Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε κάποτε ότι όποιος κερδίσει την Κωνσταντινούπολη κερδίζει την Τουρκία. Αν αυτό ισχύει, το διακύβευμα των εκλογών της Κυριακής είναι υψηλό, καθώς οι άνθρωποι σε όλη τη χώρα των 85 εκατ. ετοιμάζονται να επιλέξουν τους τοπικούς ηγέτες και τους διοικητικούς τους υπαλλήλους, όπως σημειώνει το CNBC.
Η σημασία των εκλογών αυτού του Σαββατοκύριακου είναι τέτοια που οι πολιτικοί αναλυτές εικάζουν ότι μια νίκη του νυν δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, του κεντροαριστερού Εκρέμ Ιμάμογλου, θα τον καταστήσει επικρατέστερο υποψήφιο για την τουρκική προεδρία το 2028.
Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που επιθυμεί ο Ερντογάν, αφού έχει ήδη δει το συντηρητικό, ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, που στην Τουρκία συντομογραφείται ως AKP, να κατατροπώνεται από τον Ιμάμογλου και το πιο κοσμικό, μετριοπαθές Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) στις εκλογές της πόλης το 2019. Ο Ερντογάν εξοργίστηκε τόσο πολύ από το εκλογικό αποτέλεσμα που προκήρυξε δεύτερες εκλογές, για να δει τον Ιμάμογλου να κερδίζει τον υποψήφιο δήμαρχο του AKP με ακόμη μεγαλύτερη διαφορά.
Μια νίκη της αντιπολίτευσης την Κυριακή θα μπορούσε να θέσει τη χώρα σε νέα κατεύθυνση, αποτελώντας μια σημαντική πρόκληση για τον Ερντογάν και το κόμμα του που κρατά την εξουσία επί δεκαετίες. Ο ίδιος ο Ερντογάν έγινε γνωστός ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης τη δεκαετία του 1990, προτού κερδίσει αργότερα την προεδρία. Τώρα πιέζει έντονα για τον υποψήφιο δήμαρχο του κόμματός του Μουράτ Κουρούμ, έναν 47χρονο πρώην υπουργό Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης.
“Η Κωνσταντινούπολη ξεχωρίζει ως ένα πολύ σημαντικό σημείο πολιτικής μάχης”, δήλωσε στο CNBC ο Αρντά Τούνκα, οικονομολόγος με έδρα την Κωνσταντινούπολη στο PolitikYol. Η πόλη έχει 16 εκατ. κατοίκους , γεγονός που την καθιστά πολυπληθέστερη από 20 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και η Τουρκία, ως ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός στο ΝΑΤΟ και ένα σημαντικό οικονομικό και πολιτικό σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο παίκτη τα τελευταία χρόνια, διαδραματίζοντας σημαντικούς διαμεσολαβητικούς ρόλους σε συγκρούσεις όπως ο πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας και σε σημαντικές επενδυτικές και εμπορικές συμφωνίες με αραβικά κράτη του Κόλπου.
“Πολλές χώρες στον κόσμο διοικούνται από υπουργικά συμβούλια, αλλά η Κωνσταντινούπολη – μεγαλύτερη από πολλές από αυτές τις χώρες – διοικείται από έναν δήμαρχο. Αυτό είναι περίεργο, αλλά δείχνει επίσης πόσο σημαντικό είναι η νίκη στην Κωνσταντινούπολη”, δήλωσε ο Τούνκα.
Οι μεγάλες τουρκικές πόλεις, όπως η Κωνσταντινούπολη και η πρωτεύουσα Άγκυρα, θα είναι βασικά σημεία “μάχης” που θα πρέπει να παρακολουθήσουμε. Και στις δύο πόλεις κέρδισε η αντιπολίτευση το 2019.
