Τα αποτελέσματα των χθεσινών εκλογών εντυπωσιάζουν. Δείχνουν ότι κανένας δεν είναι άτρωτος. Και θέτουν σοβαρά διλήμματα στις ηγεσίες των κομμάτων. Σε επίπεδο ανάλυσης, τα μείζονα ερωτήματα που τίθενται είναι: πρώτον, διατηρείται η ισορροπία μεταξύ Κέντρου και Δεξιάς στον χώρο της κυβερνητικής παρατάξεως; Δεύτερον, υπάρχει περιθώριο να διαμορφωθεί πολιτική σύνθεση στον χώρο της Κεντροαριστεράς;
Το μεγάλο πρόβλημα για τον Πρωθυπουργό είναι αν η ισορροπία ανάμεσα στο δεξιό και το κεντρώο στοιχείο, που διατήρησε πέρυσι, μπορεί να ανακτηθεί. Ειπώθηκε χθες βράδυ μετ’ επιτάσεως ότι ο Πρωθυπουργός πρέπει τώρα να βάλει γκάζι στις μεταρρυθμίσεις. Σύμφωνοι. Αλλά προς ποια κατεύθυνση; Μεταρρύθμιση μεγάλη και θετική ήταν η ισότητα στον γάμο. Υποστηρίχθηκε από κεντρώους, λοιδορήθηκε από δεξιούς. Τελικώς, επισκίασε εκλογικά π.χ. την εκλογή της χώρας στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Παραμονή αυτών των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Στην αντίπερα όχθη, το ΠΑΣΟΚ, αν και αύξησε το ποσοστό του σε σχέση με τις εθνικές εκλογές, δεν πέτυχε τη δεύτερη θέση. Ομως, τα χαμηλά ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ διευκολύνουν να μετατοπισθεί η συζήτηση από το χθεσινό αποτέλεσμα στην προοπτική του κεντροαριστερού χώρου. Οχι με όρους επικράτησης ή υποταγής, αλλά διερευνώντας αν υπάρχει πεδίο σύνθεσης.
Πριν εξετάσουμε το ζήτημα αυτής της προοπτικής, πρέπει να θέσουμε ευθέως το ερώτημα: γιατί, αν και το ΠΑΣΟΚ είχε σαφή προγραμματικό λόγο, αυτός δεν του έδωσε την επιθυμητή δυναμική; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτό οφείλεται στο ότι το ΠΑΣΟΚ δεν επικεντρώθηκε στον κεντρώο χώρο, αλλά κοίταγε αριστερά. Ωστόσο, δεν είναι ο κεντρώος χώρος που εγκατέλειψε χθες τον Πρωθυπουργό, ενώ όσοι προσπάθησαν να καρπωθούν με αυτόνομη πορεία αυτή την ενδιάμεση ζώνη, γνώρισαν δεινή περιθωριοποίηση. Νομίζω η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί περισσότερο στο γεγονός ότι τους προηγούμενους μήνες ο Πρωθυπουργός κατόρθωσε να διαμορφώσει εκείνος την ατζέντα στη δημόσια πολιτική, με το ΠΑΣΟΚ αμυνόμενο.
Τι χρειάζεται εδώ; Σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής υπάρχουν θεμελιώδη ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα: πρώτον, γιατί, μετά μία μνημονιακή δεκαετία και τραγικούς πειραματισμούς, έχουμε μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης; Δεύτερον, γιατί δεν υπάρχει διάχυση της όποιας ανάπτυξης; Τρίτον, γιατί το κράτος (δημόσια ρύθμιση και γραφειοκρατία) όχι μόνο δεν αναδιαρθρώνεται, αλλά η όποια μεταρρύθμιση γίνεται προς την κατεύθυνση της περισσότερης οικονομικής επιβάρυνσης των μικρομεσαίων; Εδώ χρειάζεται μία πρόταση που να κοιτά στο μέλλον. Η σοσιαλδημοκρατία του χθες παρέχει ένα υπόβαθρο, αλλά δεν αρκεί.
Και επανερχόμαστε. Μπορεί να υπάρξει πολιτική σύνθεση που να απαντά σε αυτά τα ερωτήματα; Ή είναι ο κεντροαριστερός χώρος καταδικασμένος στον πολλαπλασιασμό μικρομεσαίων σχημάτων με τα μεταξύ τους beef; Το αποτέλεσμα στη Νέα Αριστερά και η ιδεολογική μετακένωση στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ, διευκολύνουν την ιδεολογική επικοινωνία σε επίπεδο ψηφοφόρων. Νομίζω τα υπόλοιπα αφορούν τις επιλογές και προθέσεις προσώπων. Η μπάλα σε αυτούς.
Ο Νίκος Παπασπύρου είναι αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή (ΕΚΠΑ)