Στην τελική ευθεία των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου, τον λόγο έχουν οι μεγάλες, παραδοσιακές προεκλογικές συγκεντρώσεις των πολιτικών αρχηγών. Για να μπορέσει κανείς να τις παρακολουθήσει δεν χρειάζεται, βέβαια, λεξικό. Υπάρχουν όμως είκοσι λέξεις που αυτές τις δέκα μέρες θα ειπωθούν ξανά και ξανά από τα χείλη του Κυριάκου Μητσοτάκη, του Στέφανου Κασσελάκη και του Νίκου Ανδρουλάκη – στο μικρόφωνο, στην τηλεόραση, στο «μπαλκόνι», με ή χωρίς αιτία. Αυτές είναι που περιγράφουν το εκάστοτε αφήγημα. Αυτές, στο τέλος, καθορίζουν τους νικητές. Ενίοτε, εκείνες που «μένουν περισσότερο» κάνουν και τη διαφορά για όσους τελικά εμφανιστούν μπροστά στο παραβάν με το ψηφοδέλτιο στο χέρι.
Αλαζονεία
«Η απάντηση της κυβέρνησης σε όλα είναι μία», λέει η προοδευτική αντιπολίτευση: «41%». Η κριτική περί αλαζονείας του Μεγάρου Μαξίμου είναι κοινή για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ – και επιστρέφεται αναλόγως. Χρησιμοποιείται, σε κάθε περίπτωση, για να εγείρει τα ανάλογα αισθήματα αντίδρασης στους ψηφοφόρους.
Ανδρέας
Τι κι αν η τελευταία φορά που κάποιος είδε ζωντανό τον Ανδρέα Παπανδρέου ήταν το μακρινό 1996; Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ υπάρχει ακόμα στη δημόσια συζήτηση, με τακτικές αναφορές από όλους. Ο Μητσοτάκης τον λέει λαϊκιστή, ο Ανδρουλάκης μεταρρυθμιστή και ο Κασσελάκης τον επικαλείται για την προτίμησή του στα μπουζούκια.
Αξιοπιστία
«Η χώρα μας έχει ανακτήσει την αξιοπιστία της στην Ευρώπη», λέει ο Μητσοτάκης σε κάθε ομιλία του, υπενθυμίζοντας τι συνέβαινε στις Βρυξέλλες στην κορύφωση της κρίσης, δέκα χρόνια πριν. Αξιόπιστο προφίλ όμως διεκδικεί και η αντιπολίτευση: «αξιοπιστία» είναι η λέξη που χρησιμοποιεί ο Νίκος Ανδρουλάκης για να συγκρίνει την παρουσία ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ.
Αποχή
Ποιος φοβάται τον καναπέ; Η προσπάθεια να έρθουν οι ψηφοφόροι, ειδικά οι νεότεροι, στην κάλπη είναι διαρκής και συστηματική. «Η αποχή», κατά τον Μητσοτάκη, είναι ο «μεγαλύτερος κίνδυνος για τη δημοκρατία», ο παράγοντας «X» για τη νεοδημοκρατική επίδοση. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, είναι συνώνυμο της τρίτης θέσης.
Ασφάλεια
Η ασφάλεια έχει πολλά πρόσωπα – και ποιος είπε ότι δεν μπορεί να έχει και συριζαϊκό; Μέχρι και ειδικό σποτάκι με τις θέσεις του κόμματος έκανε η Κουμουνδούρου, με τον Κασσελάκη να προτείνει δεσμίδα μέτρων. Στον ΣΥΡΙΖΑ λένε πως δεν αφήνουν την ατζέντα στη ΝΔ. Για κάποιον πιο πονηρεμένο, είναι κι αυτό μέρος της απεύθυνσης σε «μη αναμενόμενους» ψηφοφόρους.
Διαμαρτυρία
Δεν είναι πάντα σίγουρο πως η διαμαρτυρία βγαίνει σε καλό εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Ο Κασσελάκης, όμως, θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει αποδέκτης της «ψήφου διαμαρτυρίας» των πολιτών απέναντι στην κυβέρνηση, ενώ ο Ανδρουλάκης γνωρίζει πως το ΠΑΣΟΚ δεν τα πήγαινε ποτέ καλά ως αποδέκτης της.
