Από μακριά παρακολουθεί προσώρας η Αθήνα τη διπλωματική διαμάχη που ξέσπασε το Σάββατο μεταξύ Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας με αφορμή την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της απογραφής πληθυσμού που πραγματοποιήθηκε στην Αλβανία για το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε σε αυτήν ο όρος «Βορειομακεδόνες» και όχι «Μακεδόνες», όπως θα επιθυμούσε η κυβέρνηση των Σκοπίων. Η Βόρεια Μακεδονία αντέδρασε έντονα, με τον εκπρόσωπο της πρεσβείας της να αποχωρεί από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων ως ένδειξη διαμαρτυρίας και τον πρεσβευτή της χώρας στα Τίρανα να ανακαλείται στα Σκόπια για διαβουλεύσεις. Η ελληνική πλευρά – που, όπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, δεν εμπλέκεται στην εν λόγω διαμάχη – βρίσκεται σε διαδικασία επεξεργασίας των δεδομένων χωρίς να έχει προβεί προς το παρόν σε κάποια ενέργεια, μολονότι είναι βέβαιο ότι σταθμίζει τις προθέσεις και των δύο πλευρών προκειμένου να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την εν εξελίξει κατάσταση στη διπλωματική σκακιέρα των Δυτικών Βαλκανίων.
«Σοβαρή ανησυχία»
Η δυσαρέσκεια για τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη διαδικασία της απογραφής στην Αλβανία εκφράστηκε έντονα από το υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας μέσω γραπτής ανακοίνωσης στην οποία αποτυπωνόταν η «σοβαρή ανησυχία» τόσο για τα αριθμητικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν όσο και για τα ποιοτικά στοιχεία της απογραφής. Συγκεκριμένα, η Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε έναν συνολικό πληθυσμό της τάξης των 2,4 εκατ. (μειωμένο κατά 410.000 σε σχέση με την προηγούμενη απογραφή του 2011), με τον αριθμό των «Βορειομακεδόνων» στην Αλβανία να ανέρχεται πλέον στους 2.281 έναντι 5.512 που ήταν στην απογραφή του 2011. Επιπλέον, για πρώτη φορά κατεγράφησαν 7.957 άτομα ως «Βούλγαροι», ενώ σε όλες τις παρελθούσες απογραφές (11 συνολικά) δεν υπήρχε άτομο που να δηλωθεί με αυτόν τον όρο, με τη Σόφια να υποστηρίζει πως στις προηγούμενες απογραφές στην Αλβανία ο βουλγαρικός πληθυσμός εμποδιζόταν να απογραφεί ως τέτοιος.
«Οι τεχνικές παρατυπίες τόσο εν όψει όσο και κατά τη διάρκεια της απογραφής του πληθυσμού στην Αλβανία, τις οποίες επεσήμαναν συνεχώς οι μακεδονικές οργανώσεις στην Αλβανία, είχαν ως αποτέλεσμα την ανακοίνωση προκαταρκτικών στοιχείων τα οποία, δυστυχώς, δεν αντικατοπτρίζουν επαρκώς τον πραγματικό αριθμό των εθνοτικά Μακεδόνων στη χώρα» επεσήμανε το υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας. Παράλληλα, εκπρόσωποι του πληθυσμού που τα Σκόπια αποκαλούν «μακεδονική μειονότητα που κατοικεί στην Αλβανία» έκαναν γνωστό πως δεν αναγνωρίζουν τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης απογραφής – που έλαβε χώρα μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου του 2023 στην Αλβανία – και δήλωσαν ότι ζητούν τη διεξαγωγή νέας. Οι ίδιοι, μάλιστα, κατηγόρησαν τη Βουλγαρία για «πολιτική αφομοίωσης των “Μακεδόνων” που ζουν στην Αλβανία», με τη χορήγηση βουλγαρικών διαβατηρίων και την άσκηση πιέσεων προκειμένου αυτοί να απογραφούν ως «Βούλγαροι», υπογραμμίζοντας πως οι αλβανικές αρχές δεν προέβησαν σε καμία ενέργεια ούτως ώστε να εμποδίσουν τέτοιες ενέργειες, με τη Βουλγαρία από την πλευρά της να απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες αυτές, τις οποίες υιοθετούν όμως τα Σκόπια. Σύμφωνα με τα όσα ισχυρίστηκε ο ίδιος ο ΥΠΕΞ της Βόρειας Μακεδονίας, Τίμκο Μουκούντσκι, ύστερα από παρέμβασή του προς τον Αλβανό ΥΠΕΞ, Ιγκλι Χασάνι, η Στατιστική Υπηρεσία στα Τίρανα διόρθωσε τον όρο «Βορειομακεδόνες» με τον όρο «Μακεδόνες».
Διπλωματικοί αναλυτές στην Αθήνα επισημαίνουν πως σε όλο αυτό το οριακά ακατανόητο «κουβάρι» αντιδράσεων η Ελλάδα δεν εμπλέκεται, ενώ τονίζουν πως η διαφωνία που προέκυψε για τον όρο «Βορειομακεδόνες» αποτελεί «παράπλευρη επίπτωση που πηγάζει από την αλλαγή ονομασίας της Βόρειας Μακεδονίας ενώ, ταυτόχρονα, εξηγούν πως δεν υπάρχει σημείο εντός της Συμφωνίας των Πρεσπών που να ορίζει τι ισχύει σε αυτή την περίπτωση.