ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 19.37
“Ιστορικής σημασίας” χαρακτηρίζεται από τον διεθνή Τύπο η απόφαση της κυβέρνησης του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και των Ευρωπαίων συμμάχων της να παράσχουν στην Ουκρανία το δικαίωμα να πλήττει ρωσικό έδαφος με δυτικά οπλικά συστήματα για να αμυνθεί έναντι του στρατού της Ρωσίας, ο οποίος προωθείται στην επαρχία του Χαρκόβου, της δεύτερης μεγαλύτερης ουκρανικής πόλης, στα βορειοανατολικά της χώρας.
Και, παρά το γεγονός ότι η άδεια για χρήση δυτικών όπλων για πλήγματα εντός Ρωσίας είναι εξαιρετικά “περιορισμένη” και αφορά μόνον τη μεθόριο με το Χάρκοβο, πρόκειται για την πρώτη φορά στην ιστορία που Αμερικανός πρόεδρος επιτρέπει χρήση αμερικανικών όπλων εντός του εδάφους μιας αντιπάλου των ΗΠΑ η οποία διαθέτει πυρηνικά όπλα.
Οι πιέσεις και οι διαβουλεύσεις εντός της αμερικανικής κυβέρνησης που οδήγησαν στην απόφαση Μπάιντεν
Η απόφαση έρχεται μετά από εβδομάδες έντονων παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων με τους Ουκρανούς, οι οποίες κατέστησαν πιο επείγουσες μετά την έναρξη της μεγάλης επίθεσης από τη Ρωσία στο Χάρκοβο γύρω στις 10 Μαΐου.
Τρεις ημέρες αργότερα, στις 13 Μαΐου, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του προέδρου των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν, ο υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν και ο πρόεδρος του συμβουλίου των επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ. στρατηγός Τσαρλς Μπράουν, πραγματοποίησαν μια από τις τακτικά προγραμματισμένες τηλεδιασκέψεις τους με τους Ουκρανούς ομολόγους τους. Για άλλη μια φορά, οι Ουκρανοί πίεσαν τον κ. Μπάιντεν να άρει τους περιορισμούς των ΗΠΑ για πλήγματα σε ρωσικό έδαφος, υποστηρίζοντας ότι οι ανησυχίες του προέδρου περί κλιμάκωσης ήταν υπερβολικές. Πλέον, τόνιζε το Κίεβο, το ζήτημα είχε γίνει πιο επείγον καθώς οι Ρώσοι βομβάρδιζαν τοποθεσίες αμάχων γύρω από το Χάρκοβο από το εσωτερικό των συνόρων τους — γνωρίζοντας ότι οι Ουκρανοί δεν μπορούσαν να απαντήσουν.
Μετά τη συνάντηση, σύμφωνα με αξιωματούχους, οι κ. Σάλιβαν και Όστιν και ο στρατηγός Μπράουν αποφάσισαν να συστήσουν στον πρόεδρο να αλλάξει θέση. Όμως δεν είχαν ακόμη αποφασίσει. Δύο ημέρες αργότερα, στις 15 Μαΐου, ο κ. Σάλιβαν μετέφερε τη σύσταση στον κ. Μπάιντεν, ο οποίος – για πρώτη φορά – δήλωσε διατεθειμένος να κάνει μια εξαίρεση που θα επέτρεπε στους Ουκρανούς να αντεπιτεθούν. Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν βρισκόταν ήδη στο Κίεβο και άκουγε τα επιχειρήματα του προέδρου της Ουκρανίας Βολόντιμιρ Ζελένσκι υπέρ μιας αλλαγής στάσης.
Την ίδια μέρα με την κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τζ. Σάλιβαν, ο πρόεδρος Μπάιντεν είδε τον στρατηγό Κρίστοφερ Καβόλι, διοικητή της ευρωπαϊκής διοίκησης των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ και ανώτατο συμμαχικό διοικητή για την Ευρώπη. Βρισκόταν στην Ουάσιγκτον για μια ετήσια συνάντηση όλων των διοικητών των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και με την ευκαιρία, είπε στον κ. Μπάιντεν ότι συμφωνούσε επίσης ότι η απαγόρευση πληγμάτων εντός Ρωσίας αποτελούσε κίνδυνο για την Ουκρανία — αν και επίσης, σύμφωνα με πηγή των New York Times, ανησυχούσε για πιθανές αντιδράσεις της Ρωσίας.
