Του Κώστα Ράπτη
Οι Εργατικοί επιστρέφουν στην εξουσία μετά από 14 χρόνια και ο Κιρ Στάρμερ εγκαθίσταται στη Ντάουνινγκ Στριτ, στηριζόμενος σε μια θεαματική πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων. Αυτό υπήρξε το (εν πολλοίς αναμενόμενο) αποτέλεσμα των χθεσινών βουλευτικών εκλογών στη Βρετανία. Όμως τα φαινόμενα απατούν – καθώς το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα συσκοτίζει σε έναν βαθμό τα δεδομένα: Δεν είναι οι Εργατικοί που κέρδισαν, είναι οι μέχρι χθες κυβερνώντες Συντηρητικοί που έχασαν, λόγω των μεγάλων ανακατατάξεων που υπήρξαν στη δεξιά ψήφο.
Σύμφωνα με τα έως τώρα αποτελέσματα που μεταδίδει το BBC, οι Εργατικοί αποσπούν 9.0780.710 ψήφους (ποσοστό 34,5%) και 393 έδρες, επί συνόλου 650, καταγράφοντας άνοδο κατά 1,5% των ψήφων και 194 έδρες σε σύγκριση με τις εκλογές του 2019.
Οι Συντηρητικοί σημειώνουν βουτιά της τάξης του 19,6% και με 6.000.563 ψήφους (ποσοστό 23,2%) υποτριπλασιάζουν τον αριθμό των εδρών τους από 328 σε 103. Ανάμεσα στα μεγάλα ονόματα του κόμματος που χάνουν τη βουλευτική ιδιότητα περιλαμβάνονται οι υπουργοί Άμυνας, Δικαιοσύνης, Παιδείας, Πολιτισμού, η πρόεδρος της Βουλής Πένι Μόρντοντ κ.ά., ο πρώην υπουργός Επιχειρήσεων Τζέικομπ Ρις-Μουγκ κ.ά.
Οι Τόρηδες χάνουν παραδοσιακά “ασφαλείς” έδρες, ορισμένες από τις οποίες κατείχαν για περισσότερο από έναν αιώνα. Πρόκειται για το αντίστοιχο της διάρρηξης του “κόκκινου τείχους” που είχαν βιώσει σε προηγούμενη φάση οι Εργατικοί – οι οποίοι όμως έχουν πλέον αφήσει πίσω τους την αμηχανία και τις εσωτερικές διαιρέσεις που τους ταλάνιζαν ως προς το Brexit.
Στην τρίτη θέση από πλευράς ψήφων αναδεικνύεται (με 3.772.681 ψήφους και εκτίναξη από το 2,2% στο 14,3%) το δεξιό κόμμα Reform UK του Νάιτζελ Φαράζ, ο οποίος για πρώτη φορά στην ταραχώδη πολιτική διαδρομή του εξασφαλίζει έδρα στη Βουλή των Κοινοτήτων – τη μία από τις μόλις 4 που κατακτά λόγω εκλογικού συστήματος ο εν λόγω σχηματισμός.
Από την άποψη της κοινοβουλευτικής δύναμης τρίτο κόμμα αναδεικνύονται οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, με άλμα από τις 7 στις 64 έδρες και 3.146.299 ψήφους (ποσοστό 11,9%, ενισχυμένο κατά μισή μονάδα). Πρόκειται για το καλύτερο αποτέλεσμα του κόμματος από το 1923 όταν οι Φιλελεύθεροι υποσκελίσθηκαν από τους Εργατικούς στη θέση του συμπρωταγωνιστή του βρετανικού δικομματισμού.
Ικανοποιημένοι μπορούν να είναι και οι Πράσινοι οι οποίοι από τη μία έδρα πέρασαν στις τρεις, με 1.796.972 ψήφους και ποσοστό 6,8% (αύξηση κατά 4,1%).
Δεινή δοκιμασία υφίσταται το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα (SNP), που χάνει, κυρίως υπέρ των Εργατικών, τις 38 από τις 45 έδρες του και περιορίζεται στις 647.096 ψήφους. Το ποσοστό του, με πανεθνικούς όρους, υποχωρεί από το 3,8$ στο 2,5%, ωστόσο σε επίπεδο Σκωτίας αυτό σημαίνει απώλεια του ενός τρίτου της δύναμής του. Επιστρέφει έτσι η Σκωτία στον παραδοσιακό ρόλο του κοινοβουλευτικού προπυργίου των Εργατικών (εν προκειμένω, τα κέρδη τους ανέρχονται σε 19%), ενώ το SNP πληρώνει τη φθορά της εξουσίας που ασκεί τοπικά.
Την αντίστροφη πορεία καταγράφει το ουαλικό κόμμα Plaid Cymru, που διπλασίασε τις έδρες του σε 4, με τα κέρδη του να επιτυγχάνονται εις βάρος των Εργατικών.
Προσωπική νίκη σημείωσε ο προκάτοχος του Στάρμερ στην ηγεσία των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος ως ανεξάρτητος υποψήφιος διατήρησε άνετα την έδρα του στο Ίσλινγκτον Νορθ του Λονδίνου.
Η συμμετοχή στην ψηφοφορία περιορίσθηκε στο 60% – το χαμηλότερο ποσοστό από το 2001.
Το πρώτο που πρέπει να παρατηρήσει κανείς ότι η “δεξιά πολυκατοικία” της Βρετανίας τείνει να αναδιαταχθεί με όρους πολιτισμικών πολέμων και αγγλικού εθνικισμού, την ίδια ώρα που οι Εργατικοί αποδεικνύονται καλύτεροι εγγυητές της ενότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς ο σκωτσέζικος αυτονομισμός ήταν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, μια αντι-Συντηρητική επιλογή κατά τη μακρά 14ετία της κυριαρχίας των Τόρηδων.
Το δεύτερο αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι, παρά την μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία που διευκολύνει το έργο της διακυβέρνησης, οι Εργατικοί κατέγραψαν μία νίκη χωρίς μεγάλο “βάθος” στο λαϊκό σώμα. Συγκέντρωσαν λιγότερες ψήφους σε απόλυτο αριθμό από αυτές με τις οποίες έχασαν τις εκλογές το 2019 και έσπασαν το ιστορικό χαμηλό του 36% με το οποίο ο Τόνι Μπλερ παρέμεινε στην εξουσία το 2005.
Οπουδήποτε δυνητικοί ψηφοφόροι των Εργατικών είχαν στη διάθεσή τους μια ρεαλιστική εναλλακτική (λ.χ. τον υποψήφιο των Φιλελευθέρων σε δεύτερη θέση) δεν δίστασαν να την δοκιμάσουν, ενώ το ποσοστό αποχής είναι μεγαλύτερο του εθνικού μέσου όρου στις περιφέρειες όπου η νίκη του κόμματος του Στάρμερ ήταν προεξοφλημένη.
Σημαντική υποσημείωση: παρά το ρεύμα νίκης, οι Εργατικοί σημειώνουν υποχώρηση έως και κατά 10% σε περιφέρειες όπου το μουσουλμανικό στοιχείο υπερβαίνει το 10% του συνόλου. Εκεί οι ψηφοφόροι ενίσχυσαν μικρότερα κόμματα ή ανεξάρτητους με ατζέντα αλληλεγγύης προς τη Γάζα. Το πώς ένας άνθρωπος του “βαθέος κράτους” όπως ο Στάρμερ βρέθηκε να ηγείται των Εργατικών, εν μέσω μαζικής εκκαθάρισής τους από μέλη και στελέχη, στο όνομα της “καταπολέμησης του αντισημιτισμού” δεν λησμονείται.