Το Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ) κερδίζει τις εθνικές εκλογές στην Αυστρία για πρώτη φορά από το 1945, αφήνοντας στην δεύτερη θέση με μεγάλες απώλειες το Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) του καγκελάριου Καρλ Νεχάμερ και στην τρίτη το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SPÖ).
Πριν πέντε χρόνια, το FPÖ υπέστη εκλογική κατάρρευση αφού συμμετείχε σε κυβέρνηση συνασπισμού με το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα εξαιτίας ενός σκανδάλου διαφθοράς που ονομάστηκε Ibiza-gate.
Αλλά τώρα, με επικεφαλής τον Χέρμπερτ Κικλ, το FPÖ πέτυχε μια ιστορική νίκη.
Το FPÖ ή Κόμμα Ελευθερίας έχει εκμεταλλευτεί με επιτυχία τις ανησυχίες για τη μετανάστευση, την αύξηση του πληθωρισμού, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την οργή για τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας του Covid.
“Οι πιθανότητες μας δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλες”, ανέφερε τις προηγούμενες μέρες σε ένα από τα βίντεο της καμπάνιας της αυστριακής ακροδεξιάς. “Ως Volkskanzler (λαϊκός καγκελάριος) ο Χέρμπερτ Κικλ θα κάνει τα πάντα για να σας δώσει πίσω την ελευθερία σας, την ασφάλειά σας, την ευημερία και την ειρήνη σας… Ας χτίσουμε το Φρούριο της Αυστρίας!” Στη συνέχεια το βίντεο έδειχνε τον Κικλ να λέει ότι θέλει να είναι “ο υπηρέτης σου και ο προστάτης σου”.
Η χρήση του όρου Volkskanzler από τον Χ. Κικλ, που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τον Αδόλφο Χίτλερ τη δεκαετία του 1930, προβληματίζει ωστόσο πολλούς Αυστριακούς θυμίζοντας τους την προέλευση του FPÖ. Πρόκειται για ένα κόμμα που Ιδρύθηκε από πρώην Ναζί τη δεκαετία του 1950. Οι διαδηλωτές στην τελική προεκλογική συγκέντρωση του Κόμματος Ελευθερίας το βράδυ της Παρασκευής σήκωσαν πανό που έγραφαν “Έξω οι Ναζί από το κοινοβούλιο”.
Όπως και άλλα ακροδεξιά ευρωπαϊκά κόμματα, το FPÖ συνδυάζει τη σκληρή ρητορική εναντίον της μετανάστευσης και του Ισλάμ με τις υποσχέσεις να μειώσει αυτό που θεωρεί ως παρέμβαση των Βρυξελλών στις εθνικές υποθέσεις.
Αλλά ο Χέρμπερτ Κικλ έχει ενισχύσει τις σχέσεις του κόμματός του με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, τον αυτοαποκαλούμενο πρωταθλητή της “ανελεύθερης δημοκρατίας” και μιλά με συμβιβαστικούς τόνους όταν πρόκειται για τη Ρωσία.
Ο ηγέτης του Κόμματος Ελευθερίας έχει αποκαλέσει επίσης την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν “γεράκι του πολέμου” και αντιτίθεται στις κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Ο πολιτικός αναλυτής Τόμας Χόφερ λέει ότι η ρητορική του Χ. Κικλ ήταν πάντα “πολύ σκληρή και διχαστική”, αλλά πιστεύει ότι η εκλογική νίκη του δεν θα ανοίξει απαραίτητα τον δρόμο για μια κυβέρνηση συνασπισμού, υπό την ηγεσία της ακροδεξιάς.
Το κόμμα της αυστριακής ακροδεξιάς κατέπληξε τους Ευρωπαίους πολιτικούς όταν υπό την ηγεσία του Γιοργκ Χάιντερ το 1999, ήρθε δεύτερο στις εκλογές και στήριξε τους συντηρητικούς σε μια κυβέρνηση συναπισμού. Το κόμμα συμμετείχε ξανά σε κυβερνητικό συνασπισμό το 2018, με τον Χέρμπερτ Κικλ υπουργό Εσωτερικών, μέχρι που βυθίστηκε σε αποκαλύψεις διαφθοράς.