Ο κ. Μπλίνκεν επέστρεψε από το Κίεβο και είδε τον κ. Μπάιντεν και τον κ. Σάλιβαν το βράδυ της 17ης Μαΐου στο Οβάλ Γραφείο, όντας πια πεπεισμένος ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να αλλάξουν τη στάση τους. Ήταν ξεκάθαρο πια ότι ο Τζο Μπάιντεν συμφωνούσε, ωστόσο ο πρόεδρος επέμεινε ότι προτού εκδώσει επίσημη απόφαση, ήθελε μια συνάντηση των επικεφαλής εθνικής ασφάλειας για να εξετάσει τους κινδύνους. Αυτή η συνάντηση δεν πραγματοποιήθηκε παρά την περασμένη εβδομάδα, μόλις διέρρευσαν τα νέα για την αλλαγή άποψης του Άντ. Μπλίνκεν.
Οι επίσημες εντολές δεν διαβιβάστηκαν στο Πεντάγωνο παρά στις αρχές αυτής της εβδομάδας. Ο κ. Μπλίνκεν, ο οποίος ήξερε ότι η αλλαγή στάσης θα ερχόταν, υπαινίχθηκε το ενδεχόμενο αυτό στη Μολδαβία, όπου άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να “προσαρμόσουν” τη στάση τους, καθώς η κατάσταση στο πεδίο είχε αλλάξει. Ωστόσο, δεν ανέφερε ότι ο πρόεδρος είχε ήδη αντιστρέψει την πορεία του και αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
Ο κ. Μπάιντεν δεν σχολίασε ποτέ δημόσια την εσωτερική συζήτηση που τον οδήγησε να αλλάξει την προσέγγισή του. Επομένως, δεν είναι σαφές εάν τώρα πιστεύει ότι ο κίνδυνος κλιμάκωσης – συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής κλιμάκωσης – έχει μειωθεί ή αν η προοπτική ότι η Ουκρανία μπορεί να χάσει περισσότερα εδάφη ήταν ο παράγοντας που βάρυνε για την αλλαγή στάσης του.
Τόσο λίγα μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας ή του Πενταγώνου γνώριζαν για το θέμα, που μια εκπρόσωπος του Πενταγώνου, η Σαμπρίνα Σινγκ, εξακολουθούσε να υπερασπίζεται την προηγούμενη πολιτική θέση το απόγευμα της Πέμπτης, μιλώντας σε δημοσιογράφους.
Τα “διπλά” αιματηρά χτυπήματα του Πούτιν
Συντρίμμια είχαν γεμίσει μια οδό του Χαρκόβου και οι πυροσβέστες έσπευδαν για να σώσουν ανθρώπους από πολυκατοικία που χτυπήθηκε από ρωσικό πύραυλο νωρίς την Παρασκευή το πρωί. Μια πυρκαγιά ξέσπασε και λίγα λεπτά μετά το πλήγμα από τον πρώτο πύραυλο, ένας δεύτερος έπληξε την ίδια τοποθεσία, σε μια τακτική γνωστή ως double tap, η οποία έχει ως στόχο να σκοτώσει προσωπικό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης που έχει σπεύσει στο σημείο για να βοηθήσει τα θύματα του πρώτου χτυπήματος.
Ήταν ακριβώς ο τύπος επίθεσης στον οποίο αναφερόταν η Ουκρανία καθώς καλούσε τους δυτικούς συμμάχους της να της επιτρέψουν να κάνει περισσότερα για να αμυνθεί έναντι των ρωσικών βομβαρδισμών. Αυτή η συγκατάθεση ήρθε τελικά με εμφατικό τρόπο την Πέμπτη, όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να τροποποιήσουν τελικώς την πολιτική τους, λέγοντας ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να αμυνθεί χτυπώντας στρατιωτικούς στόχους εντός του εδάφους της Ρωσίας με όπλα που παρέχονται από την Αμερική.