Εμπιστοσύνη
Η ΝΔ σηκώνει τη λέξη «εμπιστοσύνη» σε δύο επίπεδα: αφενός όταν ο Μητσοτάκης αναφέρεται στο 41% των τελευταίων εθνικών εκλογών, αφετέρου όταν ο ίδιος κάνει απολογισμό των κυβερνητικών πεπραγμένων. «Ετσι χτίζεται η εμπιστοσύνη», συνηθίζει να λέει, απαριθμώντας πρωτοβουλίες με αποτύπωμα στην καθημερινότητα των πολιτών.
Καθημερινότητα
Δεν κρίνει η Ευρώπη τις εκλογές του Ιουνίου, αλλά η καθημερινότητα: η ακρίβεια, η φορολογία, η εγκληματικότητα και η δημόσια υγεία έχουν μπει στις καμπάνιες όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, χωρίς εξαιρέσεις. Με την ελπίδα πως εκεί θα κριθεί το αποτέλεσμα της κάλπης, ακόμα κι αν δεν αφορούν άμεσα το διακύβευμα των ευρωεκλογών.
Κεντροαριστερά
Η παράλληλη μάχη που διεξάγεται ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ έχει μόνο έναν στόχο: την πρωτοκαθεδρία στην Κεντροαριστερά την επόμενη ημέρα. Για πρωτοβουλίες στον ευρύτερο χώρο μιλάει ο Ανδρουλάκης, κάλεσμα σε κεντροαριστερά στελέχη απευθύνει ο Κασσελάκης. Η πραγματική κουβέντα, βέβαια, ξεκινάει μετά το αποτέλεσμα.
Λαϊκισμός
Η βασική κριτική απέναντι στον Κασσελάκη από τους αντιπάλους του περιλαμβάνει τη λέξη «λαϊκισμός»
. Κατά τον Μητσοτάκη, «δεν είναι απάντηση σε όλα», κατά τον Ανδρουλάκη, προσφέρει κακή υπηρεσία στο έργο της αντιπολίτευσης. Στην πραγματικότητα, είναι όπλο που χρησιμοποιούν λίγο – πολύ όλοι, μέχρι να τους γυρίσει μπούμερανγκ.
Λάιφσταϊλ
Πρόκειται για προεκλογική στρατηγική – αυτήν που υπηρετεί με μεγαλύτερη επικοινωνιακή άνεση ο Κασσελάκης -, η οποία δεν πρόκειται να λείψει ούτε από την τελική ευθεία για την κάλπη. Βιντεάκια στο TikTok, χαλαρές αναρτήσεις και συνεντεύξεις λειτουργούν ως δίαυλοι με το λεγόμενο απολιτίκ ακροατήριο.
Λεφτόδεντρα
Στις επίμονες αναφορές του Κυριάκου Μητσοτάκη για λεφτόδεντρα που εξακολουθούν να «φυτρώνουν» στον κήπο της Κουμουνδούρου κρύβεται η προσπάθεια για άλλη μία διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Με τα πρόσφατα λόγια του Μητσοτάκη «αυτά τα οποία λέω, μπορώ να τα κάνω. Και αυτά που δεν μπορώ να κάνω, δεν σας τα υπόσχομαι», κόντρα σε όσους «τάζουν στους πάντες τα πάντα».
Μήνυμα
Ολοι οι πολιτικοί αρχηγοί απευθύνονται με ένταση στους ψηφοφόρους που κοιτάζουν με «χαλαρά» κριτήρια την ευρωκάλπη, χωρίς απαραιτήτως έντονη κομματική ταύτιση. Ο Κασσελάκης έχει εκτιμήσει ότι «έρχεται πολύ μεγάλο μήνυμα» την 9η Ιουνίου και ο Ανδρουλάκης έχει ζητήσει να σταλεί με προσοχή εκεί που πρέπει και όπως πρέπει το… μήνυμα της κοινωνίας. Οσο για τον Μητσοτάκη, ζητάει εκ νέου ένα ισχυρό «εσωτερικό πολιτικό μήνυμα» εντός Ελλάδας.
