Του Κώστα Ράπτη
Περικυκλωμένος από μεγάλες, ανεπίλυτες κρίσεις στη διεθνή σκηνή, ο Τζο Μπάιντεν έχει απόλυτη ανάγκη, καθώς οδεύει προς τις εκλογές του Νοεμβρίου, από μία μεγάλη επιτυχία στην εξωτερική πολιτική. Και ευελπιστεί να τη βρει στην επιδιωκόμενη εξομάλυνση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ.
Αυτός άλλωστε είναι και ο ένας από τους δύο στόχους της μεσανατολικής περιοδείας (της πέμπτης κατά σειρά μετά την 7η Οκτωβρίου) που πραγματοποιεί τις ημέρες αυτές ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν. Ο δεύτερος είναι η επίτευξη μιας “μακράς ανθρωπιστικής εκεχειρίας” στη Λωρίδα της Γάζας.
Όμως το εγχείρημα δεν αποτελεί απλώς μία εξίσωση με δύο αγνώστους – αλλά μια διπλή αιχμαλωσία της προεδρίας Μπάιντεν στα χέρια παραδοσιακών συμμάχων.
Όταν ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζον Κίρμπι ανάφερε ότι η αμερικανική πλευρά προσλαμβάνει “θετική ανάδραση” (positive feedback) και από τις δύο πλευρές σε ό,τι αφορά των εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, το σαουδαραβικό Υπουργείο Εξωτερικών αισθάνθηκε την ανάγκη νε εκδώσει εκτενή διορθωτική ανακοίνωση. “Δεν θα υπάρξουν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, παρά μόνο αφού ιδρυθεί παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ” ήταν το κεντρικό μήνυμα της ανακοίνωσης, όπου καθίσταται σαφές ότι το Ριάντ “δεν εγκαταλείπει τα δικαιώματα των αδελφών Παλαιστινίων”.
Πρόκειται για εμφανή σκλήρυνση της στάσης της Σαουδικής Αραβίας, η οποία τις παραμονές της ανάφλεξης της 7ης Οκτωβρίου είχε φθάσει να δέχεται ανεπισήμως τον Ισραηλινό υπουργό Τουρισμού, προετοιμάζοντας τη δική της προσχώρηση στις “Συμφωνίες του Αβραάμ”, πατρότητος Ντόναλντ Τραμπ.
Όμως ακόμη και τότε, το Ριάντ φρόντιζε να διαπιστεύσει και στην Παλαιστινιακή Αρχή τον πρεσβευτή του στο Αμάν, ο οποίος, στην πρώτη μετά το 1967 επίσκεψη Σαουδάραβα αξιωματούχου στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, εξέφραζε προς τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς την ελπίδα η επόμενη συνάντησή τους να γίνει στην Ιερουσαλήμ.
Η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ είναι ιδιαιτέρως επιθυμητή από τον ισχυρό άνδρα της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, για λόγους που έχουν να κάνουν με τις φιλοδοξίες του να μεταρρυθμίσει τη χώρα του και να διαφοροποιήσει την (μακροπρόθεσμα μη βιώσιμη) σαουδαραβική οικονομία. Επιπλέον, η διαπραγμάτευση αυτή δίνει στο Ριάντ τη δυνατότητα να πιέζει την Ουάσιγκτον για ανταλλάγματα όπως η βοήθεια στην ανάπτυξη σαουδαραβικού πυρηνικού προγράμματος ή η παροχή αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας.
Όμως η Σαουδική Αραβία δεν έχει τις πολιτικές αντοχές (και ο πρίγκιπας διάδοχος τη νομιμοποίηση) να προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ δίχως μία επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος. Πρόκειται άλλωστε για τη χώρα που εισηγήθηκε το 2002 στον Αραβικό Σύνδεσμο την Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία που παραμένει ακόμη αναπάντητη. Αυτό που για τη σαουδαραβική πλευρά αποτελεί κίνητρο και έπαθλο για την επίλυση, στο Ισραήλ αντιμετωπίζεται ως εργαλείο για την αποτροπή της και τον ενταφιασμό του παλαιστινιακού ζητήματος.
Συνεπώς, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεν έχει λόγο (ιδίως στο φόντο των πρόσθετων βαθμών ελευθερίας που του χάρισε η προσχώρηση της Σαουδικής Αραβίας στην Ομάδα Brics) να κάνει προεκλογικά “δώρα” στον Τζο Μπάιντεν. Πράγμα που είναι λίγο καλύτερο από το ό,τι άλλοι μάλλον εργάζονται για τη μη επανεκλογή του…
Μιλώντας ανωνύμως στο al-Monitor, Ισραηλινοί αναλυτές εκτιμούν ότι η τακτική του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην παρούσα φάση έγκειται στην εξαγορά χρόνου μέχρι τον Νοέμβριο, οπότε ελπίζεται να επικρατήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, που εκτιμάται ότι θα είναι λιγότερο πολύ απαιτητικός απέναντι στον πρωθυπουργό του Ισραήλ, σε σχέση με τον Μπάιντεν, ο οποίος πιέζεται από την εκλογική του βάση και την αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών να διεκδικήσει παραχωρήσεις από το εβραϊκό κράτος.
Από αυτή την άποψη μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι ο ακροδεξιός εταίρος του Νετανιάχου στην κυβέρνηση συνασπισμού, Ιτάμαρ Μπεν Γκβιρ, “στοχοποίησε” τον Αμερικανό πρόεδρο σε συνέντευξή του στην Wall Street Journal της Κυριακής, “Αντί να μας δίνει την πλήρη στήριξή του, ασχολείται περισσότερο με την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας που καταλήγει στη Χαμάς. Αν ήταν ο Τραμπ στην εξουσία, η αμερικανική συμπεριφορά θα ήταν πολύ διαφορετική” ήταν η “γραμμή” που έδωσε ο Μπεν Γκβιρ, ενώ λίγο μετά ο υιός του ανήρτησε χλευαστικό μήνυμα για τον Μπάιντεν, παρουσιάζοντάς τον ως πάσχοντα από Αλτσχάιμερ.
Και ενώ η απρέπεια του Μπεν Γκβιρ τζούνιορ αποδοκιμάσθηκε από τον ίδιο του τον πατέρα, τα λεγόμενα στη συνέντευξη της Κυριακής έτυχαν μιας χαλαρής “διόρθωσης” από τον Νετανιάχου, χωρίς κάποια δήλωση αποστασιοποίησης από τον ακροδεξιό υπουργό.