Ηταν το τριήμερο που όλοι μίλησαν με όλους: το πόρισμα της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου που χαρακτηρίζει δικαιολογημένες τις παρακολουθήσεις της ΕΥΠ, διαχωρίζοντάς τες από αυτές των ιδιωτών, χωρίς να αποδίδει ποινικές ευθύνες σε κρατικούς λειτουργούς, ήταν η σταγόνα που επί της ουσίας προκάλεσε την κοινοβουλευτική συνεννόηση ανάμεσα στα κόμματα της προοδευτικής αντιπολίτευσης.
Πριν από μερικούς μήνες, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο διευθυντής του γραφείου του Στέφανου Κασσελάκη, το alter ego του, θα περνούσε εις γνώσιν του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ την πόρτα του γραφείου του Νίκου Ανδρουλάκη. Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι τουλάχιστον τρία κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και Νέα Αριστερά) διατηρούν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας σε ανώτατο επίπεδο με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου. Και, εννοείται, έμοιαζε –εξαρχής σχεδόν απίθανο ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Αριστερά να συνυπάρχουν σε κοινή πρωτοβουλία – έστω κι αν οι δύο πλευρές δεν συνομίλησαν η μία με την άλλη. Κι όμως, όλα αυτά άρχισαν να συμβαίνουν από την Τρίτη το απόγευμα, όταν έγινε γνωστό το πόρισμα της Γεωργίας Αδειλίνη. Σχετικό έδαφος προφανώς υπήρχε, μετά την πρόταση μομφής που είχε από κοινού κατατεθεί πριν από μερικούς μήνες. Η διαφορά, αυτή τη φορά, ήταν η ξεκάθαρη πρόθεση, αλλά και η διάσταση ανάμεσα σ’ αυτήν και στην πράξη: παρότι αυτή τη φορά το κοινό αίτημα ή έστω το κοινό κείμενο των κομμάτων ήταν πιο εύκολο (και ήταν εξαρχής το ζητούμενο), οι τέσσερις πλευρές – συν αυτή του ΚΚΕ – επέλεξαν να αυξήσουν την πίεση καταθέτοντας πέντε διαφορετικά αιτήματα, σε κοινή κατεύθυνση. Συντονισμός υπήρξε και για τη χθεσινή συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, που εκλήφθηκε από τα κόμματα ως μια απόπειρα της κυβέρνησης να φανεί όσο πιο «θεσμικό» γίνεται, ενώ δεν είναι.
Η συζήτηση τετ α τετ ανάμεσα στον Σωκράτη Φάμελλο και τον Νίκο Ανδρουλάκη στο περιστύλιο την Τρίτη «κούμπωσε» με την πρόθεση που διατυπώθηκε από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ για κοινή αντίδραση των δημοκρατικών κομμάτων από το βήμα της Βουλής και βρήκε έκφραση στην πρόταση της Ζωής Κωνσταντοπούλου, για την κατάθεση κοινού αιτήματος σύγκλησης της Επιτροπής Θεσμών. Πάνω σ’ αυτή τη βάση άρχισαν οι επαφές την ίδια κιόλας μέρα: Ανδρουλάκης και Κωνσταντοπούλου, που είχαν μιλήσει και μεταξύ τους, ανέλαβαν την τηλεφωνική επαφή με τον Αλέξη Χαρίτση, όπου κατέστη σαφές πως η Νέα Αριστερά θα βρίσκεται κανονικά εντός της πρωτοβουλίας, ακόμα κι αν υπάρξει σχετικό «βέτο» από την πλευρά της Κουμουνδούρου. Οι επαφές ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ έγιναν επίσης θεσμικά, σε ανώτατο επίπεδο: η απουσία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ από την Αθήνα έφερε τον Καπνισάκη στις διά ζώσης επαφές της Βουλής την Τετάρτη, με τους κοινοβουλευτικούς αρμοδίους του ΣΥΡΙΖΑ να «δείχνουν» για τις τελικές αποφάσεις προς την πλευρά του Κασσελάκη. Από το ΠΑΣΟΚ τα διαδικαστικά ανέλαβε ο Δημήτρης Μάντζος, ενώ το πρόσωπο που μπορούσε να μιλήσει με όλους, με την ίδια ευκολία, ήταν η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας.
Μια πρωτόγνωρη συνθήκη
Γιατί αυτή η συνθήκη, πρωτόγνωρη σχεδόν για τα δεδομένα της ελληνικής αντιπολίτευσης, έχει ενδιαφέρον πέραν του ίδιου του γεγονότος; Γιατί αντικατοπτρίζει και την αλήθεια των σχέσεων ανάμεσα στα κόμματα που συμμετείχαν σ’ αυτή την πρωτοβουλία, τα προβλήματα αλλά και τις λεπτές ισορροπίες που υπάρχουν ανάμεσά τους, αλλά και στη διαχείριση που ο καθένας έχει να κάνει στο εσωτερικό του: η Κουμουνδούρου θέλει να βάλει μπροστά τις κοινοβουλευτικές κοινές πρωτοβουλίες που έχει εξαγγείλει ο Κασσελάκης με ΠΑΣΟΚ και Πλεύση Ελευθερίας χωρίς να εμπλέκει τη Νέα Αριστερά –το κατάφερε (προαναγγέλλοντας και συνέχεια), καθώς όχι μόνο οι δύο πλευρές δεν συνομίλησαν, αλλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν χρειάστηκε να υπογράψουν σε κανένα χαρτί, επίσημο ή όχι, με στελέχη της Νέας Αριστεράς. Η Χαριλάου Τρικούπη, ενόψει εσωκομματικών διαδικασιών, θέλει να δείξει πως ο Νίκος Ανδρουλάκης μπορεί να πρωταγωνιστήσει στις αντιπολιτευτικές πρωτοβουλίες χωρίς το κόμμα να χάσει την πολιτική του αυτονομία – το κατάφερε, καθώς τα πέντε διακριτά αιτήματα επιτρέπουν και την σχετική πολιτική ισορροπία, χωρίς να «τσαλακώνουν» τον κοινό στόχο. Η Νέα Αριστερά θέλει να έχει ρόλο στις εξελίξεις – το κατάφερε κι αυτή σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, ακόμα κι αν υπάρχει «τοίχος» στη συριζαϊκή πλευρά. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου συνεχίζει να είναι κάτι σαν πολύφερνη νύφη στο πλαίσιο της συνεννόησης που έχει δημιουργηθεί, ήδη σε δύο κρίσιμες φάσεις, έχοντας κερδίσει την απευθείας συνεννόηση σε καλό κλίμα τόσο με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ.
Την επόμενη φορά που οι τόνοι ανάμεσα στα κόμματα της αντιπολίτευσης θα «σηκωθούν», κάτι που αναπόφευκτα θα συμβεί σε κάποια φάση, τίποτα δεν θα θυμίζει το ψυχροπολεμικό κλίμα άλλων εποχών: ο βαθύς πάγος στους διαύλους έχει σπάσει, ακόμα και αν αυτή η αλλαγή συνοδεύεται από δυσπιστία ή δημιουργήθηκε από ανάγκη.