Πατριδοκάπηλοι
Οι συχνές αναφορές του Μητσοτάκη σε «πατριδοκάπηλους», «πατριώτες του γλυκού νερού» και «ψευτοπατριώτες» σε μια προεκλογική περίοδο που περιλαμβάνει αντιπαράθεση – και εξελίξεις – για θέματα εξωτερικής πολιτικής συνδέονται με τα ασταμάτητα ανοίγματα σε όσους… λοξοκοιτάζουν δεξιότερα της ΝΔ.
Συγκάλυψη
Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η τραγωδία των Τεμπών είναι παρούσα και σ’ αυτήν την προεκλογική περίοδο. Ο Κασσελάκης επιμένει να την περιγράφει ως «πολιτική επιλογή» της ΝΔ και του Μητσοτάκη, ενώ ο Ανδρουλάκης χρησιμοποιεί το τρίπτυχο «συγκάλυψη, διαφθορά, ατιμωρησία» για να περιγράψει συνολικά τον τρόπο διακυβέρνησης της ΝΔ.
Σταθερότητα
Ο Μητσοτάκης κουμπώνει τη «σταθερότητα» τόσο στα πολιτικά διλήμματα όσο και στη μόνιμη προσπάθειά του να δείχνει στους πολίτες θεσμική εικόνα (οι αναφορές του στον σταθερό εκλογικό κύκλο, για παράδειγμα), βάζοντας απέναντι τις – κατά τον ίδιο – «αποσταθεροποιητικές» λογικές των αντιπάλων του.
Τοξικότητα
Αν υπάρχει κάτι που ο Μητσοτάκης χρεώνει διαρκώς στον ΣΥΡΙΖΑ, αυτό είναι η τοξικότητα στον δημόσιο λόγο. Οι ευρωεκλογές έχουν πάρει από νωρίς πολωτικά χαρακτηριστικά και η ΝΔ αναζητεί συνεχώς την ισορροπία ανάμεσα στη «θετική» και την πιο «επιθετική» καμπάνια – χάριν συσπείρωσης του παραδοσιακού νεοδημοκράτη. Αντίστοιχα ο Κασσελάκης χρεώνει στη ΝΔ εργαλειοποίηση της τοξικότητας.
Φέτα
Ο «πόλεμος» της φέτας, δηλαδή η αντιπαράθεση κορυφής για τις τιμές/ποσότητες του προϊόντος όπως ξέσπασε μετά την τελευταία κοινοβουλευτική συζήτηση (για να επεκταθεί γρήγορα και στο λάδι), σηματοδοτεί κάτι ευρύτερο: την ευκολία των… θεματικών συγκρούσεων μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Μητσοτάκης και Κασσελάκης δεν σκοπεύουν να αφήνουν τίποτα αναπάντητο – ιδίως ό,τι αφορά τις τιμές στα ράφια των τροφίμων.
Χρεοκοπία
«Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ», επιμένει η ΝΔ, «οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στη χρεοκοπία». Οι σχεδόν καθημερινές αναφορές στα «45 δισ. ευρώ» του συριζαϊκού προγράμματος μαρτυρούν την προσπάθεια του Μητσοτάκη να παραπέμπει – τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους, κυρίως – στα χρόνια που ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Στόχος, μια ευθεία σύγκριση ανάμεσα στις «συνετές οικονομικές πολιτικές» της γαλάζιας διακυβέρνησης και στις «υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα» του 2015.
Χριστιανόμετρο
Μέσα Απριλίου ο Κασσελάκης διάβαζε το «Πιστεύω» στα αγγλικά στον καθεδρικό ναό Αγίας Τριάδας στο Μανχάταν. Μερικά 24ωρα μετά στην Αθήνα ο Μητσοτάκης έστελνε από κοινού με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο μήνυμα συνεργασίας, ενόσω Κυριάκος Βελόπουλος και Δημήτρης Νατσιός επένδυαν σε νέο χάσμα μεταξύ Κυβέρνησης και Εκκλησίας. Η γαλάζια κατηγορία περί χριστιανόμετρου παραμένει. Και κατευθύνεται πρωτίστως δεξιότερα.