίξεις έμπρακτα τις όποιες επιλογές. Η ρωσική πλευρά δεν έχει λόγο να αξιολογεί ως υπολογίσιμες τις στρατιωτικές δυνατότητες της σημερινής Γαλλίας.
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι η στάση αυτή του Μακρόν αποτελεί τρόπον τινά την αντιστροφή των όσων έλεγε από το ξέσπασμα του πολέμου μέχρι και πριν από μερικούς μήνες, όταν σε απόκλιση από τους περισσότερους ατλαντικούς συμμάχους του, κατέβαλλε προσπάθειες να ανοίξει διαύλους διαλόγου με τη Μόσχα και υπενθύμιζε ότι η μελλοντική ασφάλεια της Ευρώπης δεν μπορεί να εξασφαλισθεί ερήμην της Ρωσίας, η οποία και δεν πρέπει να “ταπεινωθεί”.
Τι εξηγεί την μεταστροφή; Ο ρόλος εσωτερικών πολιτικών υπολογισμών δεν μπορεί να υποβαθμισθεί. Ο Μακρόν πορεύεται προς βέβαιη ήττα στις ευρωεκλογές και στηρίζει σε μεγάλο την αντιπαράθεσή του προς την Μαρίν Λεπέν στην ταύτισή της με τον “πουτινισμό”. Ωστόσο, η απροσδόκητα ισχυρή αντίθεση που συνάντησε κατά τις συναντήσεις του με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς στην ιδέα της αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία αποδυνάμωσε το σχέδιο απομόνωσης της ηγέτιδας του Εθνικού Συναγερμού.
Σε διεθνές επίπεδο, ο Γάλλος πρόεδρος έχει ασφαλώς πολλούς άλυτους λογαριασμούς με τη Μόσχα, αφότου η τελευταία διευκόλυνε την απόδραση χωρών της Δυτικής Αφρικής, όπως το Μαλί και ο Νίγηρας από την γαλλική επιρροή, αποδυναμώνοντας τη μεταποικιακή κληρονομιά του Παρισιού. Εξ ού και με πολλούς τρόπους η γαλλική κυβέρνηση διεισδύει στον μετασοβιετικό χώρο καλλιεργώντας την στρατιωτική συνεργασία με τη Μολδαβία και την Αρμενία και ενθαρρύνοντας την φιλοδοξία της τελευταίας να εγκαταλείψει το υπό ρωσική ηγεσία Σύμφωνο Συλλογικής Ασφάλειας.
Αλλά το μεγαλύτερο άγχος του Παρισιού και τον πραγματικό αποδέκτη των μηνυμάτων του αποτελούν οι σύμμαχοι. Οι ενδείξεις ότι η Ουάσιγκτον επιθυμεί απεμπλοκή από την ουκρανική περιπέτεια (οι οποίες θα μετατραπούν σε βεβαιότητα, αν εκλεγεί ο Τραμπ) αφήνουν μετέωρες τις ευρωπαϊκές ηγεσίες. Η δε Γερμανία αποτελεί για τον Μακρόν τον “κλειδοκράτορα” των μέτρων λιτότητας που θα απαιτηθούν για την επάνοδο της Γαλλίας στην κανονικότητα του Συμφώνου Σταθερότητας. Η σκληρή διαπραγμάτευση Μακρόν-Σολτς παίζεται σε πολλά επίπεδα, όχι πάντα εμφανή, που κρίνουν το πολιτικό μέλλον αμφοτέρων.