Πριν από κάποια χρόνια, στην αίθουσα του πατριαρχικού θρόνου στο Φανάρι, είχα ρωτήσει τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο για τη Μονή Εσφιγμένου. Το βλέμμα του σκοτείνιασε καθώς το σκέπαζε ο θυμός. «Πρόκειται για κοινούς καταληψίες που βρίσκονται παρανόμως εκεί» απάντησε. Λογικό. Για το Πατριαρχείο και την Ιερά Κοινότητα, η αδελφότητα της Μονής δεν βρίσκεται πίσω από τους χιλιόχρονους τοίχους του μοναστηριού. Βρίσκεται στις Καρυές, υπό τον ηγούμενο Βαρθολομαίο, με μοναστικό πλήρωμα 23 μοναχών. Αυτοί που βρίσκονται μέσα στο μοναστήρι δεν αναγνωρίζονται από κανέναν. Θεωρούνται ποινικοί με καταδικαστικές αποφάσεις εις βάρος τους και ελέγχονται για διασπάθιση της μοναστικής περιουσίας. Είναι μία αδιέξοδη κατάσταση που κρατάει εδώ και πενήντα χρόνια. Και οτιδήποτε τραβάει εις μάκρος, κάνει χώρο για την ανάπτυξη παράλληλων συστημάτων που προσπαθούν να αποκομίσουν οφέλη.
Το 1965 ο Πατριάρχης Αθηναγόρας συναντήθηκε με τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ στην Ιερουσαλήμ και συμφώνησαν να άρουν από κοινού τα αναθέματα που ακολούθησαν το Σχίσμα του 1054. Επτά χρόνια αργότερα, το 1972, οι μοναχοί της Μονής Εσφιγμένου δήλωσαν ότι αποχωρούν από την Ιερά Κοινότητα και διέκοψαν την κοινωνία με το Πατριαρχείο, θεωρώντας τον Πατριάρχη αιρετικό. Υιοθέτησαν δε ως σύνθημα το «Ορθοδοξία ή Θάνατος» που βρίσκεται αναρτημένο στην είσοδο της Μονής. Για ποιο λόγο συνέβη αυτό; Η προφανής απάντηση είναι ότι πρόκειται για ζηλωτές. Οσοι γνωρίζουν καλά το θέμα διακρίνουν και ρωσικό δάκτυλο. Ας μη λησμονούμε ότι η επιρροή της Ρωσίας στον Αθω είναι, διαχρονικά, ισχυρή. Αλλωστε η Μόσχα ουσιαστικά έχασε τον έλεγχο της Κοινότητας όταν ήρθαν στην εξουσία οι μπολσεβίκοι και απέσυραν το ρωσικό ενδιαφέρον από τη χερσόνησο.
Πέρασαν πενήντα χρόνια, ως το 2002, μέχρι να συγκροτηθεί η νέα αδελφότητα. Και από τότε το Πατριαρχείο ασκεί μεθοδικά πίεση προς τους έγκλειστους. Διότι πέρα από την εκκλησιαστική τάξη, υπάρχει και μία τεράστια περιουσία που βρίσκεται υπό την κατοχή της Μονής. Ποιος είναι υπεύθυνος για τη διαχείρισή της; Τα δικαστήρια έκριναν ότι οι έγκλειστοι δεν έχουν νόμιμα δικαιώματα επί των περιουσιακών στοιχείων. Και αυτή τη στιγμή υπάρχει ένας δικαστικός μύλος που γυρίζει ασταμάτητα. Και θα γυρίζει μέχρι κάποιος να βάλει το χέρι του. Αυτός σίγουρα δεν θα είναι ο Θεός. Ούτε ο όσιος Παΐσιος που ξεκίνησε από τη Μονή Εσφιγμένου τον μοναστικό του βίο. Παρεμπιπτόντως, ο Παΐσιος ήταν με τους «πατριαρχικούς». Αλλωστε οι της Εσφιγμένου ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα θεωρούνται αλλόδοξοι και δεν έχουν θέση στο Αγιον Ορος. Το πιθανότερο είναι ότι το χέρι που κάποια στιγμή θα παρέμβει