Του Κώστα Ράπη
Με κοινό τους άρθρο που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στη γαλλική εφημερίδα Le Monde οι ηγέτες της Γαλλίας, της Αιγύπτου και της Ιορδανίας ζητούν την άμεση και απροϋπόθετη εφαρμογή του ψηφίσματος 2728 που ενέκρινε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προ μηνός για κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ προειδοποιούν για τις “καταστροφικές επιπτώσεις” μιας ισραηλινής επιχείρησης στη Ράφα, όπως την προαναγγέλλει ο Βενιαμίν Νετανιάχου.
Ο πρόεδρος Μακρόν, ο στρατάρχης Σίσι και ο βασιλέας Αμπντουλάχ χαρακτηρίζουν επίσης τη “λύση δύο κρατών” στο παλαιστινιακό ζήτημα ως τη μόνη αξιόπιστη επιλογή για την εξασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή.
Όμως για τον μονάρχη της Ιορδανίας το διακύβευμα δεν αφορά απλώς τη σταθερότητα πέραν των συνόρων της χώρας του.
Ο ιερός για τους μουσουλμάνους μήνας του Ραμαζανιού, ο οποίος ολοκληρώνεται σήμερα, υπήρξε στην Ιορδανία ιδιαίτερα τεταμένος, καθώς σημαδεύθηκε από καθημερινές διαδηλώσεις έξω από την πρεσβεία του Ισραήλ στο Αμάν, στο φόντο των όσων εκτυλίσσονται στα παλαιστινιακά εδάφη.
Η πρεσβεία δεν φιλοξενεί διπλωματικό προσωπικό, καθώς μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου το Ισραήλ και η Ιορδανία προχώρησαν σε εκατέρωθεν ανάκληση των πρεσβευτών τους.
Οι διαδηλωτές, οι οποίοι φθάνουν τους 6.000-7.000 κάθε βραδιά, εκφράζουν την αλληλεγγύη τους προς τους κατοίκους της Γάζας και ζητούν την πλήρη διακοπή των σχέσεων με το Ισραήλ. Υπενθυμίζεται ότι το 1994, στο φόντο των Συμφωνιών του Όσλο, η Ιορδανία έγινε η δεύτερη (μετά την Αίγυπτο) αραβική χώρα, η οποία απέκτησε διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, βάσει μίας συμφωνίας η οποία παραμένει αντιδημοφιλής, ενώ η συνεργασία των δύο πλευρών έχει φθάσει μέχρι την εξαγωγή ισραηλινού φυσικού αερίου στην ιορδανική αγορά, την οποία οι πλέον αδιάλλακτοι Ιορδανοί χαρακτηρίζουν “προδοτική ενέργεια”.
Ως γνωστόν, η αλλοτική Υπεριορδανία, που περιοριζόταν στην Ανατολική ‘Οχθη του Ιορδάνη, μετατράπηκε σε Ιορδανία, όταν απέκτησε, ταυτόχρονα με την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, τον έλεγχο και της Δυτικής Όχθης, την οποία έμελλε να χάσει κατά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Και μολονότι έκτοτε το ιορδανικό στέμμα αποποιήθηκε (υπέρ της PLO) τις αξιώσεις του στην κατεχόμενη πλέον από το Ισραήλ Δυτική Όχθη (εξαιρουμένων των ιερών τόπων της Ανατολικής Ιερουσαλήμ), το Παλαιστινιακό παραμένει ουσιαστικά για την Ιορδανία εσωτερικό ζήτημα. Πράγμα λογικό, καθώς η πλειοψηφία του ιορδανικού πληθυσμού έχει παλαιστινιακή καταγωγή και μάλιστα οι πρόσφυγες αυτοί (σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες αραβικές χώρες) έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.
Οι διαδηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων γνώρισαν αξιοσημείωτη κλιμάκωση μετά την 21η Μαρτίου και επεκτάθηκαν και σε επαρχιακές πόλεις (Ίρμπιντ, Κάρακ κ.ά.). Τη διοργάνωσή τους έχει αναλάβει η μετωπική οργάνωση “Νεολαία υπέρ της Αντίστασης”, η οποία ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο. Πρόκειται για το εντονότερο κύμα διαδηλώσεων οπουδήποτε στον αραβικό κόσμο, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο και για άλλες χώρες, όπου η κοινωνία μοιάζει να είναι απαθής. Εξ ού και οι εξελίξεις στην Ιορδανία απασχολούν λ.χ. και τον Οίκο των Σαούντ. Στις 5 Απριλίου ο ισχυρός άνδρας της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν τηλεφώνησε στον βασιλιά Αμπντουλάχ της Ιορδανίας για να εκφράσει τη συμπαράστασή του στις ενέργειες της ιορδανικής κυβέρνησης για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της σταθερότητας της χώρας της.
Ενέργειες προφανώς κατασταλτικές, καθώς περίπου 1.500 άτομα έχουν διωχθεί από τις ιορδανικές αρχές για τη συμμετοχή τους στις διαδηλώσεις, δεκάδες παραμένουν υπό διοικητική κράτηση, ενώ επτά φέρονται ως “εξαφανισμένοι”, σύμφωνα με το Middle East Eye. Οι δε συγκρούσεις των διαδηλωτών που κατά καιρούς έχουν επιχειρήσει να καταλάβουν το κτήριο της ισραηλινής πρεσβείας με τις αστυνομικές δυνάμεις είναι συχνές.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Ιορδανίας Μουχάναντ Μουμπαϊντίν δηλώνει ότι τα δικαιώματα των διαδηλωτών είναι εγγυημένα, ωστόσο άτομα που “βλάπτουν την εθνική ασφάλεια” έχουν προωθήσει “απαράδεκτα συνθήματα”.
Δημοσιογράφοι και πρώην αξιωματούχοι τόσο στην Ιορδανία όσο και στον Περσικό Κόλπο εκφράζονται με λιγότερες περιστροφές. Υποστηρίζουν ότι το ιορδανικό κίνημα αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους αποτελεί όργανο στα χέρια της Χαμάς, της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και του Ιράν για την αποσταθεροποίηση της Ιορδανίας. Ο βασιλιάς Αμπντουλάχ πολλαπλασιάζει τις επισκέψεις του στις επαρχίες των Βεδουίνων (ώστε να ενισχύσει τα ερείσματά του στο αυτόχθονο, ήτοι μη προσφυγικό, στοιχείο), ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αντιμάχονται όσοι ζητούν να υπάρξει μια “Πλημμυρίδα Ιορδανικής Οργής” (κατά την “Πλημμυρίδα του Αλ Άκσα” που εξαπέλυσε η Χαμάς την 7η Οκτωβρίου) με όσους αντιπροτείνουν μια “Πλημμυρίδα Ιορδανικής Νομιμοφροσύνης”.
Το πόσο αντιπροσωπευτική της ιορδανικής κοινής γνώμης είναι η πρωτοβουλία των διαδηλωτών αποτελεί συνεπώς κρίσιμο ερώτημα. Όπως και το πόσο βαθιές ενδέχεται να αποδειχθούν οι εσωτερικές διαχωριστικές γραμμές.