Το ποσό προκαλεί ίλιγγο: περίπου 1.000 δις ευρώ ή 1 τρις είναι το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ή κόκκινων δανείων στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Τα αίτια είναι βαθύτερα και πολλαπλά: αφενός συνδέονται με τη μεγάλη οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση προ δεκαετίας και αφετέρου οφείλονται και σε ριψοκίνδυνες τραπεζικές στρατηγικές τις οποίες δεν φρόντισαν να “φρενάρουν” εγκαίρως οι αρμόδιες κρατικές αρχές και υπηρεσίες.
Στο μείζον αυτό πρόβλημα επιχειρούν να απαντήσουν τώρα από κοινού οι ευρωπαϊκές χώρες με ένα κοινό σχέδιο δράσης. Στη χθεσινή τους συνάντηση οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ ενέκριναν μια σειρά μέτρων που επιβάλλουν, μεταξύ άλλων, να υπάρχουν γενικές κατευθυντήριες γραμμές ακόμη και για μικρότερες τράπεζες αλλά και έναν πανευρωπαϊκό έλεγχο μέχρι το 2018 των διαφορετικών κανόνων περί πτώχευσης.
Κόκκινα τα μισά δάνεια στην Ελλάδα
Το πρόβλημα των “non-performing loans (NPL)” όπως ονομάζονται στα αγγλικά τα μη εξυπηρετούμενα ή κόκκινα δάνεια εντοπίζεται κυρίως στις χώρες της κρίσης της νοτίου Ευρώπης όπως προκύπτει από σχετική κατάταξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Σύμφωνα με αυτή, στο τέλος περασμένου Δεκεμβρίου τα κόκκινα δάνεια στην Ελλάδα έφταναν το δυσθεώρητο 46% επί του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου, στην Κύπρο το 45%, στην Πορτογαλία το 19,5% ενώ στην Ιταλία το 15,3%. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων επί των συνολικών δανείων βρισκόταν μόλις στο 2,5%, την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται στο 5,1% από 6,5% το Δεκέμβριο του 2014. Συνολικά το ύψος των κόκκινων δανείων στην ΕΕ κυμαίνονταν στα τέλη του 2016 στα 990 δις ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 6,7% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Συγκριτικά, στις ΗΠΑ το αντίστοιχο ποσοστό βρίσκεται στο 1,7% ενώ στην Ιαπωνία στο 1,6%.
Όχι σε Bad Bank
Όπως εξηγούν οικονομολόγοι, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη. Διότι οι τράπεζες αναγκάζονται για προληπτικούς λόγους να δεσμεύουν κεφάλαια, τα κόστη δανεισμού αυξάνονται και οι ίδιες οι τράπεζες γίνονται όλο και πιο φειδωλές στην χορήγηση δανείων. Ουσιαστικά αυτό βάζει φρένο στην ανάπτυξη, όχι μόνον στις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, αλλά στην Ευρωζώνη εν γένει, όπως αναφέρει έγγραφο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Πέραν αυτού αυξάνεται ο κίνδυνος κλυδωνισμών για τις τράπεζες και οι πιθανότητες να χρειαστούν κρατική βοήθεια. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι εκείνο της ιταλικής Monte die Paschi di Siena που διασώθηκε με ενέσεις δις από τα χρήματα των φορολογουμένων.
Η πρόταση που κατέθεσε στις αρχές του χρόνου ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (ΕΒΑ) Aντρέα Ενρία για μια ευρωπαϊκή Bad Bank πάντως δεν βρήκε εξαρχής ευήκοα ώτα. Πολλές χώρες, προεξάρχοντος της Γερμανίας, αντέδρασαν έντονα εκτιμώντας ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με κοινοτικοποίηση των ρίσκων.