Οι φετινές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές σηματοδοτούν μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές για την Τουρκία τα τελευταία 100 χρόνια. Η Τουρκία αντιμετωπίζει επί του παρόντος τον απόηχο των καταστροφικών σεισμών του Φεβρουαρίου, ενώ ταυτόχρονα βιώνει μια τεράστια οικονομική κρίση λόγω των περίεργων οικονομικών θεωριών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Είναι μια στιγμή για τη δημοκρατική ψυχή της χώρας, αλλά η διάθεση είναι ελπιδοφόρα για πολιτική αλλαγή. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και ο Ερντογάν βρίσκονται στην εξουσία για περισσότερα από 20 χρόνια. Αλλά για πρώτη φορά εδώ και πολλές δεκαετίες, φαίνεται ότι ο Ερντογάν, το AKP και οι πολιτικοί τους σύμμαχοι υπό τη Λαϊκή Συμμαχία (Cumhur Ittifaki) ενδέχεται να χάσουν τις εκλογές.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ενωθεί στην Εθνική Συμμαχία (Millet Ittifaki). Παρά τις ιδεολογικές διαφορές τους, η αντιπολίτευση έχει μια ευκαιρία για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες σύμφωνα με δημοσκοπήσεις. Το πιο σημαντικό, ο υποψήφιος για την προεδρία της αντιπολίτευσης από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, φαίνεται να έχει προβάδισμα έναντι του Ερντογάν.
Στο ανταγωνιστικό αυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το εάν αυτές θα είναι ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Ο Ερντογάν πιθανότατα θα προσπαθήσει να κερδίσει με κάθε κόστος. Για να εξασφαλίσει την εξουσία, έχει φυλακίσει μέλη της αντιπολίτευσης, όπως ο ηγέτης του Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) Σελαχατίν Ντεμιρτάς και καταδίκασε τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), σε δύο χρόνια φυλάκιση, αποκλείοντας και τους δύο από την πολιτική (αν και η υπόθεση Ιμάμογλου δεν έχει τελεσιδικήσει). Ο έλεγχος του ΑΚΡ στα μέσα ενημέρωσης και των τεράστιων πόρων του τουρκικού κράτους τους θέτει σε προφανές πλεονέκτημα. Ο έλεγχος του AKP στο δικαστικό σώμα και στο Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK) σημαίνει ότι θεσμικά το AKP μπορεί να γείρει την πλάστιγγα υπέρ του όπως έκανε το 2017 όταν το YSK πήρε την τελευταία στιγμή την απόφαση να συμπεριλάβει ψηφοδέλτια χωρίς σφραγίδα ως έγκυρα.
Ενώ το AKP μπορεί να έχει θεσμική κυριαρχία και έλεγχο στις περισσότερες από τις βασικές λειτουργίες του κράτους, δεν θα ήταν συνετό να πούμε ότι αυτή είναι μια σίγουρη νίκη για το ΑΚΡ και τον Ερντογάν. Μπορεί να ωφελήσει την αντιπολίτευση το γεγονός ότι η εκστρατεία του Ερντογάν δεν έχει το συνηθισμένο της σθένος λόγω της ηλικίας του, των προβλημάτων υγείας και της αναπόφευκτης αποσύνδεσης από τους ψηφοφόρους, ειδικά όταν κάποιος κατέχει την εξουσία για πολύ καιρό. Ο Ερντογάν προκάλεσε πολιτιστική, εθνοτική και σεχταριστική πόλωση καθώς οι προσπάθειες του AKP να μετριάσει τις επιπτώσεις του πληθωρισμού απέτυχαν. Με την οικονομική κρίση, η συσπείρωση γύρω από τη σημαία και η πολωτική ρητορική μπορεί να μη φέρουν τις ψήφους που επιθυμεί το AKP. Πομπώδη νέα έργα όπως το πρώτο αυτοκίνητο που αναπτύχθηκε στην Τουρκία, επισκιάζονται από την εστίαση της αντιπολίτευσης στα προβλήματα της καθημερινότητας των ανθρώπων όπως η τιμή των κρεμμυδιών. Ο Ερντογάν είναι ηλικιωμένος και κουρασμένος και φαίνεται να μην έχει φρέσκες ιδέες, ιδιαίτερα για το πώς να διορθώσει το χάος που έχει δημιουργήσει η άνοδός του στην εξουσία. Παρά την πίεση που ασκήθηκε πάνω της, η εκστρατεία της αντιπολίτευσης διατήρησε ένα θετικό μήνυμα.
