Του Κώστα Ράπτη
Σε μία από τις χώρες του ΝΑΤΟ οι σημαίες χθες κυμάτιζαν μεσίστιες – στη μνήμη του δολοφονηθέντος εξόριστου πολιτικού ηγέτη της παλαιστινιακής ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε. Πρόκειται βέβαια για τη γείτονα Τουρκία, όπου ο Ταγίπ Ερντογάν κήρυξε εθνικό πένθος για τον χαμό αυτού που αποκάλεσε “αδελφό” του, ενώ η σχετική επιμνημόσυνη τελετή τελέσθηκε ούτε λίγο ούτε πολύ στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.
Αλλά οι ακροβασίες και οι αντιφάσεις της Τουρκίας είναι το λιγότερο που έχει να παρατηρήσει κανείς στο όλο και πιο εκρηκτικό σκηνικό της ευρύτερης περιοχής, όπου κυρίαρχο ερώτημα είναι πλέον, μετά τη δολοφονία Χανίγιε, το αν θα υπάρξει περιφερειακή γενίκευση της αιματοχυσίας, που ούτως ή άλλως συντελείται στη Γάζα από τον περασμένο Οκτώβριο.
Οι αλλεπάλληλες ακυρώσεις διεθνών πτήσεων προς το Ιράν, τον Λίβανο και το Ισραήλ για λόγους ασφαλείας, καθώς και οι 70.000 Ισραηλινοί που συγκεντρώθηκαν προχθές στο αεροδρόμιο “Μπεν Γκουριόν”, με στόχο να εγκαταλείψουν τη χώρα, είναι ένας δείκτης των ανησυχιών (ενδεχομένως διογκωμένων, αλλά επ’ ουδενί αβάσιμων) που κυριαρχούν. Αντίστοιχα, η καθοδική πορεία των διεθνών αγορών (καίτοι πρωτίστως τροφοδοτήθηκε από δεδομένα για την κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας) δεν είναι άσχετη με τη σκιά της γεωπολιτικής αστάθειας που απλώνεται όλο και περισσότερο στη Μέση Ανατολή.
Χωρίς “αποτροπή”
Ο Ισμαήλ Χανίγιε δολοφονήθηκε τα ξημερώματα της Τετάρτης μαζί με τον σωματοφύλακά του στο (παγιδευμένο από διμήνου με εκρηκτικά, όπως αποκαλύφθηκε) διαμέρισμα στο οποίο φιλοξενούνταν στην Τεχεράνη, ως επίσημος προσκεκλημένος στην τελετή ορκωμοσίας του νέου προέδρου του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν. Αν για τη Χαμάς το πλήγμα υπήρξε βαρύ, αλλά όχι ανεπανόρθωτο (καθώς οι εκτελέσεις ηγετικών στελεχών της έχουν μακρά ιστορία, χωρίς ποτέ να εκλείπει η διάδοχη κατάσταση), για τη φιλοξενούσα τον Χανίγιε Ισλαμική Δημοκρατία η ταπείνωση υπήρξε ηχηρή, υποχρεώνοντας τους Ιρανούς ιθύνοντες να προβούν σε μια απάντηση έναντι του ενοχοποιούμενου για τον φόνο Ισραήλ, η οποία κινδυνεύει να δρομολογήσει ένα σπιράλ κλιμάκωσης, σε χρόνο και με τρόπο που δεν θα είναι της επιλογής τους.
Πόσω μάλλον που η δολοφονία του Χανίγιε σχεδόν συνέπεσε με την (αναγνωρισμένα ισραηλινής πατρότητας) επιδρομή στην οποία έχασε τη ζωή του στη Βηρυτό ο στρατιωτικός υπαρχηγός της σιιτικής λιβανικής οργάνωσης Χεζμπολάχ (και καταζητούμενος από τις ΗΠΑ εδώ και σαράντα χρόνια) Φουάντ Σουκρ, ενώ την Πέμπτη ο στρατός του Ισραήλ επιβεβαίωσε ότι ο Μοχάμαντ Ντέιφ, εγκέφαλος των επιθέσεων της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου, περιλαμβάνεται μεταξύ των θυμάτων της πολύνεκρης επιθέσεως της 13ης Ιουλίου στη Χαν Γιούνις της Λωρίδας της Γάζας. Παράλληλα, σιιτικές πολιτοφυλακές του Ιράκ στοχοποιήθηκαν από αμερικανικές δυνάμεις, ενώ χθες παρέλυσε το Wi-Fi στο Ιράν για αρκετές ώρες έπειτα από παρεμβολή Ισραηλινών χάκερ.
