Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε από αυτό το παράδοξο: εδώ και χρόνια, σε όλη την Ευρώπη, τα πιο ριζοσπαστικά ή ακραία αριστερά κόμματα κατηγορούν τις αριστερές κυβερνήσεις ότι ακολουθούν τα συνθήματα της Δεξιάς. Και ότι χάνουν τη συναίνεση ακριβώς για αυτόν τον λόγο: ως φτωχό αντίγραφο του πρωτοτύπου δεν μπορούν να πείσουν τους πολίτες να τα ψηφίσουν και έτσι είναι προορισμένα για αφανισμό. Λίγα χρόνια αργότερα η κατηγορία είναι εντελώς αντίστροφη, παρατηρεί ο Στέφανο Καπελίνι στη «Repubblica». Πλέον στην Ευρώπη είναι ακριβώς τα κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς που δυσκολεύονται σε μεγάλο βαθμό και αναζητούν την επιβίωση αντιγράφοντας διαρκώς τη ρητορική και τους τύπους της Ακροδεξιάς.
Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση είναι αναμφίβολα η γερμανική. Το κόμμα Die Linke διαλύεται στο κοινοβούλιο, μια ομάδα που γεννήθηκε από τον πρώην πρόεδρο των Σοσιαλδημοκρατών Οσκαρ Λαφοντέν, ο οποίος αμφισβήτησε το παλιό του κόμμα θεωρώντας το κεντρώο και επιρρεπές στον καπιταλισμό. Το Linke δύσκολα θα επιζήσει από τη διάσπαση της οποίας ηγήθηκε η σύζυγος του Λαφοντέν, Σάρα Βάγκενκνεχτ, η οποία ίδρυσε το δικό της κόμμα με το όνομα της: «BSW – Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ». Μπορεί να υπόσχεται, σημειώνει η ιταλική εφημερίδα, ότι θα είναι ένας κόκκινος σχηματισμός, όμως αρκετές θέσεις της δύσκολα διακρίνονται από εκείνες των νεοναζί της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία». Η Βάγκενκνεχτ είχε ήδη σπάσει το ταμπού για τους μετανάστες πριν από μερικά χρόνια, παίρνοντας θέση για το κλείσιμο των συνόρων. Στη βάση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, υπάρχουν ακόμα και αυτοί που πιέζουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί της.
Μια διάσπαση, τονίζει ο Καπελίνι, μόλις κατέστρεψε και τον ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα που με τον Αλέξη Τσίπρα οδήγησε την Ελλάδα στην πιο δραματική στιγμή της σύγχρονης ιστορίας, την εποχή της χρεοκοπίας και της τρόικας. «Πασοκοποίηση», ήταν ο όρος που χρησιμοποιούνταν επί χρόνια στις ευρωπαϊκές αναλύσεις, δεδομένης της ελαχιστοποίησης της δύναμης των ελλήνων σοσιαλιστών που υπήρξαν στην κυβέρνηση για μεγάλο διάστημα. Τώρα όμως αυτός που κινδυνεύει πραγματικά είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ήδη βαριά ηττημένος στις τελευταίες εκλογές. Οι αποστάτες, με επικεφαλής, μεταξύ άλλων, τον πρώην υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, θα ιδρύσουν άλλο κόμμα.
Είχε προηγηθεί η διάλυση της ιταλικής Αριστεράς που είχε χρησιμοποιήσει το όνομα του τότε ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ στη λίστα «Η άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα» που παρουσίασε στις ευρωεκλογές του 2014. Ο ανταγωνισμός με τον δεξιό λαϊκισμό είχε ήδη εκφραστεί: το αναθεωρημένο ιταλικό ΚΚ και οι ψηφοφόροι του ασχολούνταν με το «ούτε Δεξιά ούτε Αριστερά» του Κινήματος 5 Αστέρων και κόλλησαν σε πολύ χαμηλά ποσοστά. Ακόμα και η προσπάθεια στο Δημοκρατικό Κόμμα δεν έφερε εκλογική επιτυχία.
Σε άλλες ιταλικές αμφιβολίες, ωστόσο, ακολουθείται η γερμανική πρόταση: ο πρώην υφυπουργός Οικονομίας των Δημοκρατικών Στέφανο Φασίνα ίδρυσε ένα κίνημα με λαϊκιστική βάση. Ο Μάρκο Ρίτσο, πρώην επικεφαλής της Rifondazione, είναι ακόμη και συνεργάτης του υπερσυντηρητικού Τζιάνι Αλεμάνο στην κατασκευή μιας εναλλακτικής πρότασης. Οχι για πρώτη φορά, ο άξονας έχει ήδη δοκιμαστεί στις κοινές μάχες εναντίον των εμβολίων και κατά της Ουκρανίας. Η κοινή βάση: κυριαρχία, αντιευρωπαϊσμός, αντιαμερικανισμός, αντικαπιταλισμός.
Οι Podemos, ο Μελανσόν και οι άλλοι
Πιο περίπλοκες, συνεχίζει η «Repubblica», είναι οι περιπτώσεις της Ισπανίας και της Γαλλίας, όπου τα τελευταία χρόνια υπάρχουν μορφές συμμαχίας μεταξύ των δύο αριστερών. Στην Ισπανία, η κρίση των Podemos είναι σοβαρή, αφού φαίνεται να ενισχύεται η πρώην υπουργός Γιολάντα Ντίαθ που ίδρυσε προεκλογικά τη συμμαχία Sumar, όπου οι Podemos αναγκάστηκαν να συγχωνευθούν λόγω έλλειψης ψήφων. Αλλά δεν είναι μόνο θέμα αριθμών. H Ντίαθ, παρά την παλιά κάρτα μέλους του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος στην τσέπη της, έχει αντιμετωπίσει με ρεαλισμό πολλά ζητήματα στα οποία οι Podemos κατέρρευσαν λόγω ιδεολογικών αγκυλώσεων: έχει διαπραγματευτεί τον κατώτατο μισθό με τους βιομηχάνους, έχει τηρήσει αποφασιστικά φιλοουκρανική γραμμή.
Στη Γαλλία, στη λαϊκιστική Αριστερά βρίσκεται ο πρώην σοσιαλιστής Ζαν-Λικ Μελανσόν. Αλλά το Nupes, η εκλογική συμμαχία που συγκέντρωσε, και στην οποία συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, το κόμμα του Μελανσόν, Ανυπότακτη Γαλλία, μαζί με κάποια άλλοτε στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, έχει σχεδόν διαλυθεί. Υπήρξαν πολλές διαφωνίες για τη γραμμή και στο τέλος σοβαρές διαφωνίες για την Ουκρανία και την Παλαιστίνη. Ο Μελανσόν, ο οποίος απέφυγε να πάρει ξεκάθαρη θέση καταδικάζοντας τη Χαμάς, εγκατέλειψε την πορεία ενάντια στον αντισημιτισμό που διοργανώθηκε στο Παρίσι.
Εκτός ΕΕ, για να χαλάσει η παλιά αφήγηση που αναφέρθηκε στην αρχή, υπάρχει η υπόθεση των Εργατικών: η γραμμή Κόρμπιν, η οποία είχε μετατοπίσει έντονα τον άξονα των Εργατικών προς τα αριστερά, μπήκε στην άκρη έπειτα από βαριές εκλογικές αποτυχίες. Ο νέος ηγέτης Κιρ Στάρμερ είναι σαφώς μπροστά από τους Συντηρητικούς στις δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές του 2024.