Του Κώστα Ράπτη
Η κυβέρνηση Μπάιντεν δοκιμάζεται από μία άλυτη αντίφαση. Από τη μία, επικαλούμενη την ανάγκη εκρίζωσης της οργάνωσης Χαμάς, στηρίζει τη στρατιωτική δράση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, την οποία εν πολλοίς και καθιστά εφικτή, με τις fast track αποστολές εξοπλιστικής βοήθειας από τις οποίες δείχνει να εξαρτάται το εβραϊκό κράτος.
Στο δε εσωτερικό των ΗΠΑ, υπό την πίεση κυρίως των Ρεπουμπλικανών, εντείνονται οι κατασταλτικές διαθέσεις εναντίον όσων (συμπεριλαμβανομένων όλο και περισσότερων Αμερικανοεβραίων) καταγγέλλουν, με κινητοποιήσεις εντός και εκτός πανεπιστημιουπόλεων την πολιτική του Ισραήλ.
Από την άλλη όμως, η Ουάσινγκτον δεν επιθυμεί να ρισκάρει την περιφερειακή επέκταση της σύγκρουσης στη Γάζα, η οποία γίνεται όλο και πιο πιθανή από τότε που η υπό τον έλεγχο των Χούθι κυβέρνηση της Υεμένης άρχισε να πλήττει ή να καταλαμβάνει στην κρίσιμη θαλάσσια οδό της Ερυθράς Θάλασσας εμπορικά πλοία που κρίνει ότι τροφοδοτούν το Ισραήλ.
Το πολιτικό κόστος
Κυρίως, όμως, η αμερικανική κυβέρνηση δεν μπορεί να “μεταβολίσει” τον (δυνάμει καταλυτικό πολιτικά) συγκλονισμό της εγχώριας και διεθνούς κοινής γνώμης από την ανθρωπιστική τραγωδία της Γάζας, την οποία περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα διεθνείς υπηρεσίες και οργανισμοί. Πόσω μάλλον όταν η ισραηλινή κυβέρνηση του Βενιαμίν Νετανιάχου ρητά αρνείται (πρβ. σχετικές δηλώσεις της Ισραηλινής πρεσβευτού στο Λονδίνο, πρώην υφυπουργού Τζίπο Χοτόβελι) την προοπτική μιας “λύσης δύο κρατών” στο Μεσανατολικό, η οποία συγκεντρώνει τη διεθνή συναίνεση.
Δεν είναι αμελητέο ότι την εβδομάδα αυτή η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε (μη δεσμευτικό) ψήφισμα καταδίκης του Ισραήλ, χωρίς καν αναφορά στη Χαμάς, με πλειοψηφία ευρύτερη αυτής που είχε λ.χ. καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ οι ΗΠΑ οχυρώθηκαν σε μια μικρή μειοψηφία, χωρίς τη συμμετοχή βασικών συμμάχων τους.
Εξού και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν σε άλλη μία “ακροβατική” αποστολή σε Ισραήλ και Δυτική Όχθη εκμαίευσε την υπόσχεση ότι το Ισραήλ θα περάσει σε “χαμηλότερης έντασης και μεγαλύτερης ακρίβειας πολεμικές επιχειρήσεις”, με απομάκρυνση των εντατικών βομβαρδισμών και των χερσαίων επιχειρήσεων. Πάντως σε ερώτημα αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παρακρατήσουν τη στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ σε περίπτωση που δεν περιορισθούν οι απώλειες μεταξύ των αμάχων, ο Σάλιβαν δήλωσε ότι ο καλύτερος τρόπος για την επίτευξη συμφωνίας είναι η συζήτηση κεκλεισμένων των θυρών…
Η θέα από τη Μόσχα
Στην καθιερωμένη μαραθώνια συνέντευξή του την Τετάρτη για τον απολογισμό του έτους ο Βλαντίμιρ Πούτιν δέχθηκε ερώτηση από Τούρκο δημοσιογράφο σχετικά με την κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας. Η απάντηση του ισχυρού άνδρα του Κρεμλίνου είναι αποκαλυπτική των αντιφάσεων της ρωσικής πολιτικής, αλλά και ορισμένων υπόγειων διεργασιών με εμπλοκή κρίσιμων παικτών της Μέσης Ανατολής.
Ο Πούτιν, πρώτα από όλα επαίνεσε θερμά τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν για την δραστηριοποίησή του επί του θέματος, ενώ επικαλέστηκε την “αντικειμενική”, όπως τη χαρακτήρισε, εκτίμηση του Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ότι η Γάζα αποτελεί αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο νεκροταφείο παιδιών στον κόσμο. Και βέβαια, δεν έχασε την ευκαιρία να συγκρίνει τη Γάζα με την Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι κατά τη ρωσική επέμβαση δεν σημειώθηκε τίποτε από όσα παρακολουθούμε.