Η “αποτροπή” την οποία θεωρούσε το Ιράν ότι είχε εξασφαλίσει με την πρώτη στα χρονικά άμεση επίθεσή του στην ισραηλινή επικράτεια τον Απρίλιο (σε αντίποινα για την επιδρομή του Ισραήλ στο ιρανικό προξενείο της Βηρυτού) δείχνει να εξανεμίζεται. Ο πόλεμος, όπως δήλωσε και ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, εισέρχεται σε “νέα φάση”, ενώ το Ιράν συγκάλεσε σε σύσκεψη όλες τις σύμμαχες οργανώσεις του “άξονα της αντίστασης” στην περιοχή και παράλληλα ειδοποίησε τον ΟΗΕ ότι θα προχωρήσει σε “ειδική στρατιωτική επιχείρηση” κατά του Ισραήλ, με βάση το άρθρο 51 του Καταστατικού των Ηνωμένων Εθνών.
Τα πολλαπλά “θύματα” της έκρηξης στην Τεχεράνη
Αν η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς αποτελούσε (όπερ και το πιθανότερο) πρωτοβουλία του Ισραήλ, τα πυρά της πέτυχαν πολύ περισσότερους του ενός στόχους. Θύμα τους έπεσε, πέραν του ίδιου του Χανίγια, η υπό τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, του Κατάρ και της Αιγύπτου προσπάθεια να συμφωνηθεί εκεχειρία (και σωτηρία των Ισραηλινών ομήρων) στη Λωρίδα της Γάζας, επίσης η πρόσφατη “Διακήρυξη του Πεκίνου”, όπου κατόπιν ενεργειών της Κίνας επετεύχθη συμφιλίωση της Χαμάς με την Φάταχ, αλλά και η σταθερότητα του Λιβάνου και του Ιράκ, καθώς και η διαφαινόμενη πρόθεση της Δημοκρατικής υποψήφιας προέδρου των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις, να φανεί, λόγω πιέσεων από τη βάση της, αυστηρότερη έναντι του Βενιαμίν Νετανιάχου. Κυρίως, όμως, η δολοφονία Χανίγιε τραυματίζει βαριά την προεδρία του Πεζεσκιάν, προτού καν αυτή αρχίσει, αποκαλύπτοντας ότι μια μεταρρυθμιστική ιρανική ηγεσία που προσβλέπει σε αποκατάσταση των σχέσεων με τη Δύση αντιμετωπίζεται στο Ισραήλ ως μείζων απειλή. Μια απειλή πιθανής ειρήνευσης της περιοχής…
Μετά την επίσκεψη στις ΗΠΑ
Σύμφωνα με τη γραμμή σκέψης που δείχνει να ακολουθεί ο Νετανιάχου, η επιθετική φυγή προς τα εμπρός είναι η προτιμότερη επιλογή, έπειτα από δέκα μήνες συγκρούσεων στη Γάζα. Προτιμότερο κρίνεται το να αναμετρηθεί το Ισραήλ απευθείας με την “κεφαλή” του “άξονα της αντίστασης” σε έναν πόλεμο, παρά με τα παρακλάδια του σε “αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις”. Το δε στρατιωτικό πλεονέκτημα (διόλου εγγυημένο απέναντι σε τόσους συγκεντρωμένους και ασκημένους αντιπάλους) το δίνει η πεποίθηση ότι σε μια τέτοια σύρραξη θα συρθεί εκούσα άκουσα και η Ουάσινγκτον, εγκλωβισμένη καθώς είναι πολιτικά σε μια θέση απεριόριστης στήριξης του Ισραήλ, μολονότι δεν ελέγχει τις πρωτοβουλίες του.
Δεν είναι τυχαίο ότι η δολοφονία Χανίγιε ήλθε την επαύριο της επισκέψεως Νετανιάχου στην Ουάσινγκτον, όπου ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, πέρα από την αποθέωση που του επεφύλαξαν τα μέλη του Κογκρέσου, θα διαπίστωσε ασφαλώς τη γενικότερη αμηχανία της υπερδύναμης, ενόσω η προεδρία Μπάιντεν οδεύει προς τη δύση της και η μονομαχία Τραμπ-Χάρις δεν έχει ακόμη κριθεί. Από αυτή την άποψη, το διάστημα μέχρι την εγκατάσταση του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου τον Ιανουάριο είναι επικίνδυνο.
Πάντως, η Ουάσινγκτον διαπιστώνει ότι η κλιμάκωση “δεν είναι αναπόφευκτη” και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, ακόμη ευελπιστεί ότι μπορεί να επιτύχει μια κατάπαυση του πυρός. Ίσως οι “νίκες” τις οποίες πλέον μπορεί να επιδεικνύει ο Νετανιάχου στο ακροατήριό του να διευκολύνουν μιαν ευθυγράμμισή του με τις αμερικανικές επιθυμίες.