στη Μονή, θα κρατάει γκλομπ. Αλλά και αυτό δεν είναι εύκολο να συμβεί. Δεν μιλάμε για μια κατάληψη αντιεξουσιαστών στο κέντρο της Αθήνας που αρκεί να στείλεις μια διμοιρία το ξημέρωμα. Πρόκειται για την αθωνική Πολιτεία στην οποία οι ναζί μόλις που ελαφροπάτησαν. Σημειώστε ότι οι αγιορείτες είχαν στείλει επιστολή στον Χίτλερ ζητώντας την προστασία του, ενώ κάποιες μονές υποδέχθηκαν τους κατακτητές με σβάστικα. Αλλά έτσι δεν ήταν πάντα στον Αθω; Με τον αυτοκράτορα, με τον σουλτάνο, με την πολιτική διοίκηση. Το μοναστήρι είναι πάντα καλά. Δύο φορές, το 2006 και το 2013, επιχειρήθηκε παρέμβαση. Το ξύλο μόνο Τίμιο δεν ήταν. Μοναχοί, εκ των εγκλείστων, καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές, πλην όμως δεν συνελήφθησαν ποτέ. Λέγεται μάλιστα ότι το συγκεκριμένο μοναστήρι έχει κατά καιρούς φιλοξενήσει φυγόδικους, ανάμεσά τους και καταζητούμενοι, για εγκλήματα πολέμου, Σερβοβόσνιοι. Αλλά πρόκειται για φημολογία που παραμένει ατεκμηρίωτη.
Η έξωση
Και έτσι φτάνουμε στις μέρες μας. Στις 16 Ιουλίου παρεδόθη στην Ιερά Επιστασία έγγραφο της τοπικής Αστυνομικής Διεύθυνσης με την οποία ζητείται συνδρομή για την άφιξη αστυνομικών δυνάμεων προκειμένου να «εκτελεστεί έξωση». Το έγγραφο έφτασε στα χέρια του Κυριάκου Βελόπουλου, που διατηρεί προνομιακή επαφή με αγιορείτες, ο οποίος το διέρρευσε στη δημοσιότητα. Σηκώθηκε θόρυβος. Και ετέθη το κρίσιμο ερώτημα: θα συναινέσουν οι μονές στο αστυνομικό αίτημα που περιέχει και πατριαρχική βουλή; Τρεις μονές έσπευσαν να δηλώσουν ότι συμφωνούν: Ξενοφώντος, Μεγίστης Λαύρας και Ιβήρων. Είναι οι μονές που θεωρούνται «συστημικές» και διατηρούν καλή σχέση με τις εκάστοτε κυβερνήσεις των Αθηνών. Τα υπόλοιπα μοναστήρια είναι μάλλον επιφυλακτικά. Και την ίδια στιγμή σέρνονται φήμες και οργιάζει παρασκήνιο. Ο Βελόπουλος, ας πούμε, καταγγέλλει συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση και στο Πατριαρχείο. Ο Πατριάρχης, ισχυρίζεται ο Βελόπουλος, θα απαλλάξει τον Αμερικής Ελπιδοφόρο από τα καθήκοντά του ικανοποιώντας αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης. Και η κυβέρνηση θα του παραδώσει το μοναστήρι. Ο ηγούμενος των έγκλειστων μοναχών λέει ότι θα έρθουν γάλλοι αστυνομικοί για να κάνουν την επιχείρηση και θα πάρουν ως αμοιβή την οροφή της σκηνής του Ναπολέοντα που φυλάσσεται στο μοναστήρι. Ναι, θα τη θέλουν για την τελετή λήξης. Οι θύρες των φανατικών της ΑΕΚ και του ΠΑΟΚ σήκωσαν πανό υπέρ των μοναχών. Και η μονή παρουσιάζεται περίπου ως Κούγκι των αληθινών ορθοδόξων που στενάζουν κάτω από τα δεσμά της παγκοσμιοποίησης. Τι θα συμβεί; Κοντός ψαλμός – κυριολεκτικά. Στις Καρυές ψιθυρίζουν ότι η επιχείρηση θα λάβει χώρα εντός του Αυγούστου.