Μόνο ένας στενός πυρήνας κυβερνητικών στελεχών γνώριζε για την εξαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη περί επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές – μία «ιστορική τομή εκσυγχρονισμού και διεύρυνσης της δημοκρατικής διαδικασίας» κατά τον ίδιο. Οι περισσότεροι ενημερώθηκαν λίγο προτού ανοίξει η κάμερα της τοποθέτησης του Πρωθυπουργού στην αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου, όπου μοιράστηκαν οι φάκελοι – δείγματα.
Ετσι έλαβε τέλος η επεξεργασία εναλλακτικών σχεδίων που εξελισσόταν για εβδομάδες σχετικά με το εκλογικό σύστημα του ερχόμενου Ιούνιου – ένας «γόνιμος προβληματισμός» όπως επιβεβαίωσε ο Μητσοτάκης –, περιλαμβάνοντας και το ενδεχόμενο κατάτμησης της επικράτειας σε περιφέρειες. Εκείνος ο σχεδιασμός απορρίφθηκε και προκρίθηκε τελικά η επιστολική ψήφος (υποχρεωτική για τους εκτός επικράτειας, προαιρετική για τους εντός), με διατήρηση και της σταυροδοσίας (ήταν γνωστό από τη ΔΕΘ ότι ο Μητσοτάκης δεν προκρίνει τη λίστα) και της ενιαίας περιφέρειας (όπως ισχύει από το 1981).
Ουσιαστικά το συρτάρι άνοιξε για ένα μέτρο που ήταν βούληση της ΝΔ εδώ και χρόνια.
Οταν στις αρχές της πρώτης τετραετίας Μητσοτάκη ερχόταν ο νόμος 4648/2019 για τη διευκόλυνση των εκλογέων στο εξωτερικό, η κυβέρνηση «θυσίαζε» την επιστολική ψήφο, επιδιώκοντας οπωσδήποτε το μίνιμουμ διακομματικής συναίνεσης για ένα πρώτο βήμα έστω με γραφειοκρατικούς περιορισμούς. Τον περασμένο Ιούλιο στην αρχή της νέας θητείας έγινε το δεύτερο βήμα κατάργησης κάθε περιορισμού για τους εκτός επικράτειας εκλογείς και πλέον στόχος είναι το τρίτο βήμα: να εγκριθεί στη Βουλή η επιστολική ψήφος τον Ιανουάριο του 2024.
Χρειάζονται 200 ψήφοι
«Διαβούλευση και διάλογος με τα κόμματα άμεσα» λένε πρωθυπουργικοί συνεργάτες, διαμηνύοντας ότι παρότι η συγκεκριμένη αλλαγή νομοθεσίας απαιτεί απλή πλειοψηφία επί των παρόντων (όχι μικρότερη από 120 βουλευτές) θα επιδιωχθεί διαμόρφωση ευρύτατης πλειοψηφίας.
Και αυτό γιατί η κυβέρνηση επιθυμεί και… τέταρτο βήμα, αφότου αξιολογήσει την πρώτη εφαρμογή του μέτρου τον Ιούνιο: επιστολική ψήφο και στις βουλευτικές εκλογές. Κάτι τέτοιο θα απαιτήσει πάντως ξεχωριστή, καινούργια ρύθμιση, ενώ μόνο μια αυξημένη πλειοψηφία 200 βουλευτών θα επιτρέψει εφαρμογή στις εθνικές εκλογές του 2027, ειδάλλως με 151 «ναι» το μέτρο θα ισχύσει στις μεθεπόμενες εθνικές κάλπες.
«Δεν είμαστε εκεί» λένε αρμόδιες πηγές, ενόσω διατυπώνονται και σκέψεις για συζήτηση στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης το 2025. «Η εκλογική διαδικασία εμπλουτίζεται, αλλάζει, αποτελεί και μία πολύ γενναία θεσμική μεταρρύθμιση καθώς διευρύνει το σώμα των πολιτών που συμμετέχουν στις εκλογές» ανέφερε ο Πρωθυπουργός χθες.
Οι εκτιμήσεις μιλούν για μια δεξαμενή 800.000 απόδημων, ενώ στην απόφαση Μητσοτάκη έπαιξαν ρόλο όσα συνέβησαν στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2023 όταν εφαρμόστηκε ο νόμος του 2019, δείχνοντας ότι η γραφειοκρατία ήταν ανασταλτικός παράγοντας στη συμμετοχή.
Στις 25 Ιουνίου, με 25.610 εγγεγραμμένους στους ειδικούς καταλόγους, συμμετείχαν 17.365. Ενδεικτική αποστροφή του Μητσοτάκη ότι «όσον αφορά στο εξωτερικό, δεν θα υπάρχει καν η ανάγκη να οργανώσουμε ειδικά εκλογικά τμήματα, κάθε απόδημος θα ψηφίζει χωρίς να πρέπει να ταξιδεύει, συχνά εκατοντάδες, χιλιάδες χιλιόμετρα».
Για τους εντός επικράτειας η κυβέρνηση θα πατήσει ακόμα και σε αναφορές από κόμματα της αντιπολίτευσης πριν από τις εθνικές εκλογές για τους εργαζόμενους στον τουρισμό. Δεν μίλησε τυχαία χθες ο Πρωθυπουργοός σε «πολλές κατηγορίες πολιτών» που δυσκολεύονται να προσέλθουν στις κάλπες: υπερήλικες, ασθενείς, ΑμεΑ, νέοι που δουλεύουν σεζόν κ.λπ.
Πολλαπλό στοίχημα
Ο Μητσοτάκης επιχειρεί κινήσεις κατά της αποχής – «της αδράνειας» είπε – επιμένοντας στο «σύνθετο» στοίχημα του Ιουνίου και στη βαρύτητα της κάλπης.
«Οι ευρωεκλογές αναδεικνύονται σε πολλαπλό στοίχημα: πρώτον εδραιώνοντας την πολιτική σταθερότητα στη χώρα και δεύτερον εκλέγοντας άξιους εκπροσώπους στο Ευρωκοινοβούλιο» επανέλαβε. «Η χώρα συνολικά στέλνει τους εκπροσώπους σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο, συνεπώς, τα κριτήρια πρέπει να είναι εθνικά και μακριά από τοπικές φωνές ή ιδιαιτερότητες» πρόσθεσε, εξηγώντας γιατί απορρίφθηκε η διαίρεση της επικράτειας.
Θετική ήταν η αρχική αντίδραση για την επιστολική ψήφο από ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, που θα τοποθετηθούν ωστόσο επί των αλλαγών όταν παρουσιαστεί το πλήρες σχέδιο της κυβερνητικής πρωτοβουλίας.