Του Κώστα Ράπτη
Η Ρούμι αλ Καχτάνι είναι 27 ετών. Γεννήθηκε στο Ριάντ, σπούδασε οδοντιατρική και ομιλεί αγγλικά και γαλλικά. Είναι μοντέλο και influencer, με περισσότερους από ένα εκατομμύριο ακολούθους. Και θα μείνει στα χρονικά ως η πρώτη υποψήφια από την Σαουδική Αραβία, η οποία θα συμμετάσχει σε παγκόσμια καλλιστεία – ειδικότερα, στον διαγωνισμό Miss Universe 2024 που θα διεξαχθεί τον Σεπτέμβριο στο Μεξικό.
Τα νέα τα ανακοίνωσε η ίδια μέσω Instagram, μην παραλείποντας να τονίσει ότι θα πρόκειται για την πρώτη συμμετοχή του βασιλείου στη συγκεκριμένη διοργάνωση. Η Καχτάνι έχει ήδη αναδειχθεί Μις Σαουδική Αραβία το 2021 και έχει επίσης κατακτήσει τους τίτλους Miss Middle East και Miss Arab World Peace.
Η διαδρομή της είναι ενδεικτική των αλλαγών που σημειώνονται στον τομέα των ηθών στην Σαουδική Αραβία, αφότου ο πρίγκηπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ονομάσθηκε, παραγκωνίζοντας άλλους συγγενείς, διάδοχος του θρόνου (και πραγματικός κυβερνήτης του βασιλείου, δεδομένης της ηλικίας του πατέρα του, βασιλέα Σαλμάν) το 2017.
Η αρχή των μεταρρυθμίσεων ως προς τη θέση των γυναικών έγινε το 2018 όταν τους επιτράπηκε η οδήγηση, αλλά και η παρακολούθηση συναυλιών. Η συνέχεια ήρθε το 2019 όταν οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα να ταξιδεύουν και να αποκτούν διαβατήριο δίχως την έγκριση ανδρός κηδεμόνα.
Όλα αυτά μπορεί να μας φαίνονται στοιχειώδη, αλλά συνιστούν πραγματική τομή σε σχέση με τα μέχρι πρότινος ισχύοντα. Και βέβαια, η Σαουδική Αραβία, η οποία κατατάσσεται 131η επί συνόλου 146 χωρών στον Δείκτη Ανισότητας των Φύλων που εκπονεί το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, πολύ απέχει από το να αποτελεί χώρο ανεμπόδιστης ανάπτυξης της προσωπικότητας των γυναικών.
Χαρακτηριστικές είναι οι καταδίκες το 2022 από ειδικό αντιτρομοκρατικό δικαστήριο της 34χρονης Σάλμα αλ-Σεχάμπ, διδακτορικής φοιτήτριας και μητέρας δύο παιδιών και της 47χρονης συγγραφέως και καθηγήτριας Νουρά μπιντ Σαϊντ αλ Καχτάνι σε κάθειρξη 34 και 45 ετών αντιστοίχως, λόγω αναρτήσεων τους στο διαδίκτυο σχετικά με τα γυναικεία δικαιώματα.
Υπολογίζεται ότι περισσότερες από 100 γυναίκες έχουν συλληφθεί στη Σαουδική Αραβία για αντίστοιχους λόγους επί των ημερών του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, σύμφωνα με στοιχεία της Sanad Organization for Human Rights που εδρεύει στη Βρετανία. Διότι το κρίσιμο ερώτημα και σε αυτή την περίπτωση δεν είναι το αν ο διάδοχος του θρόνου ευνοεί τα γυναικεία δικαιώματα, αλλά εάν είναι διατεθειμένος θα ανεχθεί διεκδικήσεις από τη βάση της κοινωνίας, πέρα από τις άνωθεν παραχωρήσεις.
Όμως το ερώτημα της θέσης των γυναικών στο βασίλειο των Σαούντ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που οραματίζεται ο Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν και έχουν κωδικοποιηθεί στο “Όραμα 2030”. Εξ ού και καινοτομίες, όπως η συμμετοχή του βασιλείου στον διαγωνισμό της Miss Universe, έχουν ευρύτερη σημασία.
Το μέγα “μυστικό” είναι η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, η οποία, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ διπλασιάσθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, φθάνοντας το 37% του εργατικού δυναμικού και ξεπερνώντας τον στόχο του 30% που είχε θέσει για την περίοδο αυτή το “Όραμα 2030”.
Πράγματι, οποιαδήποτε προσπάθεια να απεξαρτηθεί η Σαουδική Αραβία από την (μεσοπρόθεσμα μη βιώσιμη) “μονοκαλλιέργεια” του πετρελαίου και να διαφοροποιήσει την οικονομία της, μετατρεπόμενη σε χώρο υποδοχής επενδύσεων και τουρισμού, δεν είναι νοητή χωρίς ανατροπή στα αυστηρά ήθη που προέκυπταν από τη συμμαχία του Οίκου των Σαούντ με το ουαχαμπιτικό ιερατείο.
Ήδη ο μη πετρελαϊκός τομέας “τρέχει” με ρυθμούς ανάπτυξης που αγγίζουν το 5% και συνεπώς ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν μπορεί να επενδύει στην πολιτική ανοχή ή και στήριξη των νεότερων τμημάτων του πληθυσμού των 30 εκατομμυρίων – τουλάχιστον μέχρι να γίνει αντιληπτό ότι το νέο αναπτυξιακό μοντέλο συνιστά ρήξη με το παλαιό σύστημα των αφειδών παροχών προς τους γηγενείς από την γέννηση μέχρι τον τάφο.