Ωστόσο, τον ηγέτη του FPÖ δεν τον συμπαθούν τα υπόλοιπα κόμματα της Αυστρίας.
Το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, του οποίου ηγείται ο σημερινός καγκελάριος της Αυστρίας Καρλ Νεχάμερ, έχει επανειλημμένα αποκλείσει τη συμμετοχή του σε κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Κικλ, αν και δεν έχει αποκλείσει το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού μαζί του.
Ο πρόεδρος της Αυστρίας, Αλεξάντερ φον Μπέλεν, είπε επίσης ότι δεν θα ήθελε τον Χέρμπερτ Κικλ, να ηγείται της χώρας.
Άλλα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων, δήλωσαν επίσης ότι δεν θα σχηματίσουν κυβέρνηση με το FPÖ. Κανένας συνασπισμός με την ακροδεξιά”, δήλωσε τις προηγούμενες ημέρες στο BBC η υπουργός Δράσης για το Κλίμα των Πρασίνων, Λεονόρε Γκεβέσλερ. “Δεν θα συνεργαστούμε με την ακροδεξιά FPÖ, η οποία αρνείται την κλιματική αλλαγή, η οποία λειτουργεί μόνο στη διαίρεση της κοινωνίας μας και στη διάδοση του φόβου και των θεωριών συνωμοσίας”.
Οι βαθιές ρίζες της αυστριακής ακροδεξιάς και η αμήχανη ΕΕ
To FPÖ όμως δεν είναι η AfD που ιδρύθηκε το 2013 και αναζητούσε για καιρό την ταυτότητα και την ατζέντα της, μεταξύ οικονομικής, μεταναστευτικής κρίσης και πανδημίας. Η αυστριακή ακροδεξιά έχει βαθιές ρίζες στην πολιτική της χώρας. Ιδρύθηκε αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι δύο πρώτοι αρχηγοί του ήταν οι ίδιοι (πρώην) ναζί και υψηλόβαθμα στελέχη των SS του Χίμλερ. Οι γονείς του Γεργκ Χάιντερ ήταν μέλη του ναζιστικού κόμματος και ο ίδιος δεν έχανε την ευκαιρία να επαινέσει τον Χίτλερ – συνήθως για την οικονομική του πολιτική. Παρά την μετέπειτα διάσπασή της, η ακροδεξιά στην Αυστρία δεν έχασε ποτέ το κοινό της και βρήκε κι αυτή προνομιακό πεδίο στην πανδημία, στην μετανάστευση και στην πολιτική έναντι της Ρωσίας.
Πάνε 24 χρόνια από τότε που η Αυστρία έγραψε – αρνητική – ιστορία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν το FPÖ του Γεργκ Χάιντερ συμμετείχε ως μικρός εταίρος στην κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος του Βόλφγκανγκ Σύσελ. Ο βέλγος υπουργός Εξωτερικών Λουί Μισέλ είχε δηλώσει τότε ότι “η ΕΕ μπορεί και χωρίς την Αυστρία”, το Ισραήλ απέσυρε τον πρέσβη του από την Βιέννη, η Γαλλία και η Δανία ακύρωσαν διμερείς συναντήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέβαλε “καραντίνα” και καθεστώς αυστηρής επιτήρησης στην Αυστρία. Και μπορεί τότε να αναδείχθηκε το θεσμικό κενό και οι αδυναμίες σε επίπεδο ΕΕ, αλλά κάποιοι Ευρωπαίοι έβλεπαν μακριά: “Η Ευρώπη πρέπει να γνωρίζει ότι ,αν ο Χάιντερ κερδίσει μια θέση στην κυβέρνηση, η ακροδεξιά θα πάψει να είναι κάτι το εξωφρενικό. Κι αυτό θα αποτελέσει πολύ σοβαρό προηγούμενο”, είχε δηλώσει τότε ο Λουί Μισέλ και τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε την επιβεβαίωσή του.