“Οι τουρκικές δημοτικές εκλογές αποτελούν συχνά ένα πολιτικό βαρόμετρο ενόψει των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες να διεξαχθούν το 2028”, δήλωσε η Κριστίν Ρόνζι, αναλύτρια για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στην εταιρεία RANE. “Αν και οι πλατφόρμες των υποψηφίων για τις δημοτικές εκλογές αντικατοπτρίζουν τοπικά ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των Τούρκων πολιτών, οι δημοτικές εκλογές μπορούν να θέσουν τις βάσεις για τις επόμενες προεδρικές εκλογές”.
Ο Χακάν Ακμπάς, ανώτερος σύμβουλος της Albright Stonebridge Group, περιέγραψε τις εκλογές ως “μια στιγμή καμπής, που ενδεχομένως να αναδιαμορφώσει τον πολιτικό χάρτη, να επηρεάσει την οικονομική πολιτική και να υπαγορεύσει την ποιότητα της αστικής ζωής”. “Το διακύβευμα είναι υψηλό, καθώς τα αποτελέσματα θα μπορούσαν είτε να εδραιώσουν την κυριαρχία του ΑΚΡ είτε να ανοίξουν το δρόμο για ένα πιο πλουραλιστικό πολιτικό τοπίο”, πρόσθεσε.
Το κύριο πρόβλημα της αντιπολίτευσης είναι η ίδια η αντιπολίτευση
Παρά τα χρόνια οικονομικής αναταραχής, τον πληθωρισμό που ξεπερνά το 65% και την τουρκική λίρα στο πιο αδύναμο επίπεδό της έναντι του δολαρίου, ο Τούνκα πιστεύει ότι το κόμμα του Ερντογάν, το οποίο είναι εδώ και καιρό κυρίαρχο σε εθνικό επίπεδο, θα κερδίσει την αναμέτρηση του Σαββατοκύριακου. Αυτό το αποδίδει στην ίδια την αντιπολίτευση, την οποία περιγράφει ως τον χειρότερο εχθρό της.
“Για την αντιπολίτευση, η κύρια πρόκληση είναι οι αδύναμοι πολιτικοί της και η ανοργάνωτη πολιτική της. Το κύριο πρόβλημα για την αντιπολίτευση είναι η ίδια η αντιπολίτευση”, τόνισε.
Ένας μεγάλος συνασπισμός της αντιπολίτευσης συγκροτήθηκε τον Μάιο του 2023 σε μια προσπάθεια να εκδιώξει τον Ερντογάν από την προεδρία κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκλογών στην Τουρκία. Το αποτέλεσμα ήταν μια μεγάλη ήττα και απογοήτευση για την αντιπολίτευση, της οποίας ηγείτο το CHP του Ιμάμογλου.
Κάποιοι στην Τουρκία αποδίδουν την ευθύνη στο γεγονός ότι ο ίδιος ο δημοφιλής Ιμάμογλου, που σήμερα είναι 52 ετών, αποκλείστηκε από τη δικαστική εξουσία της Τουρκίας από το να είναι υποψήφιος, σε μια κίνηση που οι αντίπαλοι του Ερντογάν λένε ότι σχεδιάστηκε από τον πρόεδρο για να πλήξει τον ανταγωνισμό του. Το κόμμα του Ερντογάν λέει ότι ο λόγος πίσω από την απαγόρευση ήταν εγκλήματα που σχετίζονται με τη φορολογία, ενώ οι υποστηρικτές του CHP λένε ότι ήταν καθαρά πολιτική.
“Παρόλο που το ΑΚΡ κυβερνά τη χώρα αρκετά άσχημα και οι οικονομικές συνθήκες της Τουρκίας έχουν επιδεινωθεί, το ΑΚΡ θα είναι και πάλι ο νικητής των επερχόμενων εκλογών”, θεωρεί ο Τούνκα.