Το τουρκικό κοινό αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά τις εκλογές και παρά τις μικρές παρατυπίες, η προσέλευση κατά μέσο όρο στις εκλογές είναι περίπου 80%. Οι εκλογές ήταν πάντα ένας τρόπος ώστε το τουρκικό κοινό να εκφράσει παράπονα εναντίον της κεντρικής εξουσίας κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΑΚΡ και σε όλη την τουρκική ιστορία. Κατά τις εκλογές του 2019 στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν χρησιμοποίησε το YSK για να ανατρέψει τη νίκη της αντιπολίτευσης και να επαναλάβει τις εκλογές. Στη συνέχεια, οι Τούρκοι ψήφισαν ομαδικά και επανεξέλεξαν τον λαοφιλή Εκρέμ Ιμάμογλου με ένα εκπληκτικό ποσό, αρνούμενοι στο AKP την πόλη της Κωνσταντινούπολης και τα τεράστια ταμεία που πρόσφερε η διοίκηση αυτού του δήμου.
Τώρα φαίνεται ότι η γραφειοκρατία, την οποία η κυβέρνηση του ΑΚΡ πέρασε τις δύο τελευταίες δεκαετίες υπονομεύοντας και γεμίζοντας με πιστούς έχει αρχίσει να αλλάζει στάση. Το YSK απέρριψε πρόταση του AKP για αφαίρεση του ονόματος της Εθνικής Συμμαχίας από το ψηφοδέλτιο. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας, το Συνταγματικό Δικαστήριο, ακύρωσε την απόφασή του να εμποδίσει την κρατική χρηματοδότηση του HDP για την προεκλογική του εκστρατεία παρά τις διαμαρτυρίες του AKP. Σημάδια όπως αυτά δείχνουν ότι οι γραφειοκράτες μπορεί να σκέφτονται μια πιθανή ήττα για το ΑΚΡ και το αν θα είχαν μέλλον σε μια Τουρκία μετά την αποχώρηση Ερντογάν. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι η τεράστια οικονομική πίεση στη χώρα αρχίζει να επηρεάζει όσους επωφελήθηκαν από το σύστημα για τόσο καιρό.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το νέο εκτελεστικό προεδρικό σύστημα που συγκέντρωσε την εξουσία στο γραφείο του Ερντογάν ήταν επίσης εξαιρετικά αναποτελεσματικό. Η ανταπόκριση της κυβέρνησης του ΑΚΡ στον σεισμό του Φεβρουαρίου είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι κρατικοί θεσμοί που έχει στόχο να ελέγξει το AKP για τόσο καιρό μπορεί να μην είναι τόσο συνδεδεμένοι με το καθεστώς όσο πιστεύει το ΑΚΡ. Ο πατερναλισμός τείνει να διαλύεται όταν τελειώνουν τα χρήματα. Η αντιπολίτευση έχει επικεντρωθεί στο οικονομικό κόστος που θα είχε για τη χώρα η συνέχιση διακυβέρνησης από τον Ερντογάν και δήλωσε ότι η χώρα θα επιστρέψει σε κοινοβουλευτικό σύστημα εάν εκλεγεί.
Ερωτήματα παραμένουν για τις υπηρεσίες ασφαλείας. Η εκκαθάριση των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων από το ΑΚΡ μπορεί να δημιούργησε έναν πιο φιλοερντογανικό στρατό, αλλά εξακολουθεί να μην είναι εγγυημένο ότι ο στρατός θα στήριζε τον Ερντογάν εάν χάσει τις εκλογές. Το ΑΚΡ ενθάρρυνε άλλα όργανα ασφαλείας, όπως τον Εθνικό Οργανισμό Πληροφοριών (MIT) και τη Χωροφυλακή και δημιούργησε εναλλακτικές οδούς για τη στρατιωτική του ισχύ μέσω μη κρατικών παραγόντων και ιδιωτικών στρατιωτικών οργανώσεων όπως η SADAT. Το πώς θα αντιδράσουν αυτοί οι άλλοι θεσμοί εάν ηττηθεί ο Ερντογάν είναι κάτι το αβέβαιο.
