Η λαϊκιστική κυβέρνηση συνασπισμού της Ιταλίας έχει ένα σημαντικό πρόβλημα. Κι αυτό ονομάζεται ύφεση. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η Λέγκα πούλησαν στους ψηφοφόρους τους το όνειρο μιας οικονομικής ανάκαμψης έπειτα από μια δεκαετία στασιμότητας και υποτονικής ανάκαμψης. Αλλά μόλις οκτώ μήνες από όταν ανέλαβαν την εξουσία, η οικονομία επέστρεψε σε ύφεση – την πρώτη της από το 2013.
Η επιβράδυνση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης επιβράδυνσης στη ζώνη του ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας. Οι οικονομικές δυσκολίες στην Κίνα και η επιστροφή του προστατευτισμού δεν βοήθησαν τους εξαγωγείς της χώρας. Ωστόσο, η στατιστική υπηρεσία της Ιταλίας δήλωσε ότι οι καθαρές εξαγωγές αυξήθηκαν το τέταρτο τρίμηνο, ενώ η εγχώρια ζήτηση υποχώρησε. Αυτό δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την οικονομική στρατηγική της κυβέρνησης, η οποία έχει ωθήσει τα κόστη δανεισμού και έχει αυξήσει την αβεβαιότητα για τις επιχειρήσεις.
Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Giuseppe Conte δήλωσε την Πέμπτη ότι η οικονομία θα ενισχυθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Είναι πεπεισμένος ότι η Ιταλία θα επαληθεύσει τις επίσημες προβλέψεις για οικονομική επέκταση 1% το 2019. Σε συνέντευξή του στο Bloomberg News, είπε ότι παραμένει αισιόδοξος για μια επέκταση κατά 1,5%, που είναι ο ρυθμός ανάπτυξης στον οποίο στόχευε η κυβέρνηση προτού δεχτεί τις επιπλήξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όλα αυτά είναι αποκύημα φαντασίας. Η Τράπεζα της Ιταλίας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πιστεύουν ότι η Ιταλία θα αναπτυχθεί κατά 0,6%. Ακόμη και αυτό φαίνεται αισιόδοξο. Η κυβέρνηση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη μικρή δύναμη πυρός που είχε στα κιτάπια της, συμπεριλαμβανομένου ενός γενναιόδωρου σχεδίου πρόωρης συνταξιοδότησης και ενός συστήματος στήριξης του εισοδήματος. Το τελευταίο ενδέχεται να συμβάλει στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης, αλλά πιθανότατα να μην είναι αρκετό για να αντισταθμίσει αυτό που συμβαίνει με τις επενδύσεις. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι η αύξηση των επενδύσεων στην Ιταλία θα πέσει δραματικά, από 3,8% το 2018 σε 0,6% φέτος. Προσθέστε την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και είναι σαφές ότι οι προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ διατρέχουν κίνδυνο.
Αυτό αφήνει τους ηγέτες της Ιταλίας με ένα οικονομικό και πολιτικό δίλημμα. Καθώς η ανάπτυξη πέφτει, οι δημοσιονομικοί στόχοι – για δημοσιονομικό έλλειμμα 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος φέτος – τίθενται υπό αμφισβήτηση. Η κυβέρνηση έχει βάλει στην άκρη επιπλέον 2 δισ. πρόσθετων δαπανών, οι οποίες θα διατεθούν μόνο εάν το έλλειμμα κινείται εντός στόχου. Αλλά αυτό θα φανεί ασήμαντο εάν η οικονομία συνεχίσει να επιβραδύνεται. Εν πάση περιπτώσει, το πιο σημαντικό ερώτημα είναι εάν οι Βρυξέλλες θα ζητήσουν άλλη δημοσιονομική προσαρμογή.
Ένας κύκλος περικοπών δαπανών και φορολογικών αυξήσεων θα κάνει περισσότερο κακό από καλό, εφόσον οι αγορές ομολόγων παραμείνουν στο κόκκινο. Υπάρχει όμως περίπτωση για τους λαϊκιστές να επανεξετάσουν τις πιο επιζήμιες πολιτικές τους, όπως το πρόγραμμα πρόωρης συνταξιοδότησης. Αυτά τα χρήματα θα αξιοποιούνταν πολύ καλύτερα στην τόνωση των επενδύσεων, όπως σκέφτεται να κάνει η Γερμανία για να καταπολεμήσει τη δική της επιβράδυνση. Η εναλλακτική λύση είναι να φτάσουν στον επόμενο προϋπολογισμό το φθινόπωρο και να διαπιστώσουν ότι δεν έχουν απομείνει άλλα χρήματα να χαρίσουν.
Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τη Λέγκα. Σε αντίθεση με τα Πέντε Αστέρια, τα οποία καταρρέουν στις δημοσκοπήσεις, η Λέγκα κερδίζει έδαφος χάρη στο πιο εστιασμένο μήνυμά της, ιδιαίτερα στον τομέα της μετανάστευσης. Όσο περισσότερο παραμένει, ωστόσο, στην εξουσία, τόσο περισσότερο κινδυνεύει να κατηγορηθεί για την οικονομία. Τα παραδοσιακά προπύργια της Λέγκας βρίσκονται στον πλουσιότερο βορρά, ο οποίος θα υποστεί μεγάλη ζημιά από μια κάμψη της οικονομίας. Οι ψηφοφόροι της θα ζητούσαν επίσης τα ρέστα για την στήριξη που παρέσχε στις πολιτικές ενίσχυσης του εισοδήματος, καθώς διευκολύνουν κυρίως τους πολίτες στο φτωχότερο νότιο τμήμα της χώρας.
Ο Matteo Salvini, ηγέτης της Λέγκας, δέχεται πιέσεις από το κόμμα του για να “τραβήξει το βύσμα” του λαϊκιστικού συνασπισμού. Στις νέες εκλογές θα μπορούσε να διεκδικήσει την ηγεσία ενός επανενωμένου κεντροδεξιού συνασπισμού, που θα του επιτρέψει να εστιάσει σε υποσχέσεις όπως οι φορολογικές περικοπές. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Μάιο, οι οποίες ενδέχεται να δώσουν μεγαλύτερη ασφάλεια στον Salvini ως προς τη δημοτικότητά του στις δημοσκοπήσεις.
Μια κεντροδεξιά κυβέρνηση ίσως να καθησύχαζε περισσότερο τους επενδυτές. Εξάλλου, μία λαϊκιστική ατζέντα είναι καλύτερη από την προσπάθεια να εφαρμοστούν δύο. Αλλά τα προβλήματα της Ιταλίας δεν θα εξαφανιστούν. Η χώρα αντιμετωπίζει τεράστιες δημοσιονομικές προκλήσεις, καθώς τα σχέδιά της να μειώσει το έλλειμμα και να διατηρήσει το τεράστιο δημόσιο χρέος υπό έλεγχο βασίζονται σε μη ρεαλιστικές αυξήσεις του ΦΠΑ. Εν τω μεταξύ, η γήρανση του πληθυσμού και η αδύναμη παραγωγικότητα θα βάλουν χαλινάρι στην ανάπτυξη.
Πήρε στους ηγέτες της Ιταλίας λίγους μήνες να ανακαλύψουν τα προβλήματα με τις πολιτικές τους. Μην περιμένετε σύντομα μια λύση.