Ωστόσο, καίτοι τόσο επικριτικός προς το Ισραήλ, ο Πούτιν απέφυγε να αναφερθεί σε κατάπαυση του πυρός, πόσω μάλλον να καταγγείλει ονομαστικά την ισραηλινή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία για τις επιλογές.
Έδειξε δε να υποχωρεί έναντι του Ισραήλ, όταν έκανε γνωστό ότι το εβραϊκό κράτος δεν έχει (ακόμη) συγκατατεθεί στην πρότασή του να δημιουργηθεί ρωσικό νοσοκομείο εκστρατείας στον χώρο του σταδίου της Ράφα, όπου ήδη λειτουργεί αντίστοιχη δομή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Η Αίγυπτος, αντίθετα, έχει ενθαρρύνει αυτή την ιδέα.
Προσπάθησε μάλιστα να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από το αμερικανικό βέτο στο σχέδιο ψηφίσματος για ανθρωπιστική εκεχειρία το οποίο είχε υπερψηφισθεί από 13 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα, παρουσιάζοντάς το ως καθιερωμένη πρακτική και μάλιστα ωφέλιμη. Ο παραγκωνισμός των πέντε μονίμων μελών με δικαίωμα βέτο θα μετέτρεπε τον ΟΗΕ σε λέσχη φλυαρίας, πρόσθεσε. Ανακάλεσε δε νοσταλγικά τον Αντρέι Γκρομίκο, εκπρόσωπο της Σοβιετικής Ένωσης στον ΟΗΕ για μεγάλο τμήμα της μεταπολεμικής περιόδου, ο οποίος είχε αποκτήσει το παρωνύμιο “Μίστερ Νιετ” για τη συχνή από μέρους του χρήση του βέτο.
Παλαιοί και νέοι “φίλοι” στη Μέση Ανατολή
Όλα αυτά προφανώς δεν είναι άσχετα με την πενηντάλεπτη τηλεφωνική επικοινωνία που είχε την Κυριακή με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό και παλαιό του φίλο, Βενιαμίν Νετανιάχου, και πάντως βρίσκονται σε σχετική απόκλιση από το πνεύμα του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας το οποίο με ανακοίνωσή του διεκτραγώδησε το αμερικανικό βέτο, ενώ οι διπλωμάτες του εκτιμάται ότι δραστηριοποιήθηκαν ιδιαίτερα για την οιονεί απάντηση σε αυτό, που ήταν υιοθέτηση ψηφίσματος από μεγάλη πλειοψηφία της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Σε ομιλία του επίσης την Τετάρτη ενώπιον της Άνω Βουλής της χώρας του ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προχώρησε πολύ μακρύτερα, θέτοντας τον στόχο της οριστικής επίλυσης του Μεσανατολικού, μέσω της σύγκλησης διεθνούς διάσκεψης, με υποχρεωτική συμμετοχή των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και του Αραβικού Συνδέσμου – καθώς ο τελευταίος έχει υιοθετήσει από το 2002 σαουδαραβική πρόταση για ίδρυση κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 έναντι αναγνώρισης του Ισραήλ.
Πρόκειται για προφανή προσπάθεια να κολακευτούν οι νέοι φίλοι της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή, είτε πρόκειται για τη χώρα του Ερντογάν, είτε για τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία την προηγούμενη εβδομάδα επεφύλαξαν στον Πούτιν θερμή υποδοχή και πρόκειται από πρώτης του νέου έτους να ενταχθούν μαζί με την Αίγυπτο στην (υπό ρωσική προεδρία για το 2024) διευρυμένη ομάδα BRICS.
Αλλά της επίσκεψης Πούτιν στον Περσικό Κόλπο ακολούθησε αμέσως μετά η υποδοχή στη Μόσχα του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί για εκτενείς συνομιλίες. Όμως αυτόν τον νέο φίλο ο Πούτιν απέφυγε να τον αναφέρει – γνωρίζοντας ότι η αναφορά στην “Ισλαμική Δημοκρατία” αποτελεί “κόκκινο πανί” για το Ισραήλ και εμφανίζει τη Μόσχα συμπράττουσα με τον αδιάλλακτο “άξονα της αντίστασης” στη Μέση Ανατολή και όχι ως έναν αμερόληπτο διεθνή παίκτη.
Μόνο που η σύμπραξη είναι απολύτως πραγματική και εμβαθύνεται, όπως αποκαλύπτουν οι πυκνές επαφές των δύο πλευρών. Εξού και το τηλεφώνημα Νετανιάχου την Κυριακή, στο οποίο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός φέρεται να εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του, ζητώντας επιτακτικά την αποστασιοποίηση της Μόσχας από την Τεχεράνη.