Η Ρόνζι βλέπει την αναμέτρηση περισσότερο αμφίρροπη. “Τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων για την κούρσα των δημάρχων στην Κωνσταντινούπολη δείχνουν μια στενή αναμέτρηση”, μεταξύ των δύο επικρατέστερων δημάρχων, είπε. Η αντιπολίτευση είναι πλέον πιο διασπασμένη από ό,τι ήταν πριν, πράγμα που σημαίνει ότι πολλαπλοί υποψήφιοι της αντιπολίτευσης θα μπορούσαν να μοιραστούν τις ψήφους.
Παρόλα αυτά, είπε ότι “τα στενά δημοσκοπικά δεδομένα δείχνουν ότι το CHP έχει σημαντική υποστήριξη σε αυτούς τους δήμους. Εάν οι υποψήφιοι του CHP κερδίσουν σε σημαντικές αναμετρήσεις, θα δείξουν ότι μπορούν να ξεπεράσουν τον πολιτικό κατακερματισμό μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης”.
Αυτοί οι υποψήφιοι τότε “πιθανότατα θα τοποθετηθούν ως δυνητικοί υποψήφιοι πρόεδροι ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2028 λόγω της ικανότητάς τους να κερδίσουν τη λαϊκή υποστήριξη και να ενώσουν τους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης”, πρόσθεσε.
Όλο και πιο αυταρχικός
Οι αναλυτές παρακολουθούν εν τω μεταξύ για να δουν πώς τα αποτελέσματα θα υπαγορεύσουν τις επόμενες κινήσεις του Ερντογάν και αν ένας ήδη περιορισμένος πολιτικός χώρος θα γίνει ακόμη λιγότερο δημοκρατικός.
Η μη κερδοσκοπική οργάνωση Freedom House, στην έκθεση της για την Τουρκία “Freedom in the World 2023”, περιέγραψε τον Ερντογάν και το κόμμα του ως “όλο και πιο αυταρχικούς τα τελευταία χρόνια, εδραιώνοντας σημαντική εξουσία μέσω συνταγματικών αλλαγών και φυλακίζοντας αντιπάλους και επικριτές”.
“Η εμβάθυνση της οικονομικής κρίσης και οι επικείμενες εκλογές … έχουν δώσει στην κυβέρνηση νέα κίνητρα για την καταστολή των διαφωνούντων και τον περιορισμό του δημόσιου λόγου”, προστίθεται στην έκθεση.
Καθοριστικό ρόλο στο πλευρό του AKP και του Ερντογάν διαδραματίζουν τα εθνικά μέσα ενημέρωσης, σημείωσε ο Ακμπάς. “Η κυβέρνηση ασκεί επιρροή στο 90% περίπου των μέσων ενημέρωσης. Αυτή η κυριαρχία γέρνει τη δημόσια συζήτηση υπέρ της, αφήνοντας την αντιπολίτευση να αγωνίζεται να επικοινωνήσει με τους ψηφοφόρους μέσω των κυρίαρχων μέσων”, είπε, προσθέτοντας ότι οι νόμοι της χώρας “επιτρέπουν πλέον τη φυλάκιση δημοσιογράφων και χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για έως και τρία χρόνια για την κοινοποίηση “ψευδών” ή “παραπλανητικών” πληροφοριών. Αυτό απειλεί την ελεύθερη ενημέρωση και συζήτηση”.
Για τον Σονέρ Καγκαπτέι, διευθυντή του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσινγκτον, μια ήττα για το κόμμα του Ερντογάν μπορεί μόνο να σκληρύνει αυτές τις τάσεις αντί να τις αποδυναμώσει. “Εάν η παράταξη του Ερντογάν πάρει πίσω την πόλη από την αντιπολίτευση στις 31 Μαρτίου, ενδέχεται να αισθανθεί αρκετά άνετα ώστε να επικεντρωθεί σε πιο θετικά βήματα για την οικοδόμηση της κληρονομιάς της”, ανέφερε. “Αλλά μια ήττα θα μπορούσε να τον οδηγήσει στο να ενισχύει τις λαϊκιστικές πολιτικές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό”.