Του Κώστα Ράπτη
Ποιος είναι ο πιο αδύναμος κρίκος; Ο Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος οδηγήθηκε σε μια θεαματική “κωλοτούμπα”, ή ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει βαλθεί να ψαλιδίσει την αγροτική και εμπορική πολιτική της Ε.Ε. υπό το βάρος των κοινωνικών πιέσεων που δέχεται στο εσωτερικό του;
Ο πρώτος είναι εκπρόσωπος μιας σκληρής δεξιάς, η οποία σε διάφορες εκδοχές πανευρωπαϊκά έχει πάρει αέρα στα πανιά της – με τη διπλή ιδιομορφία στην περίπτωσή του ότι αμφισβητεί και κρίσιμες γεωπολιτικές επιλογές των “27”. Ο δεύτερος είναι ο “αγαπημένος” της φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων, ο οποίος δεν παραιτείται μεν από τη φιλοδοξία να αφήσει το στίγμα του σε όλη την ήπειρο, πλην στην ίδια του τη χώρα μοιάζει πολιορκημένος.
Σε κάθε περίπτωση, η σύνοδος κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την εβδομάδα αυτή στις Βρυξέλλες κατέληξε σε συμφωνία σε ό,τι είχε να κάνει με το αντικείμενο της ημερησίας διάταξης, ήτοι τη συνέχιση της βοήθειας στην Ουκρανία. Όμως έριξε βαριά τη σκιά της η πραγματικότητα της εκτεταμένης αγροτικής αναταραχής που παρεμβλήθηκε στις διαβουλεύσεις των “27”. Άλλωστε, και να ήθελαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να την παραβλέψουν, βρίσκονταν πέριξ του ευρωπαϊκού quartier των Βρυξελλών αγρότες διαδηλωτές να το υπενθυμίζουν.
Με άλλα λόγια, το κοινοτικό οικοδόμημα “έξω πάει καλά” προς το παρόν σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση των ευρωατλαντικών προτεραιοτήτων. Όμως “μέσα” τα ανησυχητικά σημάδια πολλαπλασιάζονται – και οι ευρωεκλογές απέχουν μόλις τέσσερις μήνες, με τις δημοσκοπήσεις να προλέγουν μεγάλη στροφή προς τα (ακρο)δεξιά.
Αναθεώρηση Προϋπολογισμού
Το ζήτημα της αναθεώρησης του κοινοτικού Προϋπολογισμού, με επίκεντρο της χορήγηση εντός πενταετίας 50 δισ. στη μαχόμενη Ουκρανία (17 δισ. σε επιδοτήσεις και 33 δισ. σε δάνεια), είχε αποδειχθεί ακανθώδες, καθώς προσέκρουσε στο ουγγρικό βέτο κατά τη σύνοδο του Δεκεμβρίου. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός όμνυε ότι θα εξαιρέσει τη χώρα του διά παντός, με αποτέλεσμα να εξετάζονται από τους λοιπούς εταίρους νομικές ακροβασίες για πολυμερή στήριξη της χώρας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι εκτός πλαισίου κοινοτικού Προϋπολογισμού. Όμως η σύνοδος της εβδομάδας αυτής έφερε την περιπόθητη ουγγρική μεταστροφή – που δεν ήταν παρά αποτέλεσμα ενός συνδυασμού εκβιασμών και παζαριού.
Προφανώς η “αγέρωχη” στάση του Όρμπαν δεν μπορούσε παρά να τροποποιηθεί μετά τη διαρροή στους “Financial Times” σχεδίου των Βρυξελλών να υπονομευθεί η ουγγρική οικονομία, με επίθεση στο φιορίνι και αποθάρρυνση των ξένων επενδυτών, εάν ο Ούγγρος πρωθυπουργός τραβούσε το σχοινί.
Όμως ο Όρμπαν δεν αποχώρησε ταπεινωμένος. Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε από τους εταίρους (προεξαρχόντων των ηγετών της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, και της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, που οικοδομούσαν γέφυρες, η τελευταία μάλιστα από καιρό) ήταν αυτή της “ενσωμάτωσης” του Ούγγρου ηγέτη και όχι του εξοστρακισμού του. Το αποτέλεσμα ήταν το πρόγευμα που είχαν οι δύο “μεσολαβητές” με τον Όρμπαν, παρόντος και του καγκελαρίου Σολτς και της προέδρου της Κομισιόν, αμέσως πριν από την έναρξη της Συνόδου, όπου επισφραγίσθηκε το deal.
Η φόρμουλα συμβιβασμού
Για τους “26” η ομοφωνία αποτελούσε μονόδρομο: όχι μόνο διότι οι εναλλακτικές ήσαν νομικά ολισθηρές, αλλά κυρίως διότι σε αντίθετη περίπτωση θα αδυνάτιζε το πολιτικό μήνυμα που ήθελαν να εκπέμπουν (προκειμένου να βοηθήσουν και τον μαχόμενο με το Κογκρέσο του Τζο Μπάιντεν) ως προς τη συνέχιση της στήριξης της Ουκρανίας. Για τον Όρμπαν, πάλι, είναι σημαντικό να διατηρεί μοχλούς πίεσης, ώστε να αποδεσμεύσει τα κοινοτικά κονδύλια που παρακρατούνται από την Ουγγαρία ως ποινή για τις από μέρους της παραβιάσεις των αρχών κράτους δικαίου. (Αντίστοιχες ποινές αντιμετώπιζε και η Πολωνία, αλλά η “ορθή” στάση της στο ουκρανικό επέβαλλε την αρχειοθέτησή τους).
Η τελική φόρμουλα που επέτρεψε στον εκ Βουδαπέστης ταραξία να δηλώσει προς το ακροατήριό του “νικητής” ήταν η πρόβλεψη για επανεξέταση της πορείας της βοήθειας προς την Ουκρανία στο τέλος του πρώτου και δεύτερου έτους.
Αλλά οι μάχες του Όρμπαν είναι πάνω από όλα επικοινωνιακές. Και, από αυτή την άποψη, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς την πρωτοβουλία του να επισκεφθεί τα μπλόκα των διαμαρτυρόμενων στις Βρυξέλλες αγροτών, υποδεικνύοντας την “απομάκρυνση από τον λαό” των λοιπών ηγετών, που είχαν το δείπνο τους.