Οι πρόσφατες πλημμύρες στη Θεσσαλία κατέστρεψαν μεγάλο μέρος του παραγωγικού κεφαλαίου της περιοχής, τόσο στον πρωτογενή τομέα όσο και στη μεταποίηση, προκαλώντας τεράστια μείωση στο τοπικό ΑΕΠ. Η ανάγκη για βιώσιμη ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας είναι άμεση και επιτακτική, οφείλει ωστόσο να γίνει με έναν στιβαρό σχεδιασμό, ώστε να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του περιβαλλοντικού, οικονομικού και κοινωνικού οικοσυστήματος και να αποφεύγει συστηματικά λάθη του παρελθόντος που οδήγησαν στην καταστροφή.
Η προσπάθεια για τη βιώσιμη ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας πρέπει κυρίως να βασίζεται σε έναν σχεδιασμό που να περιλαμβάνει Nature Based Solutions (λύσεις βασισμένες στη φύση) και να λειτουργεί σε τρία βασικά επίπεδα: άμεσα μέτρα ανακούφισης των πληγέντων, βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη θωράκιση της περιοχής και τη στήριξη των επιχειρήσεων και μακροπρόθεσμα μέτρα που να διασφαλίζουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ανασύνταξη των δυνάμεων.
Κομβικό σημείο για τον σχεδιασμό αυτόν – σε πρώτη φάση – είναι να αποκατασταθεί η σχέση μεταξύ επιστήμης και πολιτικής. Η τεράστια επιστημονική κοινότητα της Θεσσαλίας, που για χρόνια έμεινε αναξιοποίητη, πρέπει να συνεισφέρει με τη γνώση της σε όσους λαμβάνουν τις αποφάσεις. Για τον λόγο αυτόν από την πρώτη στιγμή δημιουργήσαμε στη Θεσσαλία μια επιστημονική ομάδα υποστήριξης και τεκμηρίωσης, με συμβουλευτικό ρόλο, ώστε να «κλείσουμε» αυτό το κενό. Η ομάδα αυτή συνεργάζεται ήδη με την ολλανδική εταιρεία HVA που εργάζεται για τη σύνταξη του Master Plan της ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας.
Ωστόσο οι κάτοικοι των περιοχών που επλήγησαν ζουν ένα καθημερινό δράμα. Εχουν χαθεί περιουσίες, επιχειρήσεις, κατοικίες και εκμεταλλεύσεις που στηρίζουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο το εισόδημα τουλάχιστον 300.000 ανθρώπων. Εχουν βέβαια γίνει ήδη κάποιες πληρωμές, αλλά για τους ανθρώπους αυτούς χρειάζονται άμεσες λύσεις, προκειμένου να μείνουν στον τόπο τους και να συνεχίσουν τις ζωές τους. Αν οι πολιτικές μας αποφάσεις δεν έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο, τότε δεν έχουν νόημα. Πρώτο μας μέλημα ήταν να αποκαταστήσουμε το αίσθημα ασφάλειας των κατοίκων της Θεσσαλίας και γι’ αυτό προχωρήσαμε πολύ γρήγορα στη σύνταξη ενός συνολικού σχεδίου για τη λειτουργία της Πολιτικής Προστασίας, το οποίο εποπτεύει ο στρατηγός Ηλίας Λεοντάρης και θα παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση στις 5 Δεκεμβρίου. (Και επειδή βιωσιμότητα δεν είναι μόνο τα έργα, στο δεύτερο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου θα ανακοινώσουμε ένα ευρύ πρόγραμμα για τον πολιτισμό, το οποίο επιμελείται ο συνθέτης Γιώργος Ανδρέου.)
Ωστόσο για να πετύχουμε ποιοτικά αποτελέσματα, είναι αυτονόητο ότι χρειάζεται ένας ευρύτερος συντονισμός με την κυβέρνηση, αλλά και την ΕΕ που χειρίζονται στοχευμένα κονδύλια για όλες τις δράσεις ανασυγκρότησης. Εχουμε ήδη κάνει τις πρώτες επαφές με τους επικεφαλής της Διεύθυνσης Αγροτικών (DG AGRI) και Περιφερειών (DG REGIO) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έστειλα ήδη μια ανάλογη επιστολή στον Πρωθυπουργό, περιγράφοντας χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορούν να αξιοποιηθούν άμεσα στηρίζοντας τα πρώτα μέτρα για την ανακούφιση των πληγέντων. Σε αυτή την κατεύθυνση ζητήσαμε να αξιοποιηθούν τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ από τα τομεακά προγράμματα των υπουργείων μέχρι το τέλος του χρόνου, χρήματα που κινδυνεύουν να επιστραφούν στην ΕΕ αν δεν απορροφηθούν. Αυτό θα δώσει μια πρώτη ανάσα στήριξης σε πολίτες και επιχειρήσεις.
Ξέρω ότι ακούγεται κάπως παράξενο, αλλά μέσα από τη δυστυχία του πλημμυρισμένου κάμπου της Θεσσαλίας αναδύεται μια «ευκαιρία» να ξαναχτίσουμε τη μοίρα μας, αυτή τη φορά πάνω σε στέρεες βάσεις. Να αξιοποιήσουμε τη γνώση, την παγκόσμια ευαισθητοποίηση και τα διαθέσιμα εργαλεία, για να κάνουμε τη Θεσσαλία πράσινη, βιώσιμη, παραγωγική και περιβαλλοντικά λειτουργική. Από τη στιγμή που καλούμαστε να ανασυγκροτήσουμε την περιοχή μας, ίσως πρέπει να κάνουμε τα πάντα ανοικτά, περιεκτικά, πράσινα και ψηφιακά. Αυτές άλλωστε είναι και οι σύγχρονες κατευθύνσεις της ΕΕ αλλά και ολόκληρου του πλανήτη που αναζητά τρόπους για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Ως τα πιο πρόσφατα θύματα της κλιματικής αλλαγής, οι Θεσσαλοί έχουμε την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τη γνώση και τα εργαλεία, ώστε να γίνουμε πρωτοπόροι στη νέα εποχή.
Ο Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής του τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και εκλεγμένος περιφερειάρχης Θεσσαλίας