Παρά αυτούς τους παράγοντες, είναι ακόμα δύσκολο να εκτιμηθεί εάν θα υπάρξει μεταβίβαση εξουσίας εάν κερδίσει η αντιπολίτευση. Πέρα από το πολιτικό κόστος για τον Ερντογάν, υπάρχει πραγματική πιθανότητα ο ίδιος και η οικογένειά του να καταλήξουν στη φυλακή εάν χάσει την εξουσία. Αυτό καθιστά απίθανο το να φύγει χωρίς μάχη. Επιπλέον, το AKP και τα δίκτυά του έχουν εδραιωθεί τόσο βαθιά στους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς του κράτους που η αντιπολίτευση θα έχει μια δύσκολη πρόκληση μπροστά της να τα ξεριζώσει. Ελάχιστη συζήτηση έχει γίνει για το ποια αναγκαία κρατική ανοικοδόμηση θα χρειαστεί εάν ηττηθεί το ΑΚΡ. Στην τρέχουσα προεδρική του μορφή, το τουρκικό κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις που το περιμένουν τα επόμενα χρόνια. Το κουρδικό ζήτημα θα χρειαστεί λύση εάν κερδίσει μια νέα κυβέρνηση.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, δεν θα υπάρξει μεγάλη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική. Αν και η αντιπολίτευση επιθυμεί να διαλύσει τις εντάσεις στις υπάρχουσες συμμαχίες, η πορεία της Τουρκίας για μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική είναι μέρος μιας μεγαλύτερης ιστορικής παράδοσης σε όλο το πολιτικό φάσμα. Ενώ μπορεί να υπάρξει κάποιος επαναπροσανατολισμός προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, δεδομένης της μεταβαλλόμενης πολυπολικής δυναμικής της περιοχής και του παγκόσμιου συστήματος, είναι πιθανό οι νέοι κυβερνώντες της Τουρκίας να προσπαθήσουν να αντισταθμίσουν τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ και τις αναπτυγμένες σχέσεις της με τη Μέση Ανατολή, Κίνα και Ρωσία.
Είναι προφανές μετά από 20 χρόνια ότι το AKP δεν μπορεί πλέον να διοικήσει αποτελεσματικά την Τουρκία. Η χώρα βρίσκεται σε κρίση και μια νίκη του Ερντογάν θα παρατείνει αυτά τα ζητήματα. Μια νίκη του ΑΚΡ δεν είναι αναπόφευκτη και δεν πρέπει να υποτιμούμε τις δυνάμεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το ΑΚΡ, αλλά δεν είναι επίσης συνετό να μην υπολογίζουμε τον Ερντογάν και το ΑΚΡ. Οι υπουργοί του Ερντογάν έχουν ήδη δημιουργήσει ένα αφήγημα ότι ένα δυσμενές εκλογικό αποτέλεσμα θα ήταν μέρος ενός σχεδιαζόμενου πραξικοπήματος για την ανατροπή του καθεστώτος Ερντογάν.
Η Τουρκία αντιμετώπισε τον αυταρχισμό σε όλη την ιστορία της. Οι εκλογές θα είναι μια κρίσιμη στιγμή για την Τουρκία. Εάν κερδίσει ο Ερντογάν, θα υπάρξει μια στροφή σε ένα πιο αυταρχικό κράτος που θα κάνει τη ζωή των Τούρκων πολιτών πιο άθλια.
Γεωπολιτικά, η Τουρκία θα παραμείνει αποσταθεροποιητική δύναμη στη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή. Αυτό θα οδηγούσε επίσης σε περαιτέρω διάβρωση της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ καθώς ο Ερντογάν εμβαθύνει τη σχέση του με τη Ρωσία του Πούτιν. Αλλά λένε ότι είναι πάντα πιο σκοτεινά λίγο πριν χαράξει και η 100ή επέτειος της Τουρκικής Δημοκρατίας μπορεί να δει μια στροφή προς ένα πιο ρεβιζιονιστικό και αυταρχικό έθνος – ή υπάρχει από πολλούς η ελπίδα ότι θα αναδυθεί μια “Τρίτη Δημοκρατία” που θα είναι όντως πιο δημοκρατική, ανοιχτή και χωρίς αποκλεισμούς.