Η μετατόπιση της αμερικανικής θέσης είναι περιορισμένης έκτασης, δίνοντας στην Ουκρανία άδεια να χρησιμοποιήσει αμερικανικά συστήματα αεράμυνας, κατευθυνόμενες ρουκέτες και πυροβολικό για να χτυπά εντός Ρωσίας μόνον κατά μήκος των βορειοανατολικών συνόρων της Ουκρανίας, κοντά στο Χάρκοβο. Οι μάχες μαίνονται στην περιοχή τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, αφότου ρωσικά στρατεύματα ξεχύθηκαν ξανά περνώντας στα σύνορα για να ανοίξουν ένα παλιότερο μέτωπο στον πόλεμο, από το οποίο είχαν υποχωρήσει το 2022.
“Κόκκινη γραμμή” με αστερίσκο
Το χτύπημα, ωστόσο, στόχων με αμερικανικά όπλα εντός της Ρωσίας ήταν μια κόκκινη γραμμή που είχε χαράξει από καιρό η κυβέρνηση Μπάιντεν, λόγω των ανησυχιών για διεθνή κλιμάκωση του ποέμου πριν ξεκινήσουν οι διασυνοριακές μάχες κοντά στο Χάρκοβο. Η Ρωσία εκτοξεύει πυραύλους και συγκεντρώνει δυνάμεις έχοντας την ασφάλεια του δικού της εδάφους, εκτός εμβέλειας των όπλων της Ουκρανίας, πολλά από τα οποία προέρχονται από τη σοβιετική εποχή.
Οι επιθέσεις προκάλεσαν επείγουσες εκκλήσεις από την Ουκρανία προς την κυβέρνηση Μπάιντεν να αφαιρέσει τα “δεσμά” με τα οποία την είχε “δέσει”, χαρακτηρίζοντας τη χρήση δυτικών όπλων σε ρωσικό έδαφος ως καθαρά αμυντική τακτική και όχι ως επιθετική ενέργεια κατά της Ρωσίας. Πράγματι, χορηγώντας την άδεια, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ξεκαθάρισαν ότι τα όπλα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για πλήγματα αυτοάμυνας στη συνοριακή περιοχή.
Ακόμη κι έτσι, όμως αποτελεί μια σημαντική ανατροπή που η Ουκρανία ελπίζει ότι θα τη βοηθήσει να ανακτήσει το μομέντουμ σε έναν πόλεμο στον οποίο τώρα το πάνω χέρι έχει η Ρωσία, ενώ ήταν μια ιστορική στιγμή και για τις ΗΠΑ: είναι η πρώτη φορά που ένας Αμερικανός πρόεδρος επέτρεψε την περιορισμένη χρήση αμερικανικών όπλων για πλήγμα εντός των συνόρων ενός αντιπάλου των ΗΠΑ ο οποίος διαθέτει πυρηνικά όπλα, όπως σημειώνουν σε ρεπορτάζ – ανάλυσή τους οι New York Times.
Δεν υπήρχε άμεση απάντηση από Ουκρανούς αξιωματούχους σχετικά με την αλλαγή πολιτικής εκ μέρους των ΗΠΑ. Δεν έχει γίνει επίσης σαφές πόσο μεγάλο ή μικρό μέρος από το αμερικανικό πακέτο όπλων που εγκρίθηκε από το Κογκρέσο τον περασμένο μήνα έχει ήδη φτάσει στη βόρεια Ουκρανία ή πόσο σύντομα η Ουκρανία θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει.
Ουκρανοί αξιωματικοί του στρατού χαιρέτησαν την απόφαση, λέγοντας ότι λύνει τα χέρια τους ώστε να πολεμήσουν τους Ρώσους κατά μήκος των συνόρων με νέες προμήθειες ισχυρών όπλων ακριβείας τα οποία έχουν παρασχεθεί από την Αμερική και βρίσκονται ήδη στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας.
Αυτό το οπλοστάσιο περιλαμβάνει οβίδες και κατευθυνόμενες ρουκέτες από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Γαλλία και η Βρετανία έχουν παράσχει πυραύλους κρουζ τύπου Storm Shadow και Scalp.
“Γνωρίζουν οι ουκρανικές αμυντικές δυνάμεις από πού επιτίθεται ο κατακτητής στο Χάρκοβο;”, ερωτά ρητορικά ο σμήναρχος Yurii Ihnat, αξιωματικός της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας, αναφερόμενος στις θέσεις εκτόξευσης πυραύλων πέρα από τα σύνορα στη Ρωσία. “Προφανώς και γνωρίζουμε”, αναφέρει σε γραπτή δήλωσή του, σημειώνοντας ότι μέχρι τώρα η Ουκρανία δεν ήταν σε θέση να αντεπιτεθεί.
Απειλές Κρεμλίνου
Ρώσοι αξιωματούχοι διακήρυτταν όλη την περασμένη εβδομάδα ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ κινδύνευαν με κλιμάκωση εάν παρείχαν στην Ουκρανία μεγαλύτερη ελευθερία να πραγματοποιεί πλήγματα εντός Ρωσίας. Την Τρίτη, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προειδοποίησε ότι “αυτή η ατέρμονη κλιμάκωση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες”.
Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος της ρωσικής Προεδρίας, δήλωσε την Παρασκευή ότι “δεν γνωρίζουμε τίποτα” για την αλλαγή πολιτικής της κυβέρνησης Μπάιντεν. “Εκείνο που γνωρίζουμε”, είπε ο κ. Πεσκόφ, “είναι ότι υπάρχουν ήδη απόπειρες να χτυπηθεί ρωσικό έδαφος χρησιμοποιώντας όπλα αμερικανικής κατασκευής. Αυτό μας αρκεί και αποδεικνύει τον βαθμό στον οποίο οι ΗΠΑ εμπλέκονται σε αυτή τη σύγκρουση”.
Ουκρανοί αξιωματούχοι είχαν δηλώσει ότι το να επιτραπεί η χρήση δυτικών όπλων θα μπορούσε να βοηθήσει σε ανατροπές στο μέτωπο κατά μήκος των συνόρων και στην άμυνα ενάντια στις επιθέσεις στο Χάρκοβο, πόλης το κέντρο της οποίας απέχει μόλις 24 38 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία, χτυπώντας εκτοξευτές πυραύλων και αεροσκάφη μέσα στο ρωσικό έδαφος.
Αξιωματούχοι σε Βρετανία, Γαλλία, Πολωνία και Σουηδία είχαν ήδη εκφράσει την υποστήριξή τους για τη χρήση των όπλων των χωρών τους για πλήγματα εντός Ρωσίας, προτού η κυβέρνηση Μπάιντεν αλλάξει τη στάση της και ευθυγραμμιστεί μαζί τους, ενώ ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, είχε ταχθεί υπέρ του να επιτραπεί στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει όπλα που έχει λάβει και θα λάβει από μέλη της συμμαχίας για να χτυπήσουν στόχους εντός της Ρωσίας.
Το πλήγμα στην πόλη τα ξημερώματα της Παρασκευής υπογράμμισε την ευαλωτότητα που είχε τροφοδοτήσει την απογοήτευση του Κιέβου έναντι των δυτικών δισταγμών.
“Δυστυχώς, χτυπήθηκε μια πολυώροφη πολυκατοικία”, είπε ο δήμαρχος του Χάρκοβο, Ιχόρ Τερέχοφ, σε δήλωση μετά την επίθεση με πυραύλους τα ξημερώματα, μεταφέροντας τα τελευταία σχεδόν καθημερινά μηνύματα για εκρήξεις και θύματα στην πόλη.
Το χτύπημα σκότωσε τρεις ανθρώπους και τραυμάτισε 23, σύμφωνα με τοπικά ΜΜΕ που επικαλούνται τον περιφερειάρχη του Χαρκόβου, Serhiy Synehubov. Μεταξύ των τραυματιών ήταν ένας αστυνομικός και ένας γιατρός που είχαν σπεύσει στο σημείο μετά την έκρηξη του πρώτου βλήματος. Ένας ρωσικός πύραυλος S-300, απαρχαιωμένος τύπος πυραύλων αεράμυνας που η Ρωσία χρησιμοποιεί για να επιτίθεται σε χερσαίους στόχους, χτύπησε την πολυκατοικία.
Η Ουκρανία έχει πλήξει στόχους βαθύτερα στη ρωσική επικράτεια με έναν εγχώριο στόλο από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) μεγάλης εμβέλειας που εκρήγνυνται. Τα αμερικανικά όπλα θα βοηθήσουν τον στρατό της Ουκρανίας στις μάχες του βόρεια του Χάρκοβο και τις δυνάμεις αεράμυνας της Ουκρανίας στην υπεράσπιση της πόλης, δήλωσαν Ουκρανοί αξιωματούχοι πριν από την ανακοίνωση στην Ουάσιγκτον.
Για τους κατοίκους του Χάρκοβο, οι βομβαρδισμοί αποτελούν απειλή που επισκιάζει τις περισσότερες πτυχές της ζωής τους.
Η σύντομη τροχιά που διατρέχουν οι βόμβες και οι πύραυλοι από το γειτονικό ρωσικό έδαφος σημαίνει πρακτικά ότι οι άμαχοι διαθέτουν ελάχιστη ή μερικές φορές καθόλου προειδοποίηση, αφήνοντας τους ανθρώπους χωρίς άλλη επιλογή από το να κοιμούνται και να περνούν τις μέρες τους γνωρίζοντας ότι θα μπορούσαν να χάσουν τη ζωή τους από ρωσικό πύραυλο ανά πάσα στιγμή.
Ρωσικές βόμβες και πύραυλοι πλήττουν στην πόλη, τη δεύτερη μεγαλύτερη της Ουκρανίας με πληθυσμό περίπου ενός εκατομμυρίου κατοίκων, συχνά πολλές φορές την ίδια ημέρα. Σε μία από τις επιθέσεις με τις περισσότερες απώλειες των τελευταίων εβδομάδων, μια πυραυλική επίθεση σε πολυκατάστημα οικοδομικών υλικών στις 25 Μαΐου σκότωσε 19 ανθρώπους, σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών της Ουκρανίας, Ιχόρ Κλιμένκο.
Την ίδια ώρα… ανταλλαγές αιχμαλώτων πολέμου
Την Παρασκευή, εξάλλου, η Ρωσία και η Ουκρανία ανακοίνωσαν την αμοιβαία απελευθέρωση 75 αιχμαλώτων πολέμου από κάθε χώρα, στην πρώτη τέτοια ανταλλαγή από τον Φεβρουάριο και ένα σπάνιο παράδειγμα διαλόγου μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων χωρών. “Τους θυμόμαστε όλους. Κάνουμε κάθε προσπάθεια για να βρούμε τον καθένα και την κάθε μία”, έγραψε ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολόντιμιρ Ζελένσκι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι άμεσες επικοινωνίες μεταξύ Μόσχας και Κιέβου ήταν σπάνιες από τις πρώτες μέρες του πολέμου, ωστόσο οι δύο πλευρές ανταλλάσσουν τακτικά αιχμαλώτους πολέμου μέσω συμφωνιών στις οποίες συχνά μεσολαβούν τρίτα μέρη, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή η Τουρκία.
Το Αρχηγείο Συντονισμού της Ουκρανίας για τη Μεταχείριση των Αιχμαλώτων Πολέμου δήλωσε την Παρασκευή ότι στη διάρκεια των δύο και πλέον ετών του πολέμου έχουν λάβει χώρα συνολικά 52 ανταλλαγές αιχμαλότων, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής, με 3.210 Ουκρανούς αιχμαλώτους να έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους. Η Ρωσία δεν έχει αποκαλύψει αντίστοιχο συνολικό αριθμό.