Τις στρόφιγγες του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις άνοιξαν οι τράπεζες το 2018, με τα νέα δάνεια να αυξάνονται αισθητά, κατά 57%, ενώ βελτιωμένες ήταν οι χρηματοδοτικές συνθήκες και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που ήταν ουσιαστικά αποκλεισμένες από το δανεισμό στα χρόνια της κρίσης.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, συνολικά οι τράπεζες απορρόφησαν και πάλι ρευστότητα από τον ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά), καθώς οι πληρωμές τοκοχρεολυσίων ήταν μεγαλύτερες από τα νέα δάνεια.
«Το υπόλοιπο της τραπεζικής χρηματοδότησης η οποία έχει χορηγηθεί προς το μη χρηματοπιστωτικό ιδιωτικό τομέα (μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά) υποχώρησε εκ νέου το 2018, καταγράφοντας ελαφρώς εντονότερο μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης σε σύγκριση με το 2017 (-1,4% έναντι -1,2%, Ιαν. 2019: -0,9%). Ο ετήσιος ρυθμός συρρίκνωσης του υπολοίπου της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν, κατά μέσο όρο το 2018, μεγαλύτερος από ό,τι το 2017 (-0,6% έναντι -0,1%, Ιαν. 2019: 0,5%)», αναφέρει η ΤτΕ.
Όμως, μεγάλη ήταν η αύξηση των νέων δανείων:
«Η ακαθάριστη ροή τραπεζικών δανείων (δηλ. το ύψος των εκταμιεύσεων νέων δανείων τακτής λήξης) προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις το 2018 αυξήθηκε κατά 57% έναντι του 2017 και διαμορφώθηκε, σε μέση μηνιαία βάση, σε 952 εκατ. ευρώ (Ιαν. 2019: 308 εκατ. ευρώ). Η μέση μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής πίστης προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ―στην οποία συνυπολογίζονται όλα τα νέα δάνεια και αφαιρετικά οι πραγματοποιούμενες αποπληρωμές υφισταμένων δανείων― αν και παρέμεινε χαμηλή, ήταν θετική, δηλαδή τα χορηγηθέντα νέα τραπεζικά δάνεια υπερέβησαν τα καταβληθέντα εκ μέρους των δανειοληπτών χρεολύσια (κατά 18 εκατ. ευρώ, έναντι 26 εκατ. ευρώ το 2017, Ιαν. 2019: -216 εκατ. ευρώ). Αυτό συνέβη για δεύτερο κατά σειρά έτος μετά το 2010 κατά το οποίο είχε καταγραφεί για τελευταία φορά θετική μέση ετήσια καθαρή ροή.
Οι σωρευτικές ετήσιες ροές, οι καθαρές και ιδιαίτερα οι ακαθάριστες, παρουσιάζουν σαφέστερη τάση βελτίωσης το 2018 και το 2017 έναντι του 2016. Η ετήσια ακαθάριστη σωρευτική ροή (δανείων με καθορισμένη λήξη) ανήλθε σε 11,4 δισεκ. ευρώ το 2018, δηλαδή 14,4% του μέσου μηνιαίου υπολοίπου της συνολικής τραπεζικής χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων το 2018, έναντι 8,6% το 2017 και 6,5% το 2016.
Διαφαίνονται συνεπώς σημεία ανάκαμψης της τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Η άνοδος της οικονομικής δραστηριότητας το 2018 επέδρασε ενισχυτικά στη ζήτηση δανείων εκ μέρους των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, καθώς οι συναφείς δείκτες όγκου ή πωλήσεων σε αρκετούς κλάδους βελτιώθηκαν. Οι κλάδοι του τουρισμού, της ενέργειας, της ναυτιλίας και της γεωργίας κατέγραψαν θετική σωρευτική καθαρή ροή τραπεζικής πίστης το 2018, ενώ για άλλους κλάδους οι δείκτες των οποίων βελτιώνονται, π.χ. η βιομηχανία και το εμπόριο, τα στοιχεία της τραπεζικής χρηματοδότησης δεν κατέγραψαν ακόμη σημαντική βελτίωση. Η αναντιστοιχία αυτή ενδεχομένως οφείλεται εν μέρει στις αυξημένες αποπληρωμές δανείων σε ορισμένους κλάδους οι οποίοι μπορεί να ανακάμπτουν.
Η προσφορά τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις από τα πιστωτικά ιδρύματα επίσης αυξήθηκε το 2018, καθώς οι εκτιμήσεις των τραπεζών για τον πιστωτικό κίνδυνο βελτιώνονται κατά τη διάρκεια της οικονομικής ανάκαμψης. Η καταγραφόμενη σταθεροποίηση των τιμών των ακινήτων, τα οποία κατ’ εξοχήν χρησιμοποιούνται ως εξασφαλίσεις για τραπεζικό δανεισμό, συνέβαλε επίσης στον περιορισμό του εκλαμβανόμενου πιστωτικού κινδύνου. Οι συνθήκες άντλησης χρηματοδότησης εκ μέρους των ίδιων των τραπεζών επίσης κατέστησαν ευνοϊκότερες, καθώς η επιστροφή καταθέσεων επέτρεψε αναδιάρθρωση της σύνθεσης του παθητικού των τραπεζών υπέρ των φθηνότερων πηγών χρηματοδότησης. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπεται η διαρκής αρνητική επίδραση στη δυνατότητα παροχής νέων δανείων από τις τράπεζες λόγω του υψηλού αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς τους.
Καλύτερες προοπτικές
Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι οι συνθήκες θα βελτιωθούν ακόμη περισσότερο φέτος: «Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές για το 2019, οι τραπεζικές πιστώσεις προς το μη χρηματοπιστωτικό ιδιωτικό τομέα αναμένεται να ανακάμψουν. Οι τράπεζες αναμένεται να συγκεντρώσουν αφθονότερους πόρους από ό,τι στο παρελθόν προς διάθεση σε νέα δάνεια εξαιτίας: i) της εισροής τραπεζικών καταθέσεων και ii) της βελτίωσης της πρόσβασης στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων καθώς η ελληνική οικονομία ανακάμπτει και εφόσον δεν υπάρξουν νέοι κίνδυνοι από αναταράξεις στις διεθνείς αγορές. Η πιστοδοτική δραστηριότητα των τραπεζών θα ενισχυθεί τόσο περισσότερο όσο δραστικότερη θα είναι η μείωση των προβληματικών στοιχείων στους ισολογισμούς των τραπεζών. Από την πλευρά της ζήτησης, η άνοδος του ΑΕΠ και, στην περίπτωση των επιχειρήσεων, η αναμενόμενη ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων θα συνεχίσουν να επιδρούν ενισχυτικά στα δάνεια».
«Ανάσες» στους μικρομεσαίους
Καταγράφοντας τα αποτελέσματα των ερευνών για τις συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η ΤτΕ διαπιστώνει ότι αυτές «ανέφεραν για πρώτη φορά ότι η διαθεσιμότητα (δηλ. η προσφορά) τραπεζικών δανείων βελτιώθηκε σε καθαρή βάση στην πιο πρόσφατη επανάληψη της έρευνας, κατά 4%. Ομοίως, ενισχυόμενο καθαρό ποσοστό αύξησης στις δύο τελευταίες περιόδους της έρευνας ανέφεραν οι επιχειρήσεις για τη διαθεσιμότητα πιστωτικών ορίων ή υπεραναλήψεων (το 2018, οι θετικές απαντήσεις ξεπέρασαν τις αρνητικές κατά 20%). Για τρίτη συνεχή επανάληψη, οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα αναφέρουν, σε καθαρή βάση, βελτίωση της διαθεσιμότητας όσον αφορά τις εμπορικές πιστώσεις και τις υπηρεσίες χρηματοδοτικής